اقتصاد بهتر است یا محیط زیست؟

ایران کشوری نفت خیز است و یکی از اعضای کارتل بین المللی نفتی (OPEC) است. ایران در سال 2014 با 7 درصد رشد در صادرات نفت 1.03 میلیون بشکه در روز فروش داشته است. دیگر کشورهای اصلی نفت خیز و تأمین کننده های اصلی نفت اوپک نیز در اطراف خلیج فارس قرار گرفته اند. به دلیل آلودگیهای ناشی از حفاریهای نفتی آب های خلیج فارس به یکی از آلوده ترین مناطق دریایی تبدیل شده که البته به دلیل راهی که از طریق دریای عمان به اقیانوس هند دارد تا حدودی از این آلودگیها کاسته میشود. اما کاوش ها حاکی است که آب های شمالی کشور نیز حاوی منابع نفتی است، حال سئوال اینجا است که با توجه به محصور بودن آب های دریای مازندران آیا بهره برداری از منابع نفتی شمال به صرفه است؟. رویکرد به نفت دریای مازندران از جانب ایران سخن از نفت دریای مازندران به پیش از انقلاب اسلامی بازمیگردد. در آن سال های پس از انقلاب و روابطه خصمانه با غرب باعث شد که این صنعت رشد قبل از انقلاب خود را نداشته باشد و از این لحاظ ابعاد مثبتی داشت چراکه باعث شد از تبدیل شدن ایران به کشوری صرفاً نفتی با اقتصادی مشابه عربستان جلوگیری شود و توجه به صادرات غیر نفتی، تولید داخلی و اقتصاد مقاومتی در سال های اخیر شاهدی بر همین امور است. تحریم های نفتی نیز جایی را هدف گرفته اند که از پیش قابل پیش بینی بود. سختی فروش نفت در سال های تحریم برای کشورمان البته مشکلاتی برای مردم به همراه داشت مضاف بر اینکه در زمان قانون هدفمندی یارانه ها گفته میشد با توجه به روند مصرف انرژی در کشور تا سال 1400 نفتی برای صادرات باقی نخواهد ماند و بیشتر نفت و گاز صرف مصارف داخلی خواهد شد. روز بعد از واقعه دورنمای روزهای بعد از هجوم شرکت های نفت و پالایش به زیست بوم شمال ایران چشم انداز نامطلبوبی را در پیش روی ما میگشاید. مساحت کم و جمعیت زیاد نوار شمالی به سرعت منطقه را به نقطه بیبازگشت خواهد کشاند و تأسیس صنایع خشنی همچون پالایشگاه منجر به تشدید سرعت نابودی میشود. تصرف هر کدام از اراضی جنگل، جلگه، مرتع، زمین کشاورزی عواقب خود را در پی خواهد داشت که علاوه بر تأثیر در محیط زیست بر جذب گردشگر نیز تأثیر منفی خواهد گذاشت. کشاورزان هرچه بیشتر کار خود را رها خواهند کرد و کسانی که در این شرایط کار و کاشانه خود را از دست داده اند و در صنعت نفت نیز کسب و کاری برای خود نمییابند به صف فقرا و تنگدستان شهرهای بزرگ خواهند پیوست. رشد جمعیت ناشی از مهاجرت به نوبه خود بر ساخت وسازها و فشار بیشتر به منابع و تخریب محیط زیست تأثیر خواهد گذاشت و جمعیت غیربومی مسائل فرهنگی و اجتماعی متعددی را به همراه خواهند داشت. در باغ سبز در مقابل ادعا می شود که نفت میتواند اقتصاد منطقه شمال کشور را متحول کند. این گفته در حالی طرح میشود که سطح زندگی مردم مسجدسلیمان، ماهشهر، آبادان و هویزه پیش روی ما است. منافع نفت در ایران ملی است و نه استانی و رجوع به تجربه استان های جنوبی بسیار پندآموز خواهد بود. در شرایطی که هم اکنون این استان ها با مشکلات متعدد زیست محیطی دست و پنجه نرم میکنند تاسیس صنایع خشن نفت نقطه پایانی خواهد بود بر محیط زیست در حال احتضار باریکه شمالی و بالمآل کشور.