الزام پیمانکاران از دولت بعید است

گروه گزارش: نیمه کاره ماندن پروژه های عمرانی که از کمبود منابع مالی ناشی میشود یکی از دغدغه های امروز مسئولان دولتی است؛ در واقع در سال های گذشته کلنگ افتتاح پروژه های زیادی زده شد که بدون منابع مالی و حتی توجیه اقتصادی در برنامه ساخت قرار گرفت و حتی پس از گذشت چند سال با پیشرفت فیزیکی چندانی هم همراه نبود، بنابراین به صورت نیمه کاره رها شدند. متأسفانه تعداد زیادی از این پروژه ها مربوط به حوزه زیرساختی است که هزینه های بالای ساخت این پروژه ها و نیاز به حجم زیاد سرمایه گذاری موجب شده، نیمه تمام بمانند و هیچ پیمانکاری هم حاضر به سرمایه گذاری در این پروژه ها نباشد. از سوی دیگر، عدم پرداخت مطالبات پیمانکاران موجب کاهش توان اقتصادی شرکت های بخش خصوصی شد و حتی تعداد زیادی از این شرکت ها را به تعطیلی کشاند. حجم بالای پروژه های کلنگ زده شده و نبود منابع مالی موجب شده تا دولت یازدهم به دنبال همکاری با بخش خصوصی تصمیم به واگذاری پروژه های عمرانی نیمه تمام دولت به بخش خصوصی گرفته تا با واگذاری کل پروژه به سرمایه گذاران، آن را به اتمام برسانند و سودشان را از محل بهره برداری به دست بیاورند. همین موضوع باعث شد تا با مهندس احمدرضا چابک، دبیر کانون سراسری پیمانکاران عمرانی تماس بگیریم و از وی در خصوص میزان تمایل و نیز آمادگی پیمانکاران عمرانی کشور در پروژه های نیمه تمام سؤال کنیم. پیام ساختمان: بنا به آمارهای موجود، 2910 طرح که هرکدام تعداد زیادی پروژه در زیرمجموعه خود دارند، الآن نیمه تمام مانده اند. دولت هم با خیل عظیمی از پیمانکاران طرف است که کار در دستشان دارند ولی اعتباری برایشان وجود ندارد. به نظر شما آیا میتوان از طریق واگذاری پروژه ها به پیمانکاران همان پروژه ها، آنها را به ثمر رساند؟ واقعیت این است که بسیاری از پروژه های نیمه تمام توجیه اقتصادی ندارند که اگر داشتند تابه حال تمام شده بودند. خیلی از پیمانکاران ما هم نمیتوانند خودشان سرمایه گذاری کنند چون منابع مالیشان تحلیل رفته است. چرا که پیمانکاران در پروژه های آخر دولت قبلی از چند طرف ضرر کردند: یکی اینکه نتوانستند مطالباتشان را از دولت بگیرند ولی بازار، مطالباتش را از آنها گرفت. در قراردادهایشان هم نتوانستند به دولت افزایش قیمت بدهند ولی بازار، افزایش قیمت در مصالح را لحاظ کرد و از آنها گرفت. پیمانکاران بعضاً مجبور به فروش زمین و تجهیزاتشان شدند و یا اینکه وام گرفتند که ازاین جهت هم دو طرفه ضرر کردند؛ چون همان زمین ها و تجهیزات بعد از فروش، ارزش افزوده پیدا کرد ولی آنها ارزان فروختند و بانک ها هم با درصدهای مختلف سود، وام هایشان را پس گرفتند. پیام ساختمان: پس ورود پیمانکاران به سرمایه گذاری در پروژه ها کلاً منتفی است؟ بستگی به این دارد که پروژه ها توجیه اقتصادی داشته باشند و دست پیمانکار پروژه هم از نظر مالی تهی نشده باشد. یعنی آنهایی که بتوانند تأمین مالی کنند باید ببینند پروژه شان توجیه اقتصادی دارد که بخواهند در آن مشارکت کنند یا نه. به نظرم این اتفاق بیشتر در پروژه های بزرگ و درآمدزا میافتد و برای پروژه های استان ها و آنهایی که توجیه اقتصادی ندارند واگذاری هیچ کمکی نمیکند. البته هستند پروژه هایی که برای دولت از نظر تکالیفش نسبت به مردم توجیه داشته باشد ولی ازنظر اقتصادی هیچ توجیهی نداشته باشد. پیام ساختمان: اگر پیمانکاران نتوانند مشارکت کنند چه گروه دیگری که هم توان مالی و هم توان فنی و اجرایی داشته باشند ،میتوانند انجام پروژه ها را بر عهده بگیرند؟ کسی هم که پول دارد به دنبال این است با پولش کارهای اقتصادی انجام دهد تا سود بیشتری ببرد. چنین فردی عملاً اگر بتواند کار دیگری به غیراز پروژه های عمرانی انجام دهد، پولش را در آنجا هزینه میکند. ولی این پیمانکار به خاطر نجات خودش از مشکلات و سروسامان دادن به پروژه ها، تمایل بیشتری دارد تا شاید حداقل این پروژه ها از گردنش باز شود و بتواند آنها را تحویل دهد و هزینه های نگهبانی و نگهداری و هزینه های جاری ضمانت نامه ها و سرپرستی را از خودش جدا کند. ازاین جهت امکان اینکه چنین رغبتی در بخش پیمانکاری به وجود بیاید بیشتر خواهد بود؛ تا بخش خصوصی غیر پیمانکار که پولش را در هر جای دیگری هم میتواند سرمایه گذاری کند. اما تکرار میکنم که این اتفاق برای بعضی از پروژه ها که توجیه اقتصادی مناسب داشته باشند ممکن است. اما ما نگرانیهایی هم داریم. پیام ساختمان: چه نگرانی؟ نگرانی ما این است که تنها هدف دولت، با توجه به طرحی که در نظر دارد، این باشد که در هر پروژه ای، خود پیمانکار آن پروژه بیاید و مشارکت کند و خودش هم کار را تمام کند. ما اعتقاد داریم این امر نباید به صورت تحمیلی که باید به صورت تشویقی اتفاق بیفتد. چون پیمانکاری مشخصات خاص خودش را دارد؛ یعنی قراردادی بسته میشود تا دولت پول بدهد و پیمانکار کار را انجام دهد. پیمانکاری که از اول با دولت قرارداد بسته، قرار نبوده در آن پروژه سرمایه گذاری کند. به خاطر همین منطقاً نباید تحکمی در این کار باشد. ولی از این بعد اگر دولت بخواهد پروژه ای عمرانی را از صفر قرارداد ببندد، میتواند شرط بگذارد و بگوید هیچ پروژه عمرانی بدون منابع بخش خصوصی تعریف نخواهد شد. آن وقت پیمانکار اگر بخواهد در مناقصه شرکت کند، از قبل میداند که سرمایه گذاری هم با خودش است و یا باید با کسی شراکت کند. ما از دولت تدبیر و امید انتظار داریم با مشکلات منطقی برخورد کند، چراکه الزام پیمانکاران به اتمام پروژه ها با منابع خودشان ظلم به پیمانکاران است. پیام ساختمان: یعنی ممکن است دولت بخواهد چنین الزامی به پیمانکاران کند؟ ما از الآن هشدار میدهیم تا این اتفاق نیفتد. حالا که دولت دستورالعمل واگذاری پروژه ها به بخش خصوصی را صادر کرده نباید این تلقی به وجود بیاید که خود پیمانکاران باید بیایند و مشارکت کنند وگرنه از سرمایه و بودجه و هزینه دولتی فعلاً خبری نیست و کسی هم که مشارکت نکند باید سال ها صبر کند تا شاید بودجه دولتی برسد! البته از دولت تدبیر و امید بعید است که بخواهد در حق پیمانکاران چنین ظلمی روا بدارد.