سرمایه گذاری روی صرفه جویی

گروه تأسیسات: مسیر مدیریت انرژی در دنیای امروز، از تولیدِ بیشترِ انرژی، به استفاده از ابزارها و تکنیک های صرفه جویی و بهینه سازی انرژی تغییر جهت پیداکرده است. با استفاده از تکنیک ها و استراتژیهای بهینه سازی انرژی، سالانه میلیاردها دلار سود عاید کشورهای توسعهیافته میشود. که اولویت اول این کشورها برنامه ریزی برای کاهش مصرف انرژی و ذخیره آن برای نسل آینده است. شرکت های خدمات رسان انرژی یا ESCO یکی از ابزارهای مهم بهینه سازی انرژی در دنیای امروز به شمار میروند که بر اصول دانش مدیریت انرژی و مهندسی انرژی بنا شده اند. این شرکت ها با شناسایی، توسعه، طراحی و تأمین مالی و اجرایی پروژه ها موجب کارآمدتر شدن و بهینه تر شدن پروژه ها و صرفه جویی در بودجه آنها میشوند. فرصت های جدید برای ایران کارشناسان انرژی قیمت پایین حامل های انرژی را یکی از موانع بهینه سازی، به طور اعم و بهینه سازی پروژه ها و صنایع انرژی بر، به طور اخص میدانستند. قانون هدفمندی یارانه ها، با تمام انتقادهایی که بر آن وارد بود و هست گامی در جهت واقعی شدن قیمت حامل های انرژی برداشت. در این میان شرکت های خدمات رسان انرژی(ESCO) میتوانند به بازویی برای بهینه شدن مصرف تبدیل شوند. سازمان بهره وری، انرژی شدن مصرف در ایران را 3 برابر استاندارد کشورهای توسعهیافته برآورد میکند و این در حالی است که ایران کشوری صنعتی نیست و این انرژی صرف فعالیت های تولیدی نمیشود و کشور ما تنها در مصرف از این کشورها پیشی گرفته است. در این شرایط شرکت های اسکو، با دو گروه هدف مردم و شرکت ها میتوانند در آینده اقتصادی کشور نقش قدرتمندی داشته باشند. ارزیابی نهادهای بین المللی انرژی نیز، همین آینده نگری را نشان میدهد، به گونه ای که روزنامه انگلیسی سیتی ای ام از مقصد شرکت های بین المللی انرژی برای سرمایه گذاری در ایران خبر می دهد! چندی پیش بیژن زنگنه، وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران نیز به سودآوری این شرکت ها در آینده نزدیک اشاره داشت و اظهار امیدواری کرد شرکت های خدمات رسان انرژی، در جلوگیری از هدر رفت انرژی، نقش بیشتری داشته باشند. شرکت های اسکو درایران نخستین برخورد ایران با شرکت های اسکو به سال 1380 بازمیگردد! هنگامی که مصرف انرژی در کشور به مرحله نگران کننده ای رسیده بود. این ژاپنیها بودند راهکارهای برون رفت از وضعیت نگران کننده مصرف انرژی را یاد دهند. راهکارهای ارایه شده از سوی این شرکت ها، پیشتر بسیار در کاهش دادن مصرف کشور ژاپن تأثیرگذار بود و هیئت ایرانی با مشاهده این فعالیت ها چندین شرکت در ایران دایر کردند. شرکت های اسکو و هدفمندی شرکت های خدمات رسان انرژی، همان زمان نیز نام آشنا نبودند تا اینکه با اجراشدن فاز اول هدفمندی یارانه ها و افزایش قیمت حامل های انرژی، فعالیت این شرکت ها بیشتر شد. در واقع فعالیت این شرکت ها یکی از ملزومات اجرایی شدن قانون هدفمندی بود و در قانون نیز این فعالیت دیده شده بود. عقیده کارشناسان این بود: در صورت اجرای کامل قانون هدفمندی یارانه ها و واقعی شدن قیمت ها، در موعد مقرر (که البته به وقوع نپیوست) این مردم خواهند بود که به سراغ شرکت های خدمات رسان انرژی میآیند! و دولت لزوماً طرف قرارداد آنها نخواهد بود. شرایط آنچنان که انتظار بود پیش نرفت، اما دو وزارتخانه نفت و نیرو از همان ابتدا به دنبال راهی برای کنترل مصرف انرژی در کشور بودند. کارشناسان نفت برآورد میکردند اگر شرایط به همین منوال پیش برود، در کمتر از 20 سال، دیگر نفتی برای صادرات نخواهیم داشت و هر آنچه تولید شود به مصرف داخلی میرسد؛ شرایط گاز، آب و برق نیز بسیار نگران کننده است. بر همین اساس این دو وزارتخانه برای تأسیس شرکت های اسکو و تجهیز مالی این شرکت ها، خود دست به کار شدند. با این کار فعالیت های سازمان بهره وری انرژی و سازمان بهینه سازی، مصرف سوخت را نمیتوان اسکوی واقعی نامید. اولین اشکالی که سازمان بازرسی کل کشور بر شرکت هایی که زیر لوای این دو سازمان بر روی پروژه های مصرف سوخت و یا مصرف انرژی در ساختمان وارد میکند، نبود معیار سنجش اندازه گیری است. بنابراین استدلال، هیچ گونه اندازه گیری مبتنی بر اینکه تا چه اندازه به هدف دستیافته ایم صورت نگرفته است. با این حال شرکت هایی با نام مدیریت انرژی، در حال شکل گیری و معرفی به بازار هستند که به ویژه در بهینه سازی مصرف انرژی در ساختمان و بهره گیری از انرژیهای نو، گام های اولیه را برمیدارند. ویژگی شرکت های خدمات انرژی شرکت های اسکو همکار با یک موسسه مالی یا سایر نهادهای سرمایه گذار، میتوانند فعالیت داشته باشند. این شرکت ها، با عقد قراردادهایی اقدام به سرمایه گذاری در یک یا چند مجموعه صنعتی یا ساختمانی میکنند و متعهد میشوند پس از ممیزی انرژی، میزان مشخصی از کاهش هدر رفت و بهبود مصرف انرژی را بدون هرگونه خلل به روند تولید محصول یا سطح آسایش و رفاه کار کارخانه ها یا واحدهای ساختمانی، بر اساس یک طرح مدون و در یک دوره مورد توافق به مرحله اجرا گذارند. به دلیل خصلت و شکل کار شرکت های اسکو، قراردادهای آنها با قراردادهای تجاری متفاوت است؛ [و به نوعی از تسهیلات بانکی با عنوان فروش اقساطی شبیه است] معامله برد-برد اسکو با مشتری 1-مبلغ قرارداد در آنها نامشخص است،زیرا میزان پرداخت به شرکت به میزان صرفه جویی در انرژی بستگی دارد. 2- هیچ هزینه ای به مشتری تحمیل نمیشود و مشتری صرفاً در طول قرارداد، بخشی از صرفه جویی حاصل در هزینه های انرژی را به شرکت پرداخت میکند 3- مشتری پس از پایان قرارداد، مالکیت تجهیزات نصب شده را به دست میآورد سومین مشخصه این قراردادها، کاهش هزینه های تعمیر و نگهداری است که بر عهده شرکت خدمات دهنده خواهد بود؛و این امر سبب کاهش هزینه های تعمیر و نگهداری میشود. 4- شرکت خدمات انرژی، متعهد میشود در زمان قرارداد، آموزش های لازم را به تیم نگهداری بدهد تا پس از پایان قرارداد بتوانند نگهداری کل تجهیزات را در دست گیرد 5-شرکت های خدمات انرژی با سرمایه گذاری و توان فنی، به سود قابل توجهی دست مییابند 6-صاحبان صنایع و واحدهای ساختمانی بیآنکه متحمل هزینه ای شوند، مصرف سوخت خود را بهینه میکنند و پس از پایان دوره قرارداد افزون بر کاهش هزینه های اضافی ناشی از مصرف نامطلوب سوخت، مالک وسایل و تجهیزات نصب شده میشوند. به بیان دیپلماتیک این قراردادها یک معامله برد- برد است.