سبقت کارگران خارجی از ایرانی

همه ما کارگران را بر سر خیابان و چهارراه های شهر دیده ایم. انسان هایی که با کمترین ادعا و توقع، برای هر کار سختی آماده اند. حالا دیگر سر چهارراه در کنار کارگران ساختمانی ایرانی، تنها کارگران افغان نیستند که در صف طویل انتظارند، بلکه کارگران تبعه پاکستان نیز همچون دیگر کارگران ساختمانی در خم کوچه ها و میادین چشم انتظار کاری برای به دست آوردن نان شب ایستاده اند. جامعه شناسان میگویند، پدیده «کارگران فصلی» نوعی بیکاری پنهان است که به دلیل عدم تعادل بین عرضه و تقاضا و نیروی کار به وجود میآید و نبود شهرهای میانی برای جذب افراد جویای کار موجب میشود که کارگران فصلی به شهرهای بزرگ مهاجرت کنند. به گزارش خبرنگار پیام ساختمان، یکی از این کارگران پاکستانی که چند ماهی است بر سر چهارراه پلیس واقع در خیابان شریعتی در انتظار کار ایستاده، میگوید: یک هفته کار هست یک هفته بیکاری، یک فصل کار هست یک فصل کار نداریم، مدت هاست به علت زیادشدن کارگران و نبود کار کافی وضعیت همین است. کارگر دیگری که تبعه افغانی دارد با تأیید صحبت های وی میگوید: کارگری را سال هاست شروع کرده و از همین طریق مخارج خود و خانواده اش را تأمین میکند. او از کار در ساختمان های نیمه ساخته و دوباره بیکار شدن خود گله مند است اما میگوید هر کاری بدهند انجام میدهد. همچنان منتظر است یک نفر پیدا شود و او را سر کار ببرد. یک کارگر ایرانی در جمع آنها نیز ادعا میکند: از کارش راضی نیست چرا که رونق کار فصلی است و چند ماه است که فرصت های کاری کم است. از او درباره شرایط یافتن کار با آغاز فصل سرما میپرسم، میگوید: هر صبح با این نگرانی از خواب برمیخیزد که مبادا امروز کاری پیدا نکند، زمستان و تابستان از ساعت شش صبح اینجاست و خیلی از روزها هم کار گیرش نمیآید و بعضاً تا ظهر منتظر میماند. عماد میگوید: دستمزد روزانه مطابق قوانین خود کارفرماست نه قانون کار، گاهی نیز براثر بروز کوچک ترین مشکلی کمتر هم میشود. کارگر دیگری که چند ماهی است بیکار شده و به دنبال کار به میان شهر میآید، ادعا میکند: «کارگر ساختمانی تحت پوشش هیچ قانونی نیست»، صاحب کار حقوق وی را چند ماه نگه داشته و پرداخت نمیکند و تنها مبلغی ناچیز کف دستش میگذارد و هیچ جا هم نمیتواند شکایت کند و این بزرگ ترین مشکل کارگران ساختمانی است. میگویم: بیمه نیستی؟ پاسخ میدهد: وقتی من کارفرمای مشخصی ندارم و هر روز برای کسی کار کرده ام چه کسی بیمه مرا پرداخت کند، از بیمه و عیدی که خبری نیست و به دلیل آنکه کارگران افغانی با حقوق پایین تر هر کاری میکنند، بیشتر کارفرماها به سراغ آنها میروند. کارگر دیگری که همه او را به شوخی متخصص انجام کار بر روی بلندیها میدانند به جمع ما اضافه میشود، از او میپرسم لباس ایمنی کار داری، میگوید نه با همین لباس ها بالا میروم. وی از پسرعموی خود که کار را به او آموخته یاد میکند که بر اثر یک حادثه حین کار دچار قطع عضو شده و حالا دست فروشی میکند! میگوید سخت است اما چاره ای ندارم و باید خرجی خانواده خودم را تأمین کنم. سبقت کارگران خارجی از ایرانی نکته اینجاست در شرایطی که نرخ بیکاری در کشور نسبت به سال های گذشته رو به افزایش است و طبق آمارهای رسمی تعداد بیکاران فعلی کشور 2.5 میلیون نفر اعلام شده است، هم اکنون کارجویان خارجی در ایران گوی رقابت را از ایرانیها ربوده اند. اگرچه ارزان بودن کارگران خارجی و تمایل کارفرمایان در استفاده از آنها دو عامل مؤثر در جذاب بودن بازار کار ایران برای بیگانگان قلمداد میشود همین امر سبب شد اخیراً در کنار کارگران افغانی و بعضاً عراقی، با هجوم کارگران پاکستانی به بازار کار ایران روبه رو شویم. موضوعی که در گفتگوی ما با کارگران سطح شهر تهران عنوان شد و صدمه جدی آنها در بازار کار به دلیل دریافت دستمزد کمتر با ساعات کار طولانی تبدیل به یکی از چالش های کارگران داخلی در کنار سایر دغدغه ها شده است. آنها میگویند کارگران ساختمانی غیرمجاز تبعه خارجی در ایران، روزانه 40 تا 50 هزار تومان درآمد دارند که این رقم از 800 هزار تومان تا یک میلیون و 250 هزار تومان در ماه میشود. بااین وجود به طورکلی، وضعیت معیشتی کارگران فصلی چنگی به دل نمیزند و اغلب آنها در تأمین امور روزانه و ماهانه خانواده خود با دشواریهای بسیاری روبه رو هستند. کارگران فصلی ساختمانی تا به امروز با مشکلات زیادی روبه رو بوده و کارفرماها برای بهره مندی بیشتر از آنها، از پرداخت حقوق مناسب خودداری میکنند و علیرغم تمام تلاش های انجام شده، سازمان های متولی نیز از پیگیری این امر طفره میروند. علیرغم ادعای شهرداری تهران برای ساماندهی کارگران با راه اندازی مکان هایی برای اجتماع کارگران فصلی در محل های مشخص، هر صبح این داستان تکرار میشود،کارگرانی که کنار جدول خیابان و چهارراه ها و میادین شهر نشسته و منتظر کارفرمایی هستند که از راه برسد و تقاضای کارگر کند. اما این روزها، با قرار گرفتن در آستانه پاییز و آغاز بیکاریهای فصلی کارگران ساختمانی که به طورمعمول حدود 6 تا 7 ماه از سال برای کار کردن فرصت دارند، چالشی است که همچنان قول ساماندهی آن از سوی مسئولان داده میشود اما تاکنون نتوانسته اند آنها را ساماندهی نموده یا شغل جایگزینی برای آنها پیش بینی کنند. با آغاز رکود کار این نوع کارگران که بیشتر آنها صاحب چند سر عائله هستند به حال خود رها میشوند، درحالیکه عدم امنیت شغلی از مهم ترین نگرانیهای این نوع کارگران است، شرایط اخیر رکود اقتصادی و تعطیل بودن بسیاری از پروژه ها به بحرانی شدن این شرایط دامن زده تا افزایش نرخ بیکاری و نبود فرصت های کاری هم به این دغدغه اضافه شود، این در حالی است که برخی فارغ از گرفتاریهای مالی این افراد برای کسب درآمد، از نازیبا شدن چهره شهر به خاطر تجمع کارگران فصلی در میادین عمومی به ویژه ایجاد ترافیک برای خودروها گله مندند! ساماندهی کارگران فصلی در دستور کار مجلس هفته گذشته نایب رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی از بررسی ساماندهی کارگران فصلی و بیمه کارگران ساختمانی در مجلس خبر داد. به گفته فرج الله عارفی، ساماندهی کارگران فصلی مصوبه قانونی است که متأسفانه به طور کامل اجرایی نمیشود. وی با اشاره به اینکه بیمه کارگران ساختمانی مدتی است متوقف شده ، تأکید کرد: کارگران ساختمانی ماهیانه مبلغی را به عنوان حق بیمه پرداخت میکنند اما در ازای آن خدمات مناسب و قابل قبولی دریافت نمیکنند و همین موضوع باعث اعتراض آنها شده است. همچنین اخیراً معاون توانمندسازی و مشارکت های اجتماعی سازمان رفاه شهرداری تهران نیز از افزایش سامانه های کارگران فصلی و ساختمانی در پایتخت خبر داده و عنوان کرده در راستای ساماندهی کارگران و جلوگیری از حضور و تجمع آنها در سطح شهر، سامانه های کار و کارگری احداث شده است. به گفته رمضان لطفی موضوع ساماندهی کارگران فصلی و ساختمانی موضوعی بین بخشی است که باید با همکاری نهادهای ذیربط تحقق پیدا کند. وی این نوید را داده که امسال با همکاری مدیریت شهری و وزارت کار، برای ساماندهی کارگران تهران سند همکاری بین دستگاه های مسئول امضا شود تا تمامی دستگاه های مسئول از اتحادیه های صنفی گرفته تا سازمان نظام مهندسی و... در چارچوب مشخص برای ساماندهی کارگران اقدامات لازم را انجام دهند. همه ساله کارشناسان تأمین اجتماعی، وزارت کار، سازمان فنی و حرفه ای و معاونت اجتماعی شهرداری تهران و ... ساماندهی کارگران ساختمانی را در دستور کار قرار میدهند، آن هم کارگرانی که محل مشخصی برای استقرار ندارند و در میادین و گذرگاه ها تجمع میکنند.آیا وقت آن نرسیده است که باوجوداین تعداد کارگر فصلی در حوزه کار ساختمانی، هویت درستی برای آنان تعریف شود تا از حداقل امکانات این صنف بهره مند شوند، قطعاً مطابق قانون اساسی همه ملت در برابر قانون یکسان هستند حتی اگر کارگرانی موقت و فصلی باشند.