مسئولیت اجتماعی و بنگاه تولیدی

حسین رسولی مسئولیت اجتمـاعی گستـرش اجتماعی و انسـانی کارآفرینی است . گسترش در سـطح باورهای فرهنـگی (کیفی) و گسترش برای تعداد بیشتری از افراد (کمّی) . تمام مزایای کارآفرینی که در درون واحدهای تولیدی اتفاق میافتد با مسئولیت اجتماعی آغاز شده و جامعه را متأثر میسازد . کارخانه داری با تحقق مسئولیت اجتماعی بالاترین و پیشرفته ترین شکل کسب وکار میباشد که آثاری بسیار بیشتر از دادوستد اقتصادی دارد زیرا سود حاصل از کسب وکار تنها به سرمایه دار و پرسنل زیرمجموعه اش تعلق نگرفته بلکه این جامعه است که بیشترین سود را از محل این فعالیت حاصل مینماید . مسئولیت اجتماعی کارفرما مسئولیت اجتماعی گامی فراتر و پیشرفته تر از تحقق مسئولیت های کارآفرینی و وظایف قانونی کارخانه داری است . مسئولیت اجتماعی حتی از تکاملیافته ترین تئوریهای علمی مدیریت نیز فراتر است چراکه لازم است پس از همه آنها اتفاق افتد . در واقع تمام تئوریهای علمی و وظایف قانونی شروط لازم برای تحقق مسئولیت اجتماعی هستند . کارفرما باید حقوق پرسنل را برابر مقررات قانونی و اخلاقی رعایت نموده، شرایط کار ایمن را برای کارگر فراهم کند ، اقساط تسهیلات خود را به موقع پرداخت کرده و استانداردهای کیفیت و محیط زیست را رعایت نماید و پیوسته در آموزش پرسنل و پیاده سازی اصول مدیریت جدید کوشا باشد و سپس به ایفای مسئولیت اجتماعی بپردازد . مسئولیت اجتماعی فقط توجه به محیط زیست یا حقوق کارگر نیست ، این دو جزو وظایف قانونی کارآفرین است و اگر رعایت نشود باید تاوان سنگینی پرداخت شود . بنابراین مسئولیت اجتماعی زمانی مطرح میشود که زیربناهای قانونی و علمی و عقلانی کارخانه مستحکم شده باشد . کارخانه ای که امکان یا تمایلی به پرداخت دیون خود ندارد ، حقوق قانونی و انسانی کارگران را نادیده میگیرد ، فاقد هر نوع اعتبار تجاری است و مشتریانش ناراضی هستند و اساساً نمیتواند و نباید وارد بحث مسئولیت اجتماعی شود . با این اوصاف آشکار است که برخی مانورهای تبلیغاتی به نام مسئولیت اجتماعی از سوی واحدهایی که اقساط معوق بانکی یا حقوق عقب افتاده پرسنلی دارند یا محیط زیست را تخریب میکنند یا کالای بیکیفیت تولید میکنند اساساً ربطی به مسئولیت اجتماعی ندارند. همان طور که برخی سعی میکنند با مانورهای تبلیغاتی خود را خیّر و مسئولیت پذیر نشان دهند برخی نیز ممکن است با طرح مشکلات کارخانه بخواهند برای همیشه مسئولیت اجتماعی را فراموش کنند اما مسئولیت اجتماعی یک اصل است و تعطیل بردار نیست هرچند درصورتیکه برنامه های کاری با برنامه مربوط به مسئولیت اجتماعی تضاد داشته باشد، این برنامه کاری است که باید اولویت داشته باشد. باید کارخانه و تولید و درآمد وجود داشته باشد تا امکان پرداختن به مسئولیت اجتماعی نیز ممکن باشد . حفظ تولید ، بهره وری ، سوددهی و استانداردهای انجام عملیات تقدّم بر مسئولیت اجتماعی دارند . بسیاری از بنگاه های بزرگ ایران حتّی بنگاه های تراز اول تولیدی و خدماتی از حیث سودآوری که لایه اول ایفای مسئولیت اجتماعی که همان مسئولیت اقتصادی است دچار مشکل هستند و در صورت وجود سودآوری ، آن نیز عمدتاً در سایه فقدان رقابت با همتایان خارجی ، رانت جویی و برخورداری از حمایت های دولتی و در شرایط ایجاد انحصار حاصل میشود . این بنگاه ها بعضاً در برابر پیامدها و عوارض ناشی از کیفیت کالاهای تولیدی خود پاسخگو نیستند چه برسد به آنکه از آنان ایفای مسئولیت های حقوقی ، اخلاقی و انسان دوستی را انتظار داشته باشیم . نتیجه بنابراین عمل به مسئولیت اجتماعی باید از درون بنگاه ها و به عنوان ضرورتی اجتناب ناپذیر در راستای معرفی شدن به عنوان شهروند حقوقی مسئولیت پذیر و برای رقابتی ماندن در بازار با برنامه ریزی مدون شکل بگیرد . بنگاه ها باید بر اساس توانمندیها و شرایط ویژه خود اقدام به برنامه ریزی در زمینه ایفای مسئولیت اجتماعی کنند که گام اولیه آن ایجاد یک تصویر روشن و شفاف از مفهوم مسئولیت اجتماعی است .