معابر تهران چگونه شکل می گیرند

مهندس ثاقب تهرانی تهران به عنوان یک پایتخت باید بتواند به شهروندانش خدماتی درحد پایتخت کشورهای دیگر دنیاارائه کند.ساختار شبکه ای شهر تهران هماهنگ با ساختارهای طبیعی وتاریخی ونظام های حرکت عملکردوفعالیت، متشکل از پنج محور شمالی -جنوبی وسه محور شرقی –غربی است که ضمن تسهیل امکان حرکت وجابجایی بهتر درسطح شهر رافراهم میسازد. طرح تفصیلی سندراهبردی است که به فعالیت های مدیریت شهری درجهت حرکت به سمت اصلاح شبکه معابر،راهکارهای مناسبی برای مسائل شهرتهران ازطریق تهیه طرح های اجرایی ارائه می نماید.نقشه های طرح اجرایی غالباًدرمقیاس1:500وبادقت وقابلیت اجرایی بیشترازنظرعوارض،وضع موجودوتعیین مسیروعرض دقیق خیابانهاتهیه گردیده وشکل گیری شبکه گذربندی ازطریق تعیین بروکف صحیح املاک اهمیت زیادی دارد.درطرح تفصیلی جدید ازسیستم کدینگ استفاده شده است به گونه ای که کلیه معابر سطح شهردارای کدمشخص های هستند که وضعیت آن راحسب نحوه ومیزان تعریض وطرح ملاک عمل مشخص می نماید.باتوجه به انعکاس طرح های اجرایی موجود فرایندی نیز جهت تکمیل پوشش طرح اجرایی درشبکه گذربندی شهر تهران پیش بینی شده تابه تدریج طرح های موردنیازتهیه وروی طرح تفصیلی جدیدمنعکس شوند.هم اکنون سیستم طرح تفصیلی جدید به صورت هوشمند وبرروی شبکه به صورت یکپارچه طراحی شده است وطرح اجرایی معابر نیزبه صورت یک لایه ازلایه های اطلاعاتی برروی شبکه انعکاس یافته است. به طورکلی هدف ازتهیه طرح جامع وتفصیلی جدیددستیابی به سندی است تا بتواندضمن تشخیص وتبیین مسائل ومشکلات تهران درسطوح ملی،منطقه ای وشهری وبررسی محدودیت ها وامکانات،راهکارهایی مناسب درهرسه سطح فوق تدوین وپیشنهادکندودرعین حال مدیریت شهری برمبنای آن بتواندفرآیندتغییروتحولات کالبدی ونحوه استفاده از زمین راهدایت وکنترل ونظارت نماید.طرح تفصیلی تهران ملزم به انجام مطالعات وسیع وگسترده به منظور بررسی تاثیرکلیه عوامل برتحولات کالبدی وضعیت معابر ونحوه استفاده اززمین است وبراساس راهبردهای توسعه تهران رانیز تدوین وپیشنهاد می کند، اما فقط طرح جامع توسعه حمل ونقل عمومی یا طرح جامع نظام جابه جایی حمل ونقل تهران نیست بلکه طرح راهبردی هدایت تحولات کالبدی ونحوه استفاده از اراضی وشبکه معابر تهران با ملاحظه کلیه عوامل موثردرآن است. به بیانی دیگر صورت مسئله طرح جامع وتفصیلی جدیدتهران و بر خلاف طرحهای جامع قبلی فقط توسعه شبکه معابرشهری نیست بلکه هدایت تغییروتحولات درونی ناشی از نیازهای آن شهراست که با تهیه نقشه های طرح اجرایی با دقیق ترین شکل ممکن قابلیت اجرایی پیدا خواهد کرد. کلانشهرها ازجمله کلانشهر تهران دارای مسائل ومشکلات عدیده وپیچیده می باشد که برنامه ریزی جهت مرتفع کردن تمام آنها باید دردستور کار مدیریت شهری قرارگیرد،امابه نظرمی رسددر بین مشکلات موجود یکی از اولویت های جدی شهرتهران حل مشکلات حمل ونقل وترافیک می باشدکه این امرازابعادمختلف بایدموردتوجه قرارگیرد ازجمله توسعه واصلاح شبکه معابرکه این موضوع بایدازطریق تهیه نقشه هایی بادقت بالاکه به نقشه های طرح اجرایی موسوم است به انجام خواهدرسید. امروزه طیف وسیعی از طرحهای شهری جهت حل مسائل و ارائه راهکارهای مناسب برای مشکلات شهری تهیه و اجرا می شوند. به طور کلی این طرحها با اصول و سلسله مراتب خاصی تهیه شده و در هر مرحله با تعیین اهداف و اولویتها جهت اجرایی شدن تکمیل تر شده و تدقیق می گردند. دراین فرایند ابتدا طرح جامع تهیه میشود که چارچوب کلی و اهداف عالی را تعیین نموده و نقشه های لازم با مقیاس 1:10000 را شامل می شود. متعاقب تهیه طرح تفصیلی با مقیاس1:2000به بیان راهکارهای لازم وجزئیات طرح می پردازد و درمرحله بعد با تهیه طرح اجرایی به حل کوچکترین مسائل اجرایی طرح های فرا دست پرداخته شده و نقشه های لازم با مقیاس 1:500 با بیشترین دقت به بیان ابعاد و عناصر جزئی طرح می پردازد. نقشه های یکپارچه طرح تفصیلی شهرتهران ،مشتمل بر406برگ نقشه است که درساختاری سلسله مراتبی ،هرلایه ازچندزمینه ووهرزمینه نیزمشتمل برچندموٌلفه اطلاعاتی می باشدکه مجموعاًاجزای لاینفک نقشه های طرح تفصیلی تهران محسوب میشوند.تهیه طرح تفصیلی جدیدشهرتهران باتوجه به اهمیت موضوع انعکاس طرحهای اجرایی قبلی وهمچنین تهیه طرح های اجرایی موردنیازرامدنظر قرارداده وتهیه طرح تفصیلی ازنقشه های موجودطرح اجرایی بهره برداری شده است. وضمن تثبیت معابردارای طرح اجرایی،معابرنیازمندتهیه طرح اجرایی نیزبا کد مشخصه ای تعریف شده است. لذاازآنجاکه طرح تفصیلی جدیدبراساس نرم افزارGISتهیه شده است لایه های هرقسمت وازجمله طرح اجرایی جهت مراجعه کاربربه آن موجودبوده وتکلیف کاربران آن دربخش های مختلف شهرداری مشخص می باشد. دراین راستا شبکه های دارای طرح اجرایی باکد مشخص شده اند وشبکه های نیازمندطرح اجرایی نیز باکد مشخصی تعیین شده اندتادرطول زمان طرح لازم برای آن تهیه شود. ازآنجاکه طرح های اجرایی موقعیت گذرهاونحوه تعریض آن را با دقت بسیاری تعیین می نمایدلذا با استفاده از عملیات نقشه برداری میدانی نخست نقشه های پایه تهیه شده وسپس با استفاده از پیمایش میدانی وضع موجودبه دقت برروی نقشه های اورجینال منعکس می گرددوباتوجه به حقوق مکتسبه وسایر اطلاعات تکمیلی خطوط پوسته معبر با دقت برروی نقشه منعکس می شود .دراین فرایندمبنای تهیه طرح اجرایی همان نقشه های طرح تفصیلی است که با این مکانیزم تدقیق وقابلیت اجرایی پیدا می کند. همانگونه که تهیه طرح تفصیلی درچارچوب طرح جامع تهیه می گرددمتعاقباًتهیه طرح های اجرایی معابر شهرتهران درچارچوب کلیات طرح تفصیلی به شهرداری تهران محول گردیده است.درهمین راستاطرح اجرایی گذرهای شهرتهران بنابه درخواست شهرداری های مناطق ذیربط توسط اداره کل شهرسازی و طرح های شهری تهیه وتوسط کمیسیون رسیدگی به طرح ها به تصویب رسیده و به مناطق وسایر ادارات وسازمان های تابعه شهرداری تهران ابلاغ می گردد. همچنین درصورت مغایرت طرح تهیه شده باکلیات طرح های تفصیلی مراتب بدواً جهت بررسی واتخاذ تصمیم ودرصورت لزوم اصلاح نقشه های طرح تفصیلی به دبیرخانه کمیسیون ماده پنج ارسال وپس از تایید طرح پیشنهادی، مراحل تصویب وابلاغ طرح صورت می پذیرد. هم اکنون با ابلاغ وملاک عمل قرارگرفتن طرح تفصیلی یکپارچه تهران فرایند پیش بینی شده جهت تکمیل پوشش طرح اجرایی درشبکه گذربندی شهرتهران دردست اقدام قرار دارد.