موانع خصوصی سازی صنعت آب و فاضلاب

گروه تأسیسات: صنعت آب و فاضلاب از فرسودگی زیرساخت ها، هدرروی آب، نقص شبکه آب و فاضلاب و قدیمی بودن رنج میبرد. مشکلاتی که نیازمند سرمایه گذاری دولت در هر سه بخش تولید، انتقال و توزیع آب و جمع آوری و تصفیه فاضلاب است. البته با توجه به کسری بودجه وزارت نیرو که این وزارتخانه را به یکی از بدهکارترین وزارتخانه ها تبدیل کرده است، به ناچار برای تأمین چنین بودجه ای باید به سرمایه گذاریهای خصوصی روی آورد که متأسفانه صنعت آب و فاضلاب در این زمینه کارنامه موفقی ندارد. برای بررسی موانع خصوصیسازی در این صنعت با فرشاد امیرخانی؛ دبیر اجرایی سازمان نظام مهندسی ساختمان تهران به گفتگو نشستیم: پیام ساختمان: موانع خصوصیسازی در صنعت آب و فاضلاب را در چه میدانید؟ چند سال پیش تفاهم نامه ای میان سازمان نظام مهندسی، وزارت نیرو و وزارت راه و شهرسازی برای بهینه سازی مصرف آب و استفاده صحیح مالکان منعقد شد. مبنی بر اینکه هر ساختمانی ساخته میشد میبایست مهندس ناظر آب و فاضلاب داشته باشد. بین سال های 88 تا 90 ما پیگیریها و تماس های خود را با مدیران عامل شرکت های آب و فاضلاب استان تهران داشتیم ولی جوابی نگرفتیم. اگر این اتفاق میافتاد فکر میکنم حداقل میتوانستیم 40 درصد صرفه جویی در مصرف آب ساختمان ها داشته باشیم. فکر میکنم یکی از موانع واگذاری بخش آب و فاضلاب به بخش خصوصی تمایل نداشتن مدیران دولتی است. بارها پیش آمده ما که سازمانی با 10 هزار کارشناس هستیم به آنها پیشنهاد کمک کرده ایم تا در لوله کشی ساختمان ها نظارت کنیم اما هنوز لوله کشی این ساختمان ها بدون هیچ گونه نظارتی انجام میگیرد. متأسفانه الآن پمپ وصل میکنند و آب شبکه را میکشند و این باعث هدرروی زیاد آب میشود. دلیل هدرروی بسیار آب این است که در بسیاری از ساختمان ها طراحی درستی صورت نگرفته است. در واقع ما اختیاراتی را میخواستیم که جزو اختیارات شرکت آب و فاضلاب نبود و میخواستیم یک نیروی کمکی باشد. 3 ماه پیش با اوج گرفتن بحران آب، آقای چیت چیان وزیر نیرو طی نامه ای به سازمان نظام مهندسی مجدداً خواستار اجرایی شدن این تفاهم نامه شد. خواسته ما این است که آقای چیت چیان پیگیری کنند که دلایل عدم اجرایی شدن این تفاهم نامه چه بوده است و ما چه اختیاراتی از شرکت های آب و فاضلاب میخواستیم که آنها موافقت نکردند. مطلب دوم این است که وزارت نیرو جزو بدهکارترین وزارتخانه های دولت است و حدود 35 هزار میلیارد تومان به شرکت های پیمانکاری بدهکار است. در شرایطی که قیمت آب نیز واقعی نیست اگر شرکت های خصوصی بخواهند سرمایه گذاری کنند یا قیمت باید واقعی شود و یا دولت باید سوبسید بدهد. آب از مبدأ تا به دست مصرف کننده برسد حدود 30 درصد هدرروی دارد، اولین کاری که دولت یا شرکت های خصوصی باید انجام بدهند این است که تا 95 درصد آب به دست مشترکان برسد چون این میزان هدرروی، قیمت تمام شده آب را بالا میبرد. گمان میکنم موانع خصوصیسازی بیشتر مالی باشد تا چیز دیگری. پیام ساختمان: با وجود بدهکاری زیاد وزارت نیرو فکر میکنید شرکت های خصوصی رغبتی برای سرمایه گذاری در صنعت آب و فاضلاب داشته باشند؟ مهم ترین مطلب قیمت آب است، اگر قیمت را واقعی کنیم سرمایه ها جذب میشود. دولت هم بیش از این نمیتواند سوبسید بدهد. حتی در بخش برق که امکان سرمایه گذاری خصوصی وجود دارد که قیمت تمام شده را بالا میبرد، دولت توانایی دادن سوبسید را ندارد. مثالی میزنم: الآن بویلرهای چگالشی به بازار آمده که دو برابر موتورخانه های مرکزی راندمان دارد. البته حدود 40 تا 50 درصد قیمت آن بالاتر است. بارها پیشنهاد داده ایم که اگر وزارت نفت یا هر ارگان دیگری به مردم سوبسید بدهد سرمایه آن در عرض یک سال بازمیگردد. متأسفانه در این بخش که بسیار ساده است هنوز جوابی نگرفته ایم و فکر میکنم در مورد آب هم جوابی نمیدهد. پیام ساختمان: مسئولان سازمان آب و فاضلاب از روش های جدید سرمایه گذاری میگویند. فکر میکنید این حرف ها چقدر میتواند جذاب باشد؟ در سرمایه گذاری روی صنعت آب باید به ویژگیهای آن توجه کرد. آب مانند برق نیست که هرجا شد بتوانند نیروگاه تأسیس کنند. الآن آب تهران مقداری از سد طالقان و سد امیرکبیر و دو سد دیگری که در حاشیه تهران قرار دارد تأمین شده و متأسفانه بقیه این آب از منابع آب زیرزمینی تأمین میشود. با توجه به اینکه تصفیه خانه فاضلاب نیز هنوز راه نیفتاده است این آب ها ازنظر بهداشتی مناسب نیست. فکر میکنم اگر سرمایه گذاران بتوانند در بخش فاضلاب دخیل شوند و با سرعت بیشتری تصفیه خانه فاضلاب را راه بیندازیم این آب میتواند برای مصارف کشاورزی استفاده شود. باید شبکه را تکمیل کنیم و آب آن را برای مصارف کشاورزی، آبیاری و نیاز غیرشرب است، اختصاص دهیم. اولویت باید روی تکمیل شبکه فاضلاب و تصفیه خانه فاضلاب باشد. پیام ساختمان: هم اکنون شهرهای اطراف تهران و مسکن مهر با مشکل زیرساخت های برق و آب روبه رو هستند. این موضوع مسئولان را برانگیخته تا مسیر را برای بخش خصوصی باز کنند. چقدر این عرضه را امیدوارکننده میبینید؟ همه چیز بازمیگردد به اینکه دولت تمایلی یا بودجه ای برای سرمایه گذاری دارد یا خیر. با توجه به اطلاعاتی که من دارم دولت از سرمایه گذاری بخش خصوصی استقبال میکند اما سرمایه گذار چون آینده ای برای بازگشت سرمایه اش نمیبیند، اینها در حد حرف باقی میماند. دولت باید دست به کار شود و برای این کارهای زیربنایی تخصیص بودجه بدهد. مطمئن هستم که این کار در بلندمدت جواب خواهد داد.