سوخت گیاهی جایگزین بنزین

جامعه جهانی در سال های اخیر به سوخت های گیاهی و پاک، توجه ویژه ای نشان داده است؛ همچنین بر تولید سوخت هایی با منشأ گیاهی سرمایه گذاریها و مطالعات فراوانی انجام گرفته است که با توجه به قیمت بالای سوخت های فسیلی در بازارهای بین المللی، بسیاری از شرکت های توزیع کننده خدمات سوختی، از سوخت های گیاهی و پاک به عنوان منبعی ارزان و دوستدار محیط زیست، در کنار سوخت های فسیلی که قدرت احتراق بیشتری دارند، استفاده میکنند که با استقبال مصرف کنندگان نیز مواجه شده است. در ایران نیز علیرغم قیمت پایین سوخت، به دلیل مصرف غیر بهینه، و آلودگیهای زیست محیطی که به همراه آورده، چشم اندازهایی برای توسعه این فن آوری به چشم میخورد که از آن جمله میتوان به ساخت نخستین کارخانه تولید دیمتیل اتر اشاره کرده که در ترکیب با ال.پی.جی جایگزین مناسبی برای گازوئیل در خودروهای دیزلی محسوب میشود. ضرورت استفاده از سوخت گیاهی اگرچه سوخت های گیاهی در پروسه احتراق اتومبیل ها، به همان اندازه سوخت های فسیلی آلودگی تولید میکنند، اما کربن آزادشده در چرخه ای کوتاه مدت(حدود شش ماه) دوباره به جو بازمیگردند، که این موضوع بزرگ ترین مزیت سوخت های گیاهی است. پیش بینی میشود 20 تا30 سال آینده، سوخت های گیاهی جایگزین سوخت فسیلی شود، که در این صورت، خریدوفروش سوخت های فسیلی، با محدودیت مواجه خواهد فشد. به این ترتیب کشور ما که ازجمله کشورهای دارنده منابع عظیم سوخت های فسیلی است، و همچنین دیگر کشورهایی که از منابع عظیم نفت و گاز برخوردارند، برای صادرات این مواد به دیگر کشورها، با مشکلات متعددی مواجه شوند. علت اصلی توجه به سوخت های گیاهی یا سوخت های پاک، حفاظت از طبیعت و جان انسان هاست. ترکیبات گوگردی، و آلاینده های آروماتیک حاصل از سوخت های فسیلی، پیامدهای بهداشتی و زیست محیطی زیادی به همراه داشته است، به گونه ای که طبق آمارهای رسمی در سال گذشته خورشیدی، 2 هزار و 500 نفر در اثر آلودگی هوا جان سپرده اند. این همه موجب شد که از حدود سه دهه قبل در کشورهایی مانند برزیل و آمریکای جنوبی که بخصوص منابع گیاهی گسترده ای دارند این موضوع طرح شود که بتوان ریشه سوخت ها را از منابع دانه های روغنی خوراکی یا غیرخوراکی تهیه کرد. به نظر میرسد محدودیت های اقلیمی در کشورهای خشک(که امکان کاشت گسترده گیاهانی با پتانسیل تبدیل به منابع سوختی وجود ندارد)، نخستین و بزرگ ترین چالش گسترش سوخت های گیاهی باشد. دومین چالش، تجاریسازی این سوخت با توجه به قدرت احتراق کمتر آن نسبت به سوخت های فسیلی است. همچنین به روزرسانی فن آوری خودروهایی که با این سوخت کارآیی داشته باشند چالش دیگری است که به نظر میرسد ایالات متحده آمریکا قدم های بزرگی را در این راه برداشته است. پتانسیل های داخلی از سال 1388 پژوهشکده علوم وفناوری های شیمیایی پژوهشگاه صنعت نفت فعالیت متمرکز خود را بر روی تولید و اصلاح بیودیزل آغاز کرد. در فاز نخست پژوهش ها، فرآیند تولید و تعیین گلوگاه های موجود در افزایش مقیاس تا تولید صنعتی مشخص شد، و در فاز دوم در مرحله بازنگری با توجه به اهمیت تجاریسازی و اقتصادی کردن تولید بیودیزل، تکنیک زنجیره فن آوری تولی پایلوت، در حال انجام است. بر اساس برآوردها و گفته ها به دلایل اقتصادی و اقلیمی در ایران امکان استفاده از دانه های خوراکی مانند سویا و آفتابگردان برای سوخت وجود ندارد، و بنا به گفته رئیس پژوشکده شیمی و پتروشیمی پژوهشگاه صنعت نفت، تمرکز روی دانه های غیرخوراکی مانند جاتروفا است که مقرون به صرفه تر خواهد بود، و ازاین روی جاتروفا برای تولید سوخت های گیاهی به صورت پایلوت در بندرعباس کشت میشود. البته برخی از گیاهانی که برای تولید سوخت پاک، مورد استفاده قرار میگیرند به گونه ای هستند که نیاز به شرایط جغرافیایی مطلوبی برای رشد ندارند و امکان کاشت آنها در بخش های بیابانی کشور وجود دارد. در همین راستا، مدیر توسعه اقتصادی و جذب سرمایه منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، چندی پیش از کاشت انبوه گیاه جاتروفا در هزار هکتار زمین به منظور بیابان زدایی و تولید سوخت بیودیزل در این منطقه خبر داد. در حال حاضر با توجه به نقش کلیدیای پژوهشکده صنعت نفت درزمینه تحقیقات، در خصوص سوخت های جدید دارد این وظیفه را برعهده گرفته است، اما با توجه به رویکردی که جامعه جهانی بسته به این نوع سوخت در پیش گرفته و اهمیتی که در آینده کشور بازی خواهد کرد، پژوهش در سوخت گیاهی به عنوان یک طرح ملی نیازمند مشارکت نهادهای دانشگاهی و علمی و همچنین نهادها و سازمان های اجرایی درگیر در مبحث انرژی است.