نگاهی به معماری گرمابه تاریخی صفا

گروه معماری و دکوراسیون:گرمابه حاج محمد رحیم معروف به صفا از گرمابه های تاریخی و زیبای شهر قزوین در خیابان مولوی و روبه روی حسینیه امینیها در سال 1259 هجری ساخته شد. این گرمابه دارای دو بخش کاملاً جدا، با دو ورودی جدا، یکی از خیابان و دیگری از کوچه مجاور آن است. بخش مردانه ورودی قسمت مردانه از خیابان مولوی است که دو سرباز حجاریشده در سنگ مرمر در ستون های هر دو سو خودنمایی میکند و پس از گذشتن از سردر کوچکی که بر اثر احداث خیابان به بنا ملحق گردیده به فضای سربینه که تناسبات نگینی دارد، منتهی میشود. اگرچه وسعت این فضا چندان بزرگ نیست، ولی تناسبات هماهنگ، ابعاد در سطح افق و قائم، فضایی باز، دلگشا و پرنور به وجود آورده است. وجود هشت ستون سنگی در سربینه فضای مرکزی به همراه غلام گردشی دور آن، فضایی را تعریف نموده که مسیرهای حرکت و سکون به خوبی از هم تبیین شده اند. پوشش های ریزودرشت این فضا با کاربندیهای گوناگون مزین گردیده که علاوه بر انسانی نمودن فضا در نورپردازی داخل نیز بیتأثیر نبوده است. حدفاصل ستون ها با کاربندی تمام کار 16 و جوانب با کاربند چهار درزمینه مستطیل پوشش یافته اند. صرف نظر از ورودی اصلی، سربینه دو راه ارتباطی دیگر نیز دارد که یکی استخر و دیگری سرویس ها را به گرمخانه پیوسته میسازد. تمام کار 20 که پاکارشان با گذر از این راهروها به گرمخانه گرمابه میرسیم که آن نیز هشت نگینی است، به گونه ای که فضای مرکزی گرمخانه توسط کاربندی تمام کار 20 که پاکارشان روی هشت ستون قرارگرفته، پوشش یافته و جوانب با ریتم کاربندیهای شش و هشت چرخیده اند. شاه نشینی در قسمت شرقی خزینه و حوضی با تناسبات هشت کامل نیز در مرکز گرمخانه قرارگرفته است. بخش زنانه ورودی قسمت زنانه گرمابه صفا، از داخل کوچه مجاور بوده که با راه پله ای به قسمت مرکزی حمام متصل میشد. در حدفاصل راه پله، پیرنشینی به صورت هشتی طراحی گردیده است که فضای مرکزی و جوانب آن در کل صلیبی شکل است که جبهه شمالی آن از فضای بزرگ تری برخوردار است. قسمت مرکزی هشت نگینی و سایر ملحقات کشکولی هستند که تمامی پوشش ها کاربندی با اضلاع متفاوت اند که کل را یکپارچه متصور میسازند. راهرویی فضای بیرونی را به گرمخانه متصل میکند که دو فضای مربع مستطیل دوقلو با کاربندی تمام کار 16 و با سکوهایی برای نگهداری بچه ها طراحیشده است. در کنار همین قسمت، فضایی یکدست برای تون حمام وجود دارد و آب انباری نیز برای تأمین آب گرمابه ساخته شده است. نکته آخر درگذشته های دور شهر قزوین دارای 76 گرمابه در محله های مختلف بوده که اکنون تنها تعداد انگشت شماری از آنها بجای مانده که گرمابه های بلور، حاج ملانقی، حاج میرحسن، خان، دو در، راه ری، رضوی، سردار، سعدیه و گرمابه نو جملگی از آثار دوره قاجاریه و گرمابه قجر متعلق دوره صفویه، از آن جمله میباشند.