زنان مهندس سهمیه می خواهند

امروزه دیگر فعالیت ها و خدمات صورت گرفته فقط مختص مردان نیست و در خیلی از عرصه ها زنان حضوری پررنگ و مؤثر دارند و شاهد تلاش آنان در حوزه های تخصصی متعددی هستیم. هرچند نگاه جامعه به زنان در برخی از مناطق کشورمان هنوز سنتی است اما درمجموع از توان و ظرفیت بانوان در جامعه امروزی خیلی بهتر از گذشته استفاده میشود و فعالیت بانوان در حوزه عمرانی، فنی و مهندسی یکی از این موارد است. با این حال اگرچه در کشور گرایش دختران به رشته های فنی و مهندسی به خصوص در یک دهه اخیر افزایشیافته است، ولی باز هم مردان سهم قابل توجهی از رشته های مهندسی را به خود اختصاص داده اند. به گزارش خبرنگار پیام ساختمان، به طورمعمول یک مهندس به ویژه رشته عمران به صورت تمام وقت کار میکند و گاهی در صورت بروز مشکل یا وجود ضرب الاجل برای اتمام بعضی پروژه ها، لازم است در خارج از ساعات معمول نیز کار کند. زمان کاری مهندس معمولاً بین دفتر کار و محل پروژه تقسیم میشود، کار در محل پروژه با شرایط آب و هوایی مختلف و معمولاً با سفرهای کاری همراه است. نرگس نیازی 41 ساله و مهندس عمران دراین باره گفت: به دلیل سختی کار در محیط های کارگاهی و انتظاراتی که از مهندسان عمران وجود دارد، معمولاً مهندس عمران آقا برای کارهای اجرایی و نظارتی ترجیح داده میشود. البته در مشاوره و کارهایی که به نوعی نیاز چندانی به حضور در کارگاه ها و سروکار مستقیم با عوامل اجرایی ندارد شاید خانم ها در اولویت باشند. ضمن اینکه علاوه بر تمایل کم خانم ها برای ورود به این رشته مثلاً دانشگاه آزاد که یکی از بزرگ ترین مراکز تربیت کننده فارغ التحصیلان، در رشته عمران است، تنها دانشجویان مرد را پذیرش میکند. وی که به عنوان یک عضو سازمان نظام مهندسی در پروژه های ساخت وساز کار نظارت بر ساختمان را انجام میدهد، افزود: علیرغم اینکه باید از سوی نظام مهندسی ساختمان پروانه اشتغال به کار دریافت کرده ام اما تنها نام بنده کاربرد دارد و کار نظارت را عملاً شخص دیگری انجام میدهد. زهرا پیرایی، مهندس طراح 45 ساله گفت: الآن در شرکت های مشاور استخدام خانم ها بیشتر شده و این موضوع را نمیتوان نادیده گرفت، اگر چه به عنوان مثال زنان مهندس تنها در بخش کنترل نقشه حضور دارند و در بخش های دیگر چون نقشه کشی و نظارت و ... از آنها استفاده نمیشود. اما به طورکلی شرایط محیطی برای حضور یک مهندس زن عمران مثلاً در عملیات بتن ریزی یک سازه تا 2 شب سخت است و یا حضور در یک زمین خالی که حتی یک روستا هم در اطراف آن موجود نیست و سرویس بهداشتی و تلفن ، آب ، برق و . . . ندارد. فائزه سبحانی32 ساله و فوق لیسانس معماری گفت: با وجود آنکه کارت نظام مهندسی دارم و میتوانم به عنوان مهندس ناظر ساختمان فعالیت کنم، اما در این زمینه فرصت برای حضور مردان بیشتر از زنان است. او میگوید با همسرم همکاری میکنم در غیر این صورت خیلی سخت میتوانستم کار مرتبط با تخصصم را بیابم. سهم زنان در صنعت در ایران آمار دقیقی از میزان اشتغال مهندسان در دسترس نیست اما طبق آمار سال گذشته بیش از 9 هزار بانوی مهندس تنها در سازمان نظام مهندسی تهران عضویت داشته اند که از این تعداد چهار هزار و 838 نفر مهندس معمار، دو هزار و 482 نفر مهندس عمران، یک هزار و 407 نفر مهندس برق، 532 نفر مهندس مکانیک، 260 نفر مهندس نقشه برداری، 298 نفر مهندس شهرسازی و 24 نفر مهندس ترافیک هستند. اگرچه وضعیت اشتغال مهندسی در ایران همواره تابعی از بودجه عمرانی دولت در هر سال است، طبیعتاً هرگونه تغییر در آن باعث افزایش و یا کاهش تقاضای نیروی کار در بازار نیروی انسانی میشود، اما آخرین آمارهای رسمی نشان میدهد طی یک دهه گذشته، تعداد شاغلان زن در ایران با کاهش قابل ملاحظه ای مواجه بوده است. آمارها می گویند، در سال 1384 نزدیک به سه میلیون و 961 هزار نفر از شاغلان کشور زن بوده اند، درحالیکه در سال گذشته، این تعداد به حدود سه میلیون و 145 هزار نفر رسیده است. در همین حال بر اساس آمار های مؤسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی؛ تعداد و درصد حضور دختران در رشته های فنی و مهندسی در سال های 74 تا 90 با فراز و نشیب هایی روبه رو بوده است و در سال تحصیلی 86-87 شاهد حضور چشم گیر زنان در رشته های مهندسی بوده ایم، ولی دختران در سال تحصیلی 1389-1390 تنها 25 درصد از کرسیهای دانشگاه های فنی و مهندسی را نصیب خود کرده اند. یکی دیگر از نکاتی که با بررسی آمارها مشخص میشود، خروج زنان از برخی حوزه های شغلی و جایگزین شدن حوزه های جدید برای اشتغال آنهاست. آمارها نشان میدهد در سال 1384 حدود 28 درصد از زنان در مشاغل حوزه صنعت مشغول به کار بوده اند، اما طی این سال ها، تغییرات قابل توجهی در حوزه های شغلی زنان به وقوع پیوسته است. به طوریکه صنعت به تدریج سهم کمتری از اشتغال زنان را به خود اختصاص داده است. مشاغل مهندسی برای کمتر از 5 درصد زنان عضو سابق هیئت رئیسه گروه معماری سازمان نظام مهندسی استان تهران دراین باره معتقد است: بانوان درصد بالایی از فارغ التحصیلان را تشکیل میدهند و درصد بالایی نیز در آزمون پروانه اشتغال به کار مهندسی پذیرفته میشوند که اغلب آنها سهمیه خود را در اختیار مؤسسات حقوقی قرار میدهند و حتی علیرغم اینکه در این حرفه فعال نیستند درآمد هم دارند. ساناز افتخارزاده گفت: تنها با یک محاسبه سرانگشتی به آسانی میتوان دریافت که کمتر از 5 درصد زنان در رشته مهندسی اشتغال دارند. در خود سازمان نظام مهندسی به عنوان نمایندگان مهندسان، تنها 2 زن در رشته معماری و یک زن هم در رشته شهرسازی فعالیت دارند بقیه همگی مهندسان مرد هستند، حتی با وجود چندین سال سابقه کار پست های پایین دست متعلق به خانم هاست، مثل پست های مدیریتی که معمولاً از مهندسان مرد انتخاب میشوند. این استاد دانشکده معماری افزود: اگرچه در رشته معماری که دارای جنبه هنری است به مهندسان خانم بیشتر اعتماد میکنند اما با این وجود، معماران طراحی که جوایزی نیز دریافت میکنند اغلب با همسران خود کار میکنند چراکه حتماً برای پیشبرد و اجرای یک پروژه وجود یک مرد برای مذاکره با کارفرما الزامی است. به گفته افتخارزاده بیشتر این موضوع نگاه سنتی جامعه است، جالب آنکه حتی والدینی که از دختران خود در این رشته حمایت همه جانبه دارند وقتی خود به خدمات یک مهندس نیاز دارند ترجیح میدهند فرد موردنظر مرد باشد. این مهندس معمار در پاسخ به این پرسش که خانم ها چقدر در به حاشیه رفتن خودشان از بازار کار نقش دارند، گفت: همه اینها به فرهنگ موجود در جامعه بر میگردد، حتی الآن که فرصت های شغلی برای مردها نیز کم است زنان ترجیح میدهند خانه نشین باشند. ضمن آنکه زنان برای شغل ابتدا باید خود را اثبات کنند. کم نیستند زنانی که تخصص مکانیک، معدن و یا عمران دارند اما اغلب یا شغل خود را رها کرده اند . وی افزود: من مهندس مشاور با گرید 3 هستم که شاید 5 زن هم با این رتبه در ایران نباشند ولی چون کارفرماها با مردها راحت ترند، آنان را انتخاب میکنند.ضمن آنکه زنان در مقابل تلاش برابر دستمزد کمتری دریافت میکنند. افتخارزاده پیشنهاد می کند برای تقویت حضور زنان در جامعه، باید دولت حمایت بیشتری از زنان شاغل با افزایش زمان مرخصی با حقوق زایمان داشته باشد، همچنین تعیین سهمیه بندی جنسیتی در پست های مدیریتی و مشاغل همه اینها نیاز به فرهنگ سازی مسئولان دارد. به ویژه در رشته فنی و مهندسی، که خطراتی نیز زنان را تهدید میکند حمایت بیشتر دولت را میطلبد.