شهرسازی به فراموشی سپرده شده است

فرهنگسرای اندیشه به مناسبت برگزاری نخستین همایش آسیب شناسی نظام آموزش شهرسازی میزبان عده ای از اساتید شهرسازی و دانشجویان از سراسر کشور بود. این همایش یک روزه 19 شهریور ماه 1393 با همکاری شورای اسلامی شهر تهران و جامعه مهندسان شهرساز ایران در 10 محور برگزار شد و اعضای نظام مهندسی کشور بخصوص فعالان عرصه شهرسازی نیز در آن حضور داشتند. هرچند به دلیل واقع شدن این همایش در فصلی غیر تحصیلی از استقبال معمول یک همایش بزرگ خبری نبود. مانع ورود شهرساز به نظام ساخت و ساز شدند جابر نصیری ، دبیر هیئت رئیسه گروه تخصصی شهرسازی سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران در مورد این همایش به پیام ساختمان گفت: در این همایش هم ازنظر شکلی و هم ازنظر محتوایی آسیب های نظام آموزشی شهرسازی را بررسی میکنیم تا ببینیم با توجه به آنچه در قانون آمده و مشکلات نظام شهری ما میباشد، محتوای درسی و آموزش های امروز شهرسازی چقدر پاسخگوی نیازهای ماست. وی افزود: چالش ها، آسیب ها و مشکلاتی وجود دارد که باید بررسی شود و به مسئولان مربوطه در وزارت آموزش عالی انعکاس داده شوند.با توجه به اینکه امروزه 27 تا 28 هزار نفر مهندس شهرسازی مشغول به تحصیل هستند، وقتی فارغ التحصیل میشوند ،به کارگیری آنها یک چالش است . نصیری ادامه داد: مقالات مختلفی به این همایش رسیده و امیدواریم خروجی خوبی داشته باشد و برای مسئولان مربوطه انعکاس داشته باشند تا در برنامه ریزی آینده مدیریتی دیده شود. وی در پاسخ به سؤالی در مورد عرصه اجرایی علم شهرسازی و ارتباط نظام مهندسی و شهرداری برای عملی کردن آموزش های شهرسازی گفت: ماده دو قانون نظام مهندسی در 10 بند خط مشی و اهداف سازمان نظام مهندسی را بیان نموده و در 4 بند آن مستقیماً به شهرسازی اشاره شده است و دیگر بندها نیز غیرمستقیم به شهرسازی مرتبط میشود. نصیری گفت: به دلایل مختلف مدیریت شهری و دیگر مدیریت های حاکم بر ساخت وسازهای شهری مانند وزارت راه و شهرسازی و وزارت کشور حاضر نشده اند تا به امروز این اهداف را در ساخت وسازهای خود مدنظر قرار دهند و شهرسازی به فراموشی سپرده شده و تمام نگاه ها به تک پلاک است. دلیل آن هم این است که شهرداریها به خود متکی شدند و از زمانی که قرار شد شهرداریها خودشان کسب درآمد کنند درآمدهای پایدار برای شهرداریها تعریف نشد. ضمن اینکه عمده درآمد شهرداریها از محل تراکم فروشی است و جایگاه شهرسازی به فراموشی سپرده شده است. دبیر هیئت رئیسه گروه تخصصی شهرسازی سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران افزود: مدیریت شهری، شهرساز را رقیب خودش میبیند درحالیکه شهرسازی نگاهی انسان گرا و انسان مدار دارد و به دنبال فضاهای شهری مطلوب است. وقتی شهرساز چنین نگاهی دارد طبیعی است که با تراکم به این تعریفی که اکنون اعمال میشود، مغایرت دارد.البته تا کنون مانع ورود شهرساز به نظام ساخت وساز شده اند و دلیل عمده مشکلات شهری ما ،همین مسئله است. نصیری گفت: امروزه در مدیریت شهری که عصاره آن مردم سالاری در شوراهای شهر است متأسفانه حرف اول و آخر را سوداگران پول میزنند و بنگاه ها امور شهرسازی را مدیریت میکنند که مثلاً طرح جامع ما چگونه و طرح تفصیلی به چه شکلی باشد. وی درباره طرح درآمدهای پایدار در شهرداری تهران گفت: شورای شهر تهران و به خصوص کمیسیون شهرسازی شورای شهر با ما همکاریهایی داشته اند که منجر به اجرای تفاهم نامه ای شده است. آنها تمایل دارند از نقطه نظرات کارشناسی و پتانسیلی که مهندسان شهرساز ما در نظام مهندسی دارند استفاده کنند اما امید بسیار ضعیف است زیرا بنیان و نهادی که شکل گرفته بر این اساس نیست. در طرح های توسعه شهری خلاقیت نیست الهام امینی، دبیر اجرایی همایش و استادیار دانشگاه آزاد پردیس و عضو هیئت رئیسه گروه تخصصی شهرسازی نظام مهندسی استان تهران در زمینه این همایش گفت: ایده اصلی، آموزش شهرسازی از آذرماه سال قبل در گردهمایی گروه های تخصصی نظام مهندسی استان های کشور مطرح شد. الآن 3 تا 4 صلاحیت برای مهندسان شهرساز داریم اما به دلیل نقص در آموزش در ارائه این صلاحیت ها مشکلاتی دارند. وی ادامه داد: جنبه دیگری که برگزاری این همایش را ضروری ساخت این است که دانشجویان عموماً مباحث تئوری را میآموزند و با امور عملی برخورد زیادی ندارند که آموزش آن نیز مستلزم هزینه های زیادی است. امینی به رشد کمی دانشگاه ها اشاره کرد و گفت: دانشگاه های مختلف مخصوصاً در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا رشته های مختلف تأسیس میکنند اما در زمینه تدریس با کمبود استاد روبه رو هستیم. استاد دانشگاه آزاد پردیس به بین رشته ای بودن شهرسازی اشاره کرد و گفت: ممکن است دانشجویان بیشتر جنبه های برنامه ریزی یا طراحی شهری را بیاموزند اما در مورد دیگر موضوعات و جنبه های شهرسازی اطلاعات چندانی نداشته باشند که این امر یافتن کار برای آنها را سخت میکند. عضو سازمان نظام مهندسی گفت: همایش محورهای خاصی داشت که باید مقالات پیرامون این محورها ارسال میشد. البته حدود 80 مقاله به دبیرخانه همایش واصل گردیده که 20 مقاله از بین آنها برگزیده شدند و در همایش 10 مقاله ارائه میشود و دیگر مقالات به صورت ‍CD و کتابچه در اختیار علاقه مندان قرار میگیرد. همچنین در نظر داریم این مقالات را در سایت سازمان نظام مهندسی قرار دهیم تا افراد از آنها استفاده کنند. وی افزود: یکی از مشکلاتی که با آن روبه رو هستیم این است که طرح های توسعه شهری همگی تقلیدی از همدیگر هستند و هیچ گونه خلاقیت و ابتکاری در آنها مشاهده نمی شود. اگر دانشگاه نتوانست جای دیگری باید پاسخ دهد رضا احمدیان، دبیر علمی همایش و استاد دانشگاه آزاد زنجان در رابطه با معیارهای انتخاب مقالات برای همایش آسیب شناسی نظام آموزشی شهرسازی گفت: ارزیابی اولیه که با هیئت داوری انجام دادیم این بود که برای هر ده محور همایش موضوعاتی که بتواند در اندازه همایش باشد، ازنظر کمی مناسب بود ولی کیفیت لازم را نداشت. در نتیجه تصمیم گرفتیم در بین 10 محور موضوعاتی که بیشترین بار علمی و محتوای کیفی را دارند انتخاب بشوند و محورهایی انتخاب شوند که پوشش دهنده محورهای بیشتری باشد. در نهایت روی سه محور تأکید شد. وی افزود: محوری که بسیار بر روی آن تأکید داشتیم شکاف بین دانش شهرسازی در دانشگاه و اجرا بود. نظام مهندسی به عنوان مصرف کننده دانش شهرسازی، به شدت با مشکلات دانش شهرسازی در دانشگاه که مهندسانی تربیت میکند که میخواهند وارد بازار کار شوند، روبه روست. احمدیان در مورد دومین محور گفت: نزدیک به 40 سال از عمر دانش شهرسازی ما میگذرد و سؤال ما این است که چقدر ما وارد شیوه های نوین شهرسازی شده ایم. در این زمینه به ویژه از نسل جوان ما یعنی دانشجویانی که در این چند سال فارغ التحصیل شده اند،، مقالات خیلی خوبی ارسال شده بود. احمدیان در مورد محور سوم گفت: محور سوم محتوای دانش شهرسازی با تأکید بر دروس عملی بود چرا که در کارگاه ها دانشجویان مبانی ورود به عرصه حرفه ای را میآموزد. وی در مورد کم بودن تعداد مقالات با کیفیت گفت: یکی از دلایل میتواند مناسب نبودن زمان برگزاری این همایش باشد چراکه تابستان بدترین زمان برای یک تجمع علمی است. به دلیل تعطیلی دانشگاه و اینکه موضوع نظام آموزشی در شهرسازی موضوعی است که هنوز جا نیفتاده ، بسیاری مقالات به دست ما میرسید که با محورهای همایش همخوانی نداشت. این میتواند تجربه ای باشد که برای همایش های بعدی تقویم دانشگاهی را هم در نظر بگیریم. دبیر علمی همایش در پاسخ به پرسشی در مورد تأثیرگذاری عینی این همایش گفت: بانی این همایش سازمان نظام مهندسی است که به شدت نیازمند توجه به جنبه ها اجرایی است. وقتی معیشت افراد وارد حوزه درآمد آنها میشود ارتباط عینی ایجاد میکند. گروه شهرسازی سازمان نظام مهندسی همیشه با این چالش روبه رو بوده که وقتی وارد حوزه اجرا میشود چقدر این دانش به کار میآید. نظام مهندسی دور ه های تکمیلی برای کسانی که میخواهند وارد حرفه بشوند ایجاد کرده و این حساسیت ها از دل همین بحث ها بیرون میآید. اگر فضاهای شهری ما نتوانسته اند فضاهای شهری شوند این را باید از طریق علمی پیگیری کرد و اگر از طریق علمی نمیشود باید از طریق حرفه ای بررسی گردد احمدیان خاطرنشان کرد: اگر دانشگاه نتوانست این نیاز را برآورده کند لاجرم جای دیگری باید پاسخ دهد. سازمان نظام مهندسی با این کاری که انجام میدهد در تکمیل آن و با یک نگاه اجرایی است.