در انتظار تدبیری برای خشکسالی

گروه تاسیسات: ایران کشوری است که در مدار 30 تا 50 درجه جغرافیایی قرار دارد. کشوری خشک و نیمه خشک با متوسط بارش 250 میلیمتر در سال که پس از خشکسالیهای پیاپی مشکلات بسیاری پدید آورده است. جمعیت رو به ازدیاد کشور نیز در سال های پس از انقلاب که منابع آب را یکان یکان اسخراج کرد به گونه ای که به گفته حمیدرضا جانباز مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کشور دیگر هیچ آبی برای استخراج باقی نمانده است. شهرهایی که آب های سطحی، 600 سد کوچک و بزرگ و هزاران چاه زیرزمینی را صرف می کند؛ کشاورزی با راندمان بسیار پایین که 90 درصد آب های کشور را میبلعد به همراه و شبکه فرسوده و اشتباه نگهداری، انتقال و توزیع آب شرایطی را پدید آورده که 517 شهر که 9 کلانشهر در بین آنها هستند دچار تنش آبی شوند. خشکسالی بدتر از زلزله خشکسالی شدید علاوه بر خسارت های آشکاری که به طور معمول به کشاورزی، فضای سبز و دامپروری میزند خسارت های ناپیدای جبران ناپذیری به همراه دارد. در امان ماندن از پدیده هایی مانند زلزله، آتشفشان، سیلاب و مانند اینها نیاز به تدابیری دارد و با رعایت آنها در مدت دوره قبل و در زمان حادثه آدمی را از بلا دور نگه میدارد. اما در صورت بروز خشکسالی شدید کل یک جامعه در یک دوره زمانی طولانی دچار خسران خواهد شدو گریز از آن بدون برنامه ریزی میسر نخواهد شد. کاهش بارندگی ها باعث فصلی شدن بسیاری از رودهای دائمی جاری در این سرزمین مانند زاینده رود شده، بهره وری زمین های کشاورزی سرزمین پهناور ایران با اضافه شدن مشکل کم آبی به خاک های نه چندان حاصلخیز، پایین آمده و این باعث شده از آخرین جشن خودکفایی گندم سال ها گذشته باشد و انتظار و برنامه ریزی برای برگزاری دوباره این جشن تا کنون ادامه یابد. از شش حوزه آبی جاری در فلات ایران 4 حوزه با مشکلات جدی دست در گریبان هستند. پیش بینی فاجعه آمیز بعضی کارشناسان مبتنی بر این است که در آینده وضعیت اقلیم ایران مشابه بعضی از کشورهای آفریقایی شود که آنها نیز در گذشته شرایطی مشابه داشتند ولی اعتنایی به محیط زیست و منابع آبی خود نکردند. گرچه شرایط آب ایران از دیگر کشورهای منطقه برتر است آن هم به دلیل سدسازی بیرویه و خشکسالی بیسابقه و بیتدبیری در اعطای مجوزهای چاه است به گونه ای که آب های زیرزمینی با پس رفت روبرو شدند. پیشرفت تکنولوژی در این زمینه به عاملی منفی بدل شد به گونه ای که چاه هایی تعبیه شد که با قدرت زیاد آب فراوان را از عمق چند صد متری به سطح زمین میکشاندند. به اینها بیمسئولیتی برخی و چاه های غیرقانونی و کشاورزی پرمصرف را هم باید افزود با این حال شرایط بد آبی تنها مروط به ایران نیست و بحران آب در منطقه ما در حال تبدیل شدن به بحران اصلی است. پیش بینی میشود در آینده کشورهای خاورمیانه بر سر حوزه های آبی مشترک دچار مشکل شوند. چاره ناچار کنیم عباس پاپیزاده سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس در این رابطه میگوید: یکی از مشکلات اصلی در این حوزه نبود آمارهای دقیق و تکیه بر برآوردهاست. وی ادامه داد: کاهش بارندگی امری نیست که مقصر داشته باشد اما نبود پیش بینیها و پیشگیری برای پایین آمدن هزینه های این بلای طبیعی موضوعی است که بخش های مربوطه میتوانند با انجام آن معضل را کاهش دهند. پاپیزاده افزود: خطر و خسارت های ناشی از خشکسالی به مراتب بیشتر از سایر بلایای طبیعی مانند: سیل، طوفان، آتش فشان و حتی زلزله است ولی به دلیلی که مشاهده ی تاثیر تخریب خشکسالی نیاز به زمان به نسبت طولانی دارد، مطالعه و تحقیق و نحوه ی برخورد با آن کمتر مورد توجه قرار گرفته است. عبدالرضا عزیزی رییس کمیسیون اجتماعی مجلس نیز گفت: پدیده خشکسالی سالیان اخیر شرایط بحرانی و حساسی را برای کشور و به ویژه روستاییان رقم زده بطوری که اکنون کم آبی در روستاها بیداد می کند و اقتصاد روستاییان تضعیف شده است. نماینده مردم شیروان در مجلس شورای اسلامی افزود: 30 درصد جمعیت کشور در مناطق روستایی سکونت دارند، شغل بیشتر آنان کشاورزی و دامداری است لذا بحران بیآبی، تداوم خشکسالی و کاهش تولیدات زراعی و باغی آنان را متحمل خسارت فراوان میکند. خشکسالی از 16 سال قبل آغاز شده، امسال این معضل در کشور به حد بحرانی رسیده و تداوم آن در سال های اخیر موجب مهاجرت روستاییان به شهرها، از دست دادن شغل و بیکاری آنان شده است. وی افزود: به دنبال بحران بیآبی صنایع از جمله پتروشیمی و صنایع وابسته به آب تعطیل میشود و این نیز خود زمینه ساز بیکاری و آسیب های اجتماعی بعدی است. او افزود: مسوولان باید به دنبال اعتبارات ویژه برای حل بحران آب، اجرای پروژه های آبرسانی، مرمت و احیای قنات ها و چشمه ها و ایجاد مجتمع های آبرسانی برای رهایی از این معضل باشند.