توسعه مدیریت بحران نیاز به زمان دارد

گروه تاسیسات: زیرساخت های شهری و ساخت وسازهای شهر تهران ناپایدارند و بر این امر همه کارشناسان اتفاق نظر دارند. تاسیسات شهری حتی تاب توان پدیده های عادی طبیعی را نیز ندارند، شاهد آن نیز مشکلاتی است که با وقوع حوادث کوچکی همچون بارانی که به سیلاب و راهبندان میانجامد و شریان های اصلی شهر را میبندد، وضعیتی که حتی در شرایط عادی نیز حادثه ساز میشود. این همه در دل کسانی که در هراس آن روز واقعه اخبار زلزله های دور و نزدیک را رصد میکنند دلهره میافکند. دیدار با علی احمدی کارشناس مدیریت بحران سازمان مدیریت بحران شهرداری تهران مجالی به دست داد تا از آمادگی این شهر در روزهای بحرانی بگوییم: پیام ساختمان: کمی در مورد سازمان مدیریت بحران بگویید چه تدابیری برای تجهیز شهر تهران در مواقع بحرانی از نظر زیرساختی و مدیریتی انجام شده است؟ باید قبول کنیم خیلی چیزها نیاز به زمان دارند، نمیتوان در عرض 10 تا 15 سال شهر را کاملاً امن کرد اما در این بازه 10 تا 15 سال میتوان مقدمات یک سری کارهای اصلی را فراهم کرد. با توجه به تاریخ و سابقه ای که سازمان مدیریت بحران داشته است ما پیشرفت خوبی داشته ایم؛ اتاق بحرانی که وجود دارد، سامانه های تشخیصی که ایجاد شده است؛ سامانه های تشخیص خسارت؛ ایستگاه های مدیریت بحرانی که در مناطق مختلف برقرار شده است؛ پایگاه های مدیریت بحران ویژه و منطقه و آموزش افرادی موسوم به گروه های دوام که نزیک به 51 هزار نفر میشوند، آنها آموزش دیده اند تا کار تخصصی بکنند و نه اینکه تنها جان خودشان را نجات بدهند. اینها و کارهای دیگر از این قبیل همه اینها نشانگر این است که روال کار به خوبی پیش میرود. الان در هر منطقه و در هر ناحیه یک پایگاه مدیریت بحران ایجاد شده و در تلاشیم تا آن را به هر محله گسترش بدهیم. تبلیغات و فیلم های آموزشی خوبی تدارک دیده شده که به جنبه فرهنگی و فنی و حتی جنبه های اجتماعی موضوع پرداخته شده است. گمان من این است که با توجه به سابقه ای که داریم تا حالا خوب پیش رفته ایم مضاف بر اینکه باید صبور باشیم. وقتی چیز خوب را بخواهید باید آهسته و پیوسته تلاش کنید تا به آن برسید؛ هیچ چیز خوبی یکباره به دست نمیآید. ما چند پروژه بین المللی بسیار عالی انجام داده ایم همینطور اتاق بحران ما آنقدر تجهیز شده است که آن را میتوانیم با اتاق های بحران کشورهای خیلی پیشرفته مقایسه کنیم. سامانه هایی تهیه شده است که بسیار خوب کار میکنند و بر روی سامانه هایی کار میشود که الان فقط در کشورهای پیشرفته میتوانید مشابه آن را ببینید. پیام ساختمان: قبول دارید که در مورد آگاهیرسانی و کارهای تبلیغی کم کار شده است و مردم با فعالیت های شما چندان آشنا نیستند؟ اگر اتفاقی بیفتد نمیدانند که چنین مراکزی وجود دارد و اصلاً اگر چنین اتفاقی بیفتد چنین کارهایی را باید انجام دهند. اینجا سازمان مدیریت بحران شهر تهران است یعنی ما کاری فراتر از این شهر انجام نمیدهیم. نمیتوانم بپذیرم که مردم تهران اطلاع زیادی راجع به فعالیت های این سازمان و اصول ایمنی و امنیت در شرایط بحرانی نداشته باشند. شاید خیلی از مردم در شهرهای دیگر به این اصول آگاهی کمتری داشته باشند اما فکر میکنم وضعیت تهران بهتر است، دلیل آن نیز تمرکزگرایی مدیریت بحران در تهران بوده است. به علاوه اینکه آگاهیرسانی و اطلاع رسانی جزو چیزهایی است که نیاز به زمان دارد. نمیتوانیم بگوییم که الان 10 میلیون جمعیت تهران همگی به اصول ایمنی در شرایط بحرانی آشنا شوند. هرگز ظرف یکسال یا دو سال و یا حتی 5 سال چنین نخواهد شد. این کارها روند افزایشی دارند و مسئله اساسی اینجا زمان است. در داخل سازمان اتفاقاً کارهای تبلیغاتی خیلی خوبی صورت گرفته که بسیاری از آنها را در سطح شهر میبینیم. بروشورهای مختلف، فیلم های تبلیغاتی و اطلاع رسانی، کتاب های مختلف که به مردم آموزش میدهد که حتی سازه هایشان و وسایل داخل خانه را چگونه بگذارند تا در مواقع بحرانی مانند زلزله مقاوم باشد. بازیهای کامپیوتری طراحی شده است که متناسب با مدیریت بحران است. پیام ساختمان: در ماه های گذشته اتفاقاتی روی داد مانند توان بیسابقه در تهران که شهروندان را دچار مشکل کرد و دوباره در بین شهروندان این شائبه ایجاد شد که آیا شهر تهران در برابر حوادث آمادگی دارد یا به سادگی در وضعیت بحرانی قرار میگیرد؟ فکر میکنم بیشتر این شائبه هایی که ایجاد شده است جنبه انتقادی دارد و گویندگان در بیشتر مواقع نیمه خالی لیوان را میبینند. در پدیده های طبیعی مانند باد و توان و یا سیلاب کسی مقصر نیست این ها حوادثی طبیعی هستند و طبعاً پیامدهایی نیز در پی دارند؛ اما اگر مدیریت پس از حادثه باعث بحران بشود آنگاه میتوانیم انگشت تقصیر را به سمت مدیریت بحران شهر تهران نشانه برویم. بادی آمده است و درختی را از جا درآورده و احتمالاً آن را بر روی خودرویی انداخته است، شاید شهروندانی نیز در این حادثه زحمی شده باشند. حادثه وقتی اتفاق افتاده میافتد پیامدهایی با خود در پی خواهد داشت و اینها پیامدهای حادثه توان است؛ پیامدهای نوع مدیریت پس از آن نیستند. پیام ساختمان: در عرصه عمومی و بین مردم سؤالی این است که نه شهر تهران و نه مدیریت آن ظرفیت این اتفاقات را ندارد و با تلنگری به سادگی از شرایط عادی خارجی میشود، بارانی عادی میتواند سیلابی درست کند. این هراس ایجاد شده که در مواجهه به اتفاقات بزرگتر بر سر شهروندان چه پیش خواهد آمد. بهتر است به صورت فنی و تخصصی صحبت کنیم. هنگامی که به مدیریتی ایراد گرفته میشود باید علمی و دقیق باشد و گفته شود به کدام جنبه ایراد و اشکال گرفته میشود. ممکن است از نگاه عموم مردم بارانی خیلی کوچک باشد یا پدیده ای طبیعی را خیلی عادی فرض کنند اما در نگاه فنی این شرایط و روال تأثیرگذار است. از نظر ما ممکن است یک بارندگی 10 میلیمتری با بارندگی 20 میلیمتر از نظر اثر و نتیجه هیچ تفاوتی نداشته باشند. با تلقی عمومی و شائبه ها و شایعات کاری نداریم، اگر در اینجا مدیریت کاری را میتوانسته است انجام بدهند و چون انجام نداده که این پیامدها را داشته است آنگاه شما میتوانید آن مدیریت را زیر سؤال ببرید. پیام ساختمان: ارزیابیهایی در مورد اتفاقاتی مانند زلزله و مانند آن داشته اید که چگونه در آن شرایط میشود وضعیت را مدیریت کرد؟ آیا این آمادگی وجود دارد که در آن شرایط حساس چه مراکزی وظیفه انجام مأموریت خطیر را بر عهده دارند؟ در سازمان مدیریت بحران شهرداری تهران ارزیابیهایی که وجود دارد به صورت مانور انجام میشود. یا در شرایط خاصی مانند چهارشنبه سوری که شرایط شهر کمی از حالت عادی کمی فراتر میرود، مانورهایی صورت میگیرد. اتاق بحران نیز طراحی شده که تمام مدیران دولتی برای مدیریت آن بحران ایجاد شده گردهم بیایند. در مانورهای مختلف این اتفاق افتاده است و مدیران جمع شده اند و از این اتاق استفاده شده است. سامانه هایی که وجود دارد مانند سامانه تخمین خسارت و سامانه موبایل GIS که برای جمع آوری اطلاعات و تخمین اینکه چقدر حادثه اتفاق افتاده است تدارک دیده شده است. اینها سامانه هایی است که هر روز ما داریم از آن استفاده میکنیم و آن را توسعه میدهیم. سامانه خسارت میتواند تخمین بزند که با یک زلزله احتمالی چقدر خسارت اتفاق میافتد و چقدر خانه تخریب میشود و در چه جاهایی تخریب گسترده تری اتفاق میافتد. نفشه های مختلف مدیریت بحران تهیه شده و اطلس های مدیریت بحران وجود دارد و نسبت به موضوع میزان خسارات احتمالی و جاهای پرخسارت آمادگی و شناختی کلی در سازمان وجود دارد. همین الان روی بسیاری از سازه هایی که اشکال دارند و بافت های فرسوده کار میشود و تدابیری دارد صورت میگیرد که بتوانیم اینها را کنترل کنیم. همینطور سازه هایی که روی گسل ها قرار دارند را با بشود کنترل کرد و اگرنه آنها را جابجا کنیم. بر روی این موضوعات دارد بررسی میشود و تمامی این سیستم ها و دستاوردها در چندین مانوری که سازمان برگزار کرده به کار گرفته شده است، خوشبختانه تا کنون مشکلی ایجاد نشده است.