اندک هوایی برای زیستن

گروه تاسیسات: شاید اگر آقامحمدخان قاجار اندک اطلاعی از اقلیم و جغرافیای تهران داشت هیچ گاه این قریه را به عنوان دارالحکمه خود برنمیگزید. گذشته از گسل های خفته زیر زمین گسترده ای که اینک جمعیتی میلیونی را در خود جای داده و هر دم بیم لرزیدن آن میرود، همچون دریایی مواج در دامنه جنوبی و جنوب شرقی شهر کشیده شده و تا کیلومترها پس از آن به هیچ شهر بزرگی راه نیست.

میزان بارندگی متوسط 245.8 میلیمتر که در سال های اخیر و پس از خشکسالیهای متوالی کمتر نیز شده است تهران را به یکی از شهرهای خشک و کم بارش کشور تبدیل کرده که هوای پرفشار اطراف آن اندک رطوبت را میزداید. آلودگی یکی دیگر از مصائب گره خورده با زندگی در تهران است، مشکلات طبیعی و خشکی و کم بارانی بر افزایش میزان بارندگی نیز تأثیری دوچندان داشته و این کلانشهر را در انتهای جدول شهرهای قابل زندگی جهان قرار داده است.

در حسرت هوای پاک

دلایل بسیاری وجود دارد که در شهر تهران و با قیاسی مشابه در بیشتر شهرهای بزرگ کشور انتظار هوای پاک کوهستانی که در زمانی اندک دورتر مشخصه تهران و شمیران و همدان و شهرهای کوهستانی ایران بود نباید داشت. چرایش به دلایل متعددی بازمیگردد. شاید مهمترین دلیل آن اتومبیل ها فرسوده ای است که در شهر تردد میکنند. البته فعالیت هایی برای از رده خارج کردن خودروهای مدل پایین تر از 80 شده است که مایه خوشحالی است اما برای این منظور همراهی نیروی انتظامی و سازمان محیط زیست و اتحادیه اسقاط خودروهای فرسوده و سازمان بازافت لازم است.

با توجه به حجم تردد این قبیل خودروها در شهرهای کشور و رونق کار مکانیک هایی که ماشین های 10 ساله و 20 ساله را با حیلت های فراوان در شهرها روان میکنند همچنان نمیتوان امیدی به اجرای این قانون داشت. مضاف بر این به مدد خودروسازانی که با فن آوری احتراق قدیمی چه بسا میزان آلایندگی بیشتری نسبت به خودروهای قدیمی دارند خودروهای نو نیز در بهبود هوای پاک تأثیری نداشته است.

بر اساس پژوهشی رسمی و بنا به گفته فتح الله امی مشاور ارشد سازمان محیط زیست بعضی از خودروهای مدل صفری که در خیابان های کشور تردد میکنند 20 تا 30 برابر یک خودرو استاندارد آلودگی ایجاد می کنند. سیستم حمل و نقل عمومی هم دست کمی از خودروهای شخصی ندارد بخصوص که رانندگان محترم اتوبوس ها در تمام مدت استفاده وسایل خود را روشن میگذارند. پیش میآید که اتوبوس های شرکت اتوبوس واحد تا 30 دقیقه بدون اینکه جابجا شود روشن است و علاوه بر هدر دادن انرژی و سوخت باعث آلودگی هوا میشود.

معاینه فنی بعد از پنج سال!

در بیشترکشورهای اروپایی خودروها را بعد از 5 سال از رده خارج میکنند اما متاسفانه در کشور ما این خودروهایی که بعد از تحویل از در کارخانه نیاز به تعمیر دارند نیازی به اخذ معاینه فنی ندارند. این یکی از عوامل آلودگی هوا است، مضاف بر اینکه اگر معاینه فنی به شکل کامل و تخصصی انجام گیرد شاید همه شهروندان مرکب هایشان را از دست بدهند.

سیستم معیوب خیابان کشی و شهرسازی که منجر به ترافیک در محورهای اصلی شهرهای بزرگ کشور شده دلیل دیگری برای آلودگی است. بزرگراه هایی که تمام شبکه مواصلاتی شهری را قطع کرده و خیابان های قدیمی را بن بست میکند و در ازای آن همه خودروها را به سمت خود میکشاند تنها باعث ایجاد ترافیک خواهد شد. بر اساس تجارب شهرسازی ایجاد بزرگراه داخل شهر به رعایت نکات متعدد بازمیگردد که در شهرهای بزرگ کشور رعایت نشده است.

خیابان های داخلی حالت اسفنجی را از دست داده اند و بزرگراه ها ظرفیت انتقال بیش از این را ندارند. فرهنگ استفاده از وسایل نقلیه و تعدد خودروهای تک سرنشین هم مزید بر علت شده تا همیشه خیابان های پر تردد و ترافیک داشته باشیم که بر آلودگی هوای تنفسی اضافه کنند.

کارخانه ها در مسیر باد

در طرح جامع شهر تهران که پیش از انقلاب طراحی شده بود قرار بر این بود که کارخانه ها و مراکز صنعتی شهر تهران به شرق شهر انتقال پیدا کند و پادگان ها در غرب قرار گیرند. وضعیتی کاملاً متفاوت با حال حاضر، اما مشخص نیست بنا بر چه مصلحت یا تصمیمی این انتقال اجرا نشد و منطقه صنعتی غرب شهر گسترشی روز افزون داشت که هنوز نیز در حال افزایش است. باد جنوب غرب به شمال شرق تهران تمام آلودگی های کارخانه های غرب تهران را به سمت شهر میکشاند و این موضوع را ایستگاه های سنجش آلودگی شهر تهران مشخص میکند. این باد بعد از برخورد به کوه های البرز به شهر تهران بازگشته و مجال خروج نمییابد. با تراکم و ساخت برج های بلند در مسیر باد در قسمت غرب تهران و شهرک المپیک نیز همان میزان اندک باد مناسبی که میتوانست آلودگی را مرتفع کند نیز در حال از دست رفتن است.

موتورخانه ها و آلودگی

اگر در فصل زمستان دودکش ساختمان ها دست بزنیم حرارت را کاملاً احساس میکنیم. متاسفانه اگر در مورد خودروها بعد از 5 سال معاینه فنی وجود دارد در مورد ساختمان نه در ساخت و نه در زمان بهره برداری اندک نظارتی بر روی مصرف انرژی و بهینه سازی میزان مصرف وجود ندارد. رابطه مصرف سوخت و آلودگی یک رابطه خطی است این یعنی وقتی گرما از خانه شما به سهولت هدر میرود، آلودگی بیشتری از دودکش بیرون میرود. یعنی صرفه جویی در مصرف سوخت موجب کاهش آلودگی هوا میشود.

بی توجهی به محیط زیست با این همه مشکلات متاسفانه شهروندان شهرهای ما نسبت به فاجعه زیست محیطی که در حال روی دادن است بی توجه اند. محیط زیست شهری به راحتی توسط شهرداری تخریب میشود، جای باغ های قدیمی را برج های بلند میگیرد، برای راحتی خودمان در هر مناسبتی و با هر مسافتی ماشین های خود را بیرون میآوریم و باعث آلودگی بیشتر میشویم. به تازگی هم معمول شده است که ثروتمندان شهرمان کلاهشان را بالاتر گذاشته و بنای عرضه اندام خود را ماشین های شاسی بلندی گذاشته اند که به تانک شبیه تر است.