لرزه بر جان نقش جه ان

میدان نقش یا نصف جهان اصفهان که متعلق به دوران صفویه است آنچنان از جذابیت های خاص و در خور توجهی برخوردار است که نظر هر بازدید کننده ای را به سمت و سوی خود جلب میکند. لافوا، جهانگرد فرانسوی که در سال 1298 هجری قمری از این میدان دیدن کرده، در خصوص این میدان مینویسد: من احتیاجی ندارم مانند فیثاغورث یونانی در حل مسئله مهمی تلاش کنم، بلکه کاملاً برای من مکشوف است و میتوانم با نهایت اطمینان بگویم که در دنیای متمدن امروز هیچگونه بنایی وجود ندارد که بتواند از حیث وسعت،زیبایی و تقارن عمارات، شایسته مقایسه با این میدان باشد و این عقیده شخص من نیست، سایر اروپائیان هم که در فن معماری و مهندسی تخصص دارند با عقیده من همراه هستند همچنین پیترو دلاواله ، جهانگرد ایتالیائی نیز معتقد است: دور تا دور این میدان را ساختمان های مساوی و موزون و زیبا فرا گرفته که سلسله آنها در هیچ نقطه قطع نشده و درها همه بزرگ و دکان ها همسطح خیابان هستند؛ بالای آنها ایوان ها و پنجره ها و هزاران تزئینات مختلف، منظره زیبائی به وجود آورده است. این حفظ تناسب در معماری و ظرافت کار، باعث تجلی بیشتر زیبائی میدان میشود و با وجودی که عمارت های میدان ناوو نادر رم بلندتر و غنی تر هستند، اگر جرات این را داشته باشم باید بگویم میدان نقش جهان را به دلایلی ترجیح می دهم میدان نقش جهان در تاریخ 8 بهمن 1313 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و در اردیبهشت 1358 جزء نخستین آثار ایرانی بود که به عنوان میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت جهانی رسید. در سا ل های اخیر لرزه های زیادی به تن این میدان رسیده است، گاهی به دلیل خیابان کشی در اطراف این میدان، گاهی به دلیل ساختن برج های بلند در اطراف، امروز هم مترو، مسایلی که این بنای تاریخی را با کشمکش مواجه می کند. سر و صدا باعث آسیب میدان است علیرضا روحانی، سخنگوی ائتلاف حامیان میراث فرهنگی استان اصفهان در گفتگو با پیام ساختمان می گوید: در حال حاضر عبور خودرو و وسیله نقلیه از میدان نقش جهان اصفهان ممنوع شده، این اتفاق مثبتی است که در باره میدان رخ داده است. تجمع های سیاسی و مذهبی، بلندگو های پرصداو سرعت، پرواز هلکوپتر ها وآلودگیهای صوتی و زیست محیطی موجب آسیب دیدن میدان شده است، و چنین ازدحامی که وجود دارد، نه تنهامی تواند به بناهای تاریخی آسیب وارد کند، بلکه جلوه فرهنگی میدان را هم مخدوش می کند. وی ادامه داد: بحث عبور مترو از محور شرقی و غربی میدان هنوز در ابهام است و معلوم نیست سازمان میراث فرهنگی با عبور مترو موافقت خود را اعلام کرده یا نه. وی اضافه کرد: مرمت آثار تاریخی که دارند- به خصوص عالی قاپو- خیلی طولانی شده است. نقاشی های بالای سردر قیصریه روز به روز فرو می ریزد و باید به حال آن فکری کرد پوشش و محافظی باید وجود داشته باشد که در حال حاضر هنوز اقدام خاصی صورت نگرفته است. به خطر افتادن هویت تاریخی میدان نقش جهان رئیس اتحادیه صنف صنایع دستی اصفهان با تاکید بر اینکه هویت تاریخی و توریستی میدان نقش جهان به خطر افتاده است، گفت: استانداری اصفهان باید جلوی تغییر کاربری مغازه های این میدان تاریخی را بگیرد زیرا مغازه های این میدان طبق قانون فقط برای حضور فعالان صنایع دستی تعریف شده است. عباس شیردل با انتقاد از تغییر کاربری های مغازه های این میدان تاریخی افزود: بر اساس کمیسون ماده پنج استانداری، کاربری مغازه های این میدان فقط برای صنایع دستی تعریف شده است اما متاسفانه شاهد حضور مغازه های گز فروشی،عروسک فروش، خرازی ،دمپایی فروشی و... در آن هستیم که هویت این بنای شکوهمند را لکه دار کرده است. رئیس اتحادیه صنف صنایع دستی اصفهان ادامه داد: حدود یک پنجم مغازه های میدان نقش جهان از حالت مکان عرضه و محل تولید صنایع دستی به سمت فروشگاه های ذکر شده تغییر کاربری داده شده که ادامه این وضعیت حالت و رنگ فرهنگی، توریستی میدان را نابود می کند. اصالت تاریخی میدان زیر سوال است نصب تابلوهای گوناگون ورنگارنگ، در میدان تاریخی نقش جهان که هر یک سبک و نمای خاص دارد، از جذابیت های تاریخی این میدان تاریخی کاسته و اصالت تاریخی میدان را زیر سوال برده است. علاوه بر این، از دیگر موارد آزار دهنده ای که باید به آن توجه داشت نوع سایه بان هایی است که در این میدان بر سر در هر مغازه ها نصب شده و ارتباطی با هویت تاریخی میدان ندارد. تابلوهای مغازه ها هر کدام با نوع، نما، ظرافت و کیفیت های بسیار متفاوت و ناهمگون به گونه ای کنار یکدیگر قرار گرفته تا ناهمگونی را بیشتر در این مکان تاریخی به تصویر بکشد. باغ سرخی، مدرس دانشگاه هنر در این خصوص می گوید: میدان نقش جهان یکی از مناطقی است که نه تنها متعلق به مردم ایران بلکه به عنوان میراث یونسکو به تمام مردم جهان تعلق دارد، لذا مدیران شهری و مردم اصفهان نماینده مردم جهان در تلاش برای حفظ این میراث معنوی هستند. وی اضافه می کند: حتی در نگاهی غیر تخصصی به منظر ومبلمان شهری میدان نقش جهان، بیننده متوجه نابسامانی های بسیار زیاد موجود در آن خواهد شد، از جمله این موارد میتوان به تابلوهای متنوع سر در مغازه ها اشاره کرد. این کارشناس ارشد ارتباط تصویری یاد آور تاکید می کند: این مغازه ها نیازی به فریاد زدن تابلوهای نئون و بنرهای متنوع و رنگارنگ خود برای تبلیغ ندارند و توریستی که به شهر اصفهان آمده و از میدان نقش جهان بازدید میکند در آنجا انتظار دیدن مغازه قصابی و مکانیکی ندارد بلکه آمده تا مقداری هدیه، سوغات، شیرینی یا تحفه اصفهان را خریداری کند؛ بنابراین نیازی نیست که مدام به او عناوین مغازه ها را با انواع رنگ های ناهمانگ با کاشیکاری ها و هویت گرافیکی میدان گوشزد کنیم. این مدرس دانشگاه هنر اصفهان می افزاید: با استفاده از تابلوهای خیلی کوچک و متناسب با فضای معماری میدان، میتوان طراحیهایی از همان جنس و رنگ داشت که علاوه بر اینکه لطمه ای به نمای کلی و گرافیک محیطی میدان وارد نمیکند، بلکه در بیننده کنجکاو، جذابیتی را برای جستجوی کالای مورد نیاز خود ایجاد میکند. در حقیقت این ترفند زیرکانه ای است در راستای عدم احساس خستگی جسمی گردشگر در فضای آرامبخش میدان، کنجکاوی جذاب در جستجوی حجره های مورد نیاز مشتری ها و گردشگران به نوعی حافظه تاریخی در ذهن گردشگر بدل خواهد شد و باید به آن اطمینان داشته باشید که آرامش ناشی از آن تا مدت ها و شاید برای همیشه در ذهن و خاطره او باقی خواهد ماند. مدرس دانشگاه هنر اصفهان تصریح می کند: گردشگران و به خصوص توریست های خارجی برای رهایی از فضاهای مملو از شلوغی و آلودگی های صوتی، تصویری و نوری در سطح شهرها، برای رسیدن به چنین فضای مطلوب و آرامبخشی لحظه شماری میکنند و اساسا همین ویژگی زیبای میدان میتواند جذابیت آن برای گردشگر را دو چندان کند و به عنوان هویت میدان نقش جهان اصفهان در اذهان بین المللی تعریف شود. باغ سرخی، در ادامه یاد آور شد: همانگونه که قایق های خیابان های آبی دارای هویت منحصر به فرد خود هستند، همانطور که بازارهای قدیمی مصر یا خیابان های قدیمی پاریس یا شلوغی شانگهای و توکیو و میدان تایمز دارای ویژگی هایی منحصر به فرد خود هستند، این مختصات نیز در ذهن مردم جهان ثبت شده اند. وی افزود: یک گردشگر که از کیلومترها دورتر از ایران برای دیدن این فضای معماری یا فضاهای مشابه دیگر همچون باغ چهلستون، باغ هشت بهشت، باغ فین کاشان یا باغ شازده کرمان به ایران آمده، دوستدار آن است که با آرامش کامل با باغها، مساجد و کاخ های ایران آشنا شود و ذهن و چشم او به اندازه کافی مملو از تصاویر شلوغ و پر زرق و برق بیلبوردها، تابلوهای تبلیغاتی، مانیتورهای شهری، مجسمه ها و حجم های خلاق شهری و انواع دیگر تبلیغات شهری است. زیبایی اصفهان از بین رفته است روناک صالحی کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری که از تهران به اصفهان سفر کرده بود در این خصوص به خبرنگار ما گفت: بعد از 10 سال که میدان نقش جهان را دیدم، اثری از زیبایی و تاریخ و سنت در آن وجود ندارد؛ نصب تابلوها بسیار زشت است وحالت سنتی و تاریخی بودن میدان را از بین میبرد. وی گفت: علف های زرد، سراسر میدان را گرفته و میدان طراوت و زیبایی گذشته را ندارد. وی ادامه داد: متاسفانه اکنون سیمای این میدان تاریخی شایسته آن نیست. میدان نقش جهان متعلق به همه بشریت است؛ما امانت دار آن هستیم، رمز و راز این بنا در وحدت است. باید این وحدت حفظ شود.