انتظار از رئیس جدید شورای تهران

احمد محیط طباطبایی * بین بافت فرسوده و بافت تاریخی تفاوت وجود دارد، بخشی از بافت فرسوده ارزش تاریخی و میراثی دارد اما، بین وضعیتی که ما در ایران داریم و آثار میراثی و باستانی در کشورهای مقصد گردشگری در دنیا تفاوت هایی وجود دارد. بنابراین، دولت تدبیر و امید باید رویکرد جدیدی را در حوزه میراث فرهنگی در پیش گیرد که بر اساس آن، جدا از اماکن تاریخی نفیس و بزرگ که به ثبت جهانی رسیده یا در نوبت ثبت هستند، هزاران مکان تاریخی ثبت نشده دیگر در کشور داریم که شامل خانه های تاریخی، کاروانسراها، آب انبارها و ... میشود که باید این اماکن را با حفظ هویت فرهنگی و تاریخی در اختیار بخش خصوصی بگذارند تا تبدیل به رستوران سنتی، مراکز اقامتی، کلاس های فرهنگی یا موزه های شخصی شوند که این کار هم هزینه های دولت را کم میکند و هم میتواند ایجاد درآمد و اشتغال کند. بنابراین ما میتوانیم هویت تاریخی این اماکن را حفظ کنیم و مرمت آنها را توسط بخش خصوصی با نظارت سازمان میراث فرهنگی انجام دهیم و سپس برای فعالیت های اقتصادی با رویکرد فرهنگی از آنها استفاده کنیم. این کار در دنیا انجام میشود و در ایران هم از چند سال پیش حرکت های محدودی در این زمینه شروع اما خیلی زود متوقف شد. به هرحال، میراث فرهنگی کشورمان با وضعیت نابسامانی مواجه است. باوجود این، باید در نظر داشت که میراث فرهنگی به تنهایی نمیتواند هویت تاریخی کشور را بازگرداند. به ویژه در رابطه با شهر تهران برای رسیدن به وضعیت مطلوب در این زمینه، همکاری اعضای شورای شهر لازم و ضروری است. صرف نظر از نام و اسم شخصی خاص، شورای شهر تهران طی یک سال گذشته به موضوع میراث فرهنگی که همانا سرمایه اصلی شهر است توجه بسزایی داشته و در این رابطه باید گفت این شورا هر کاری که کرده به وظیفه خودش عمل کرده است. در یک سال اخیر از طرفی شاهد تهرانگردیهای رئیس شورای شهر تهران و توجه او به هویت تاریخی تهران بودیم و از طرف دیگر، شاهد موضع گیریهای این شورا و به ویژه هیئت رئیسه به بناهای میراثی بودیم. در رابطه با ساخت وساز سرای دلگشا این مسئله بیشتر از همه دیده شد. این فعالیت ها بعد از تغییر و تحولات در شورا باید ادامه یابد. اگر تا قبل از آن اقدامات این چنینی دیده نمیشد اهمال وجود داشته است، ازاین رو امیدواریم با تغییر نام روسای شورای شهر سیاست آنها در این زمینه تغییر نکند و ما در ادامه کار این شورا باز هم شاهد اقدامات مؤثر در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری شهر تهران باشیم. البته، دراین باره نباید راهکار و چارچوبی برای رئیس این شورا دیکته کرد چراکه، این موضوع و نحوه عملکرد آن بحثی سلیقه ای است که هر کس باید مطابق سلیقه خودش رفتار کند اما، آنچه مسلم است اینکه توجه به میراث فرهنگی شهر تهران به طورکلی به هیچ وجه نباید سلیقه ای بوده و باید در رأس سیاست گذاریهای مدیران و مسئولان شهری قرار بگیرد. به بیان دیگر اینکه باید این رویکرد وجود داشته باشد یا نه؟ محل بحث ما نیست بلکه نحوه انجام آنکه بتواند نتیجه مطلوبی برای ما داشته باشد محل بحث است. ازاین رو، در مباحثی مانند توسعه شهری باید میراث فرهنگی که سرمایه شهری محسوب میشود اصل تلقی شود و تمام برنامه ریزیهای شهری بر مبنای آن صورت گیرد. درهرصورت، آن چیزی که در این مدت توسط شورای شهر تهران، انجام شده درست بوده و باید توسعه پیدا کرده و به سایر بخش های حوزه هم تعمیم داده شود. باید سعی همه دست اندرکاران حرکت در راستای وضعیت مطلوب در عرصه میراث فرهنگی باشند زیرا هویت شهری نماد هویت ملی و شناسنامه مردم آن شهر است. این در حالی است که، هویت شهر تهران به طورجدی در معرض تهدید است و بر این اساس از ریاست جدید شورای شهر تهران انتظار میرود توجه ویژه ای به این موضوع داشته و در سیاست گذاریهای شورا بخش عظیمی را به این مهم اختصاص دهد. موضوع دیگر که باید به آن توجه ویژه ای شود، بحث خانه های قدیمی و تاریخی موجود در شهر تهران است که در حال حاضر شرایط بحرانی دارد. خانه های تاریخی و قدیمی تهران یکی پس از دیگری نابود میشوند؛ خانه هایی که هویت پایتخت هستند. در بسیاری از این خانه ها کسی ساکن نیست و افراد بیخانمان و معتادان میهمانان دائمی آنها شده اند و هر روز شاهد هستیم که این بناها یکی پس از دیگری طعمه بولدوزر و بیل مکانیکی میشوند. خانه و باغ اتحادیه که چندی پیش موضوع آن مطرح شد، تنها یکی از نمونه های خانه های تاریخی تهران است که روزهای آخر عمرشان را سپری میکنند و مشابه آن در شهر زیاد است که در حال حاضر به یکی از آسیب های جدی موضوع میراث فرهنگی و حوزه تاریخی شهر تهران تبدیل شده است. *کارشناس میراث فرهنگی