انرژی تجدیدپذیر راه حل مشک ل اقتصاد

جان یوجین گزارشی به سفارش دولت استرالیا تحت عنوان تحقیق واربورتون (Warburton inquiry) نشان میدهد که انرژیهای نو جایگزینی برای تولید برق حرارتی و زغال سنگ است و ارزش ژنراتورهای کنونی را کم خواهد کرد. سؤال اساسی اینجاست که آیا انرژی تجدید پذیر راه حلی برای مشکل اقتصاد وابسته به کربن است؟ برای اینکه راه حل را پیدا کنیم ارزش این را دارد که به ایده «اداره بدون کاغذ» بیندیشیم. ایده ای که در ابتدا خیال پردازانه مینمود ولی بعدها شعاری تجاری و بعدتر به مایه خنده و استهزاء تبدیل شد، اما اینک بعد از چهار دهه رنگ واقعیت به خود میگیرد. توسعه کامپیوتر کوچک و پردازشگرهای کلمات در دهه 1970 هدایتگر برخی متفکران روشن بین بود که دریابند سرانجام این وسایل همان نقشی را در دفاتر ادارات بازی خواهند کرد که در آن زمان در کارهای عددی مانند امور حسابداری و توسط کاغذ انجام میشد. نخستین مرتبه این جمله «اداره بدون کاغذ» در مقاله ای به نام «دفاتر اداری در آینده» در مجله بیزینس ویک (Businessweek) در سال 1975 به کار برده شد. بیست سال بعد وقتی رایانه های شخصی همه جا را به تصرف درآوردند، ایمیل صورت عمومی به خود گرفت و هزینه ذخیره این نامه ها به نحو اساسی کاهش یافت، به نظر میرسید فرصت مناسبی برای تحقق این ایده باشد. اما طرفداران استفاده از کاغذ به بهانه اینکه با شیوه قدیم آشنایی دارند به این ایده فشار آوردند. کاغذ امکانات جالبی دارد که توسط هیچ سیستم کامپیوتری قابل بازتولید نیست. در هر نوری قابل خواندن بوده و قابل حمل به همه جا است و در آرشیوهای امن تا ابد باقی خواهد ماند. برای مدتی انتقاد مخالفان به جا بود. مصرف کاغذ به صورت ثابت بالا میرفت و آتشی بود بر نوشته های گزارش «دفاتر اداری در آینده». دستگاه های کامپیوتر ناگهان هرکدام به دستگاه پرینتر مجهز شدند. واکنش به این شکست را میتوان در انتشار مقاله ای تحت عنوان «افسانه دفاتر اداری بدون کاغذ» یافت، جایی که آبیگال سِلِن و ریچارد هارپر این ایده را با کلمات استهزا آمیز به طنز کشیدند. بعد از گذشت چند سال از آن مقاله استهزاآمیزمصرف کاغذ هم اکنون در دفاتر اداری کمی کاهشیافته است. با مانیتورهای اصلاح یافته و نرم افزارهای بهتر، کاربران به مراتب در خواندن صفحه کامپیوتر راحت تر هستند و ارتباطات الکترونیکی به صورت روال دفاتر اداری درآمده است. آخرین داده های سال 2011 نشان میدهد که مصرف کاغذ به ازای هر نفر به پایین ترین سطح خود نزول یافته و به رکورد سال 1965 دست یافته است. دلایلی هست که انتظار کاهشی بیش از این را داشته باشیم. درس هایی برای انرژی نو انرژیهای نو با تراژدی یکسانی مواجه بوده و شاید حتی روند اتفاقات در آن کمی آهسته تر است. مانند ایده دفاتر بدون کاغذ نسخه هایی از انرژی نو برای نخستین بار در دهه 1970 و در نگرانیهای محیط زیستی مربوط به افزایش مصرف نفت در آن دهه به وجود آمدند. رویای تأمین انرژی از منابع پاک به مجرد کاهش محسوس قیمت نفت از میان رفت و زغال سنگ دوباره به عنوان منبعی برای انرژی در نظر گرفته شد. حتی علیرغم پیشرفت سریع، فن آوریهای جایگزینی مانند انرژی بادی و سلول های فتوولتائیک هرگز با تکنولوژی مرجع انرژی قابل رقابت نیستند. در چند سال گذشته قیمت انرژی خورشیدی به 1 دلار به ازای هر وات کاهشیافته و به عنوان منبعی ارزشمند محسوب میشود، قیمت انرژی بادی نیز به صورت رقابت پذیری درآمده و به مانند ایده دفاتر بدون کاغذ صداهای مخالف نیز بلند شده است. یک موسسه آمریکایی بر روی آنچه «هزینه های نرم» مینامد، متمرکزشده و کار آن بازاریابی و پروانه دادن به حجم زیادی از راه اندازیهای انرژی در ایالات متحده است. انتقادات دیگر به طبیعت بینابین انرژی نو در مقایسه با جریان یکنواخت انرژیهایی که از یک منبع نیروگاهی باید تأمین شوند مانند زغال سنگ و یا انرژی هسته ای متمرکز است. تولیدکنندگان برق این موضوع را مطرح میکنند که صاحبان خانه های دارای سلول های خورشیدی به جای اینکه مصرف کننده انرژی شوند خود به فروشنده آن تبدیل شده اند. اشکالاتی که به ایده« دفتر اداری بدون کاغذ» وارد است واقعیتی را بازتاب میدهد که قابل تعمیم به انرژی نو است. سیستم عرضه برق و ساختار قیمتی حال حاضر بر اساس منابع موجود ساختاریافته است. مهم تر از منابع تولید و عرضه ثابت انرژی بر اساس زغال سنگ و انرژی هسته ای در ساعات آخر شب که به آن نیازی نیست به اصطلاح اقتصادی دچار بیفایدگی میشوند و همین وضعیت در ساعات پیک مصرف ایجاد میشود. ساختار قیمتی پایین تر در ساعاتی که درخواستی برای آن نیست برای فروش همین برق ایجادشده است. مطمئناً این ساختار قیمتی در سیستمی که به انرژیهای نو وابستگی زیاد دارد تغییر گسترده ای ایجاد میکند و مشکلات ساختاری بیشتری همچنان از سیستم جدید بیرون میآید که این مشکلات مهم باید حل شود. از همه مهم تر مشکلات تکنولوژیکی و چالش های مالی و چالش های مربوط به نگهداری آن است که باید حل شود. بااین حال علیرغم دفاتر اداری با مصرف زیاد کاغذ، انرژیهای فسیلی رو به اضمحلال میرود و در آخر شاید ما برای محیط زیست جهانی پایدار چاره دیگری نداشته باشیم. ترجمه از نشریه گاردین 11 سپتامبر 2014