رقابت در بهینه سازی

مدیریت انرژی در دهه های گذشته توانسته است دیدگاه ها را در مورد آینده انرژی جهان به شکل چشمگیری دگرگون کند؛ به گونه ای که در کشورهای توسعه یافته جهان، سرمایه گذاری های هنگفتی بر روی صرفه جویی و کارآیی یا بهره وری ساختمان ها و صنعت انجام داده اند و از این راه سودها و بهره ها برده اند. حتی برخی از کارشناسان انرژی ظهور شیوه های جدید بهره وری و درعین حال توسعه انرژی های نو را به تغییر پارادایمی در رویکرد انسان قرن بیست و یکم به انرژی تعبیر می کنند. ایران اما به دلایل متعدد اقتصادی و اجتماعی تاکنون نسبت به این تغییر رویکرد کم اعتنا بوده است. این در حالی است که ایرانیان جزو مردم بسیار پرمصرف جهان به شمار می روند. بی شک ساختمان ها در «هدررفت» انرژی کشور نقشی اساسی دارند و نحوه گرمایش و سرمایش ساختمان ها، فرهنگ مصرف، عمر پایین دستگاه های گرمایشی و سرمایشی و تراکم بیش ازحد آنها به همراه مشکلات مدیریتی در این زمینه در به دست آوردن این رکورد مصرف بی تأثیر نیستند. این موضوعات بهانه ای شد تا پای صحبت های احمد فضلی، کارشناس تأسیسات گرمایشی و سرمایشی و کارشناس مدیریت انرژی ساختمان ها در شرکت بهینه سازی مصرف سوخت بنشینیم: ارتباط مصرف انرژی و آلودگی فضلی با اشاره به فرارسیدن فصل سرما و طرح دوباره معضل آلودگی اظهار داشت: مصرف انرژی و آلودگی با یکدیگر ارتباط مستقیم دارند. در این رابطه چند مبحث بسیار مهم هستند، اولین شاخص راندمان تأسیسات گرمایشی و سرمایشی است که در کشور ما به دلیل عمر بالای این تأسیسات و نحوه ساختمان سازی باعث شده جمع این دو، اثر مخربی بر آلودگی داشته باشند. وی افزود: تجهیزات ساختمانی عموماً به شکل سنتی و قدیمی ساخته می شوند، شاخص ها و الگوهای بهینه سازی انرژی در آنها لحاظ نشده و انگیزه ای هم برای آن نزد اغلب مالکان و بهره برداران نیست. دلیل آن هم نبود توجیه اقتصادی برای افزایش بهره وری و صرفه جویی است. فضلی با اشاره به عدم موفقیت سیاست های قیمتی برای افزایش بهره وری و صرفه جویی گفت: این سیاست موفق نبوده چراکه افزایش قیمت ها در تورم حل شده است و جز دوره ای کوتاه که شوک قیمتی وارد شد عملاً چشم انداز مناسبی را در بحث صرفه جویی ندیده ایم. این کارشناس مدیریت انرژی با اشاره به تجهیزات نوین گرمایشی گفت: فناوری های نوین مانند بویلرهای چگالشی که مصرف انرژی پایین و آلایندگی کمی دارند در بین سازندگان و انبوه سازان جایی باز نکرده است. این در حالی است که با سوختن هر مترمکعب گاز حدود 1.96 کیلوگرم CO2 وارد محیط می شود و با احتساب سهم 40 درصدی مصرف انرژی در ساختمان و 63 درصدی مصرف گاز کشور در ساختمان های مسکونی به عدد بسیار بالایی می رسیم. البته سوخت بسیاری از نیروگاه های برق کشور هم گاز است که برای تولید هر کیلووات ساعت برق آلودگی دیگری به هوای کشور تحمیل می کنیم. فضلی با اشاره به مراکز تولید آلایندگی ساکن در کشور گفت: واحدهای مسکونی، نیروگاه ها و صنایع از جمله این واحدها هستند. ما در صنایع هرچند کارنامه بهره وری خوبی نداریم اما این توجیه وجود دارد که انرژی در مسیر تولید استفاده می شود ولی در بخش ساختمان این انرژی در یک بخش غیرمولد مصرف می شود و بخش مسکونی در مقایسه با دیگر بخش ها بیشترین سهم مصرف انرژی را دارد. بعدازآن حمل ونقل و صنعت قرار دارد. در سایر کشورها، صنعت بیشترین سهم را در مصرف انرژی دارد و حمل ونقل و بخش مسکونی در رتبه دوم و سوم قرار گرفته است. با این تفاسیر، بخش غیرمولد بیشترین مصرف و کمترین اثرگذاری را در اقتصاد کشور ما دارد. 5 برابر کشورهای پیشرفته آلودگی ایجاد می کنیم فضلی با اشاره به شاخص انرژی در واحدهای مسکونی گفت: بر اساس معیارهای شورای عالی شهرسازی، این شاخص برابر 435 کیلووات ساعت در هر مترمربع است. اگر بخواهیم سهم گاز را از این شاخص در بیاوریم( یعنی همان 63 درصد را) حدود 26 مترمکعب به ازای هر مترمربع در واحدهای مسکونی ما انرژی مصرف می شود که اگر این عدد را در 1.96 کیلوگرم CO2 ضرب کنیم عددی برابر 51 کیلوگرمCO2 می شود . حال اگر این میزان CO2 را در زیربنای واحدهای مسکونی ضرب کنیم عدد بسیار قابل توجهی می شود. البته این عدد در کشورهای پیشرفته و اروپایی 5 مترمکعب به ازای هر مترمربع ساختمان است، یعنی واحدهای مسکونی ما 5 برابر متوسط این کشورها آلودگی ایجاد می کنند. این استاد دانشگاه با اشاره به راهکارهای قیمتی برای بهینه سازی مصرف سوخت گفت: الگوهای قیمتی در کشور ما با این نوع اقتصاد، جواب نمی دهد و تجربه نیز این را ثابت کرده است. در بحث هدفمندی یارانه ها ازآنجاکه سهمی از یارانه ها در مسیر ارتقای تکنولوژی صرف نشد و صنایع مرتبط توسعه پیدا نکردند عملاً بخش کارایی انرژی را منفعل کردیم. ما انرژی را تأمین می کنیم ولی با هزینه های بسیار گزافی این کار را انجام می شود. ساختمان های دولتی و اداری و تجاری اولویت های دولت فضلی با اشاره به هزینه های بالای افزایش بهره وری ساختمان ها گفت: این کار هزینه های بسیار زیادی می خواهد و شاید در بخش مسکونی، فرهنگ سازی و صرفه جویی جواب دهد اما در بحث بهره وری ساختمان های تجاری و دولتی در اولویت های دولت قرار دارد و شرکت بهینه سازی مصرف سوخت در بحث ممیزی انرژی بر ساختمان های شرکت نفت تمرکز دارد. به عنوان مثال تاکنون 11.5 مگاوات حرارتی بویلرهای چگالشی در 15 ساختمان شرکت ملی نفت نصب شده است. وی در پاسخ به سؤالی در مورد اقدامات انجام شده برای افزایش بهره وری و اصلاح مصرف انرژی در ساختمان ها گفت: ماده 24 اصلاح الگوی مصرف تأکید بر استقرار مصرف انرژی دارد. شرط این است که مصرف کنندگان انرژی با مصرف سوخت سالانه بیش از 5 میلیون مترمکعب گاز و مصرف برق 1 مگاوات، باید واحد بهینه سازی مصرف انرژی داشته باشند. اما سؤال این است که چقدر توانسته ایم این قانون را اجرایی کنیم. به استناد این قانون چقدر از واحدهای مدیریت انرژی (ESCO) استقرار پیدا کرده اند و اگر استقرار یافته اند در مسیر بهبود مصرف انرژی کار می کنند؟ این کارشناس انرژی گفت: ماده 21 قانون اصلاح الگوی مصرف نهادها و سازمان ها را مکلف کرده است که از بودجه عمومی خود واحدهای مدیریت انرژی را تأسیس کنند، اما در عمل همه از شرکت بهینه سازی انرژی توقع دارند که هزینه کرده و آموزش های لازم را اجرایی کنند. توقع از مدیران و سازمان ها این است که حداقل در سال یک دوره در زمینه بهینه سازی مصرف برگزار کنند. رقابت در عرصه بهینه سازی ایجادشده فضلی با اشاره به تجربه جهانی شرکت های انرژی گفت: در دنیا شرکت های ESCO یا خدمات انرژی که اصل کارشان بر کارایی انرژی است، در قبال خدمات و کالاهایی که ارائه می دهند با هزینه های خود در یک ساختمان و یا یک صنعت، تجهیز و فرآیندی را اجرا می کنند اما به جای دریافت پول مستقیم از مصرف کننده ، از محل صرفه جویی درآمدی را در عرض یک یا دو سال دریافت می کنند. یعنی معامله ای که هم دولت، هم صنعت و هم شرکت ها از آن سود می برند. این کار بسیار به نفع دولت خواهد بود زیرا به جای اینکه هزینه ای برای تولید انرژی ایجاد شود این هزینه به سمت کارآفرینی و مدیریت هزینه انرژی و مدیریت تقاضای انرژی سوق پیدا می کند.ادامه این مطلب را در شماره 201 نشریه پیام ساختمان مطالعه بفرمایید