استاندارد مصالح، ابزار گران فروشی

یکی از اصول ایمن سازی سازه استفاده از مصالح ساختمانی استاندارد است. بسیاری از مصالح ساختمانی مشمول استانداردشده و باید مجوزهای لازم استاندارد بودن را دریافت کنند اما تولیدکنندگان به دلایل مختلف از انجام این کار سر باز میزنند تا کارگاه های ساختمانی در قرق فروشندگان مصالح ساختمانی غیراستاندارد قرار بگیرد. این در حالی است که چنانچه مصالح استاندارد مورداستفاده قرار نگیرد سایر تلاش ها بینتیجه خواهد بود و هیچ عاملی نمیتواند کیفیت را به ارمغان بیاورد. اظهارنظری که واقعی نیست به رغم اینکه متولیان بخش مسکن عنوان میکنند حدود 90 درصد مقررات ملی ساختمان در ساخت وسازها رعایت میشود اما وضعیت عمر ساختمان ها گویای چیز دیگری است. اینکه عمر مفید ساختمان ها در کشور پایین تر از استاندارد جهانی است و مسئولان امر نیز بر این نکته وقوف کامل دارند، خود حاوی این پیام است که در زمینه استفاده از مصالح استاندارد برای ساختمان سازی باید گام ها پرشتاب تر و سریع تر برداشته شود. صنعتیسازی صرف بیفایده است در اینکه صنعتی سازی واقعی باعث افزایش کیفیت مصالح میشود شکی نیست. هرچقدر به صنعتی شدن ساختمان در بلندمدت روی بیاوریم کیفیت بالاتر میرود اما برخی کارشناسان معتقدند برای جلوگیری از استفاده از مصالح غیراستاندارد در ساختمان ها تنها راه، استفاده از مصالح مدرن صنعتی است درحالیکه استفاده صرف از صنعت هم چاره کار نیست. چه بسیار مصالح صنعتی که وارد کشور شده اند و فقط به خاطر داشتن یک سری استاندارد های خارجی که هیچ کس از چندوچون آنها خبر ندارد، مورداستفاده قرار گرفته اند و در نهایت موجب بدتر شدن وضعیت شده و از مصالح سنتی خودمان هم بیکیفیت تر هستند. شمار این مصالح مدرن که هیچ استانداردی برای آن تبیین نشده است، در کشور کم نیست و در این خلأ ،تولیدکنندگان و واردکنندگان به هر شیوه ای که دلشان بخواهد مصالح نامرغوب و غیراستاندارد را وارد چرخه ساخت میکنند. بازرسی غیرمنتظره باشد موضوع دیگر در رابطه با مصالحی است که نشان استاندارد دارند اما در عمل غیراستاندارد تولید میشوند. وقتی نظارتی از طرف سازمان ملی استاندارد بر تولیدکننده وجود ندارد و در اغلب موارد استاندارد تبدیل به ابزاری برای گران فروشی میشود. در بسیاری موارد هم سازمان ملی استاندارد از شرکت ها درخواست میکند که چند نمونه از محصولاتشان را برای آزمایش تحویل دهند. در این صورت شرکت موردنظر کارش را به درستی انجام میدهد. درحالیکه اصل بازرسی، غیرمنتظره بودن آن است. علاوه بر جلوگیری از تولید و توزیع مصالح غیراستاندارد توسط تولیدکنندگان دارای نشان استاندارد و تولیدکنندگان به اصطلاح زیر پله ای، باید با تبیین قوانین سخت و محکم سازندگان ساختمان را مجبور به استفاده از مصالح استاندارد کرد و از طرفی فرهنگ سازی وسیعی را در این رابطه برای بهره بردار نهایی که مردم هستند، انجام داد. به طورقطع بخش عظیمی از ساختمان سازی در کشور ما توسط مردم انجام میشود و آگاهی مردم از عواقب مصالح غیراستاندارد میتواند باعث مطالبه عمومی شود که قطعاً نقش صداوسیما در ایجاد این مطلبه بسیار مؤثر خواهد بود. مهندسان ناظر پاسخگو باشند واقعیت این است که موضوع استاندارد تنها به سازمان ملی استاندارد منتهی نمیشود بلکه یک موضوع فرابخشی است که با همکاری نهاد های مختلف از جمله سازمان نظام مهندسی ساختمان نباید اجازه ورود و به کارگیری مصالح غیراستاندارد داده شود. ازآنجاکه مسائل مربوط به مصالح ساختمانی با جان مردم ارتباط مستقیم دارد، باید دقت بیشتری دراین باره صورت گیرد. نظارت مهندسان ناظر بر مراحل ساخت پر از اشکالات عدیده است اما تنها عاملی که میتوان گفت به هیچ وجه موردتوجه قرار نمیگیرد، استاندارد مصالح ساختمانی است. قطعاً مهندسان ناظر حتی در صورت نظارت مرحله ای باید در رابطه با کیفیت مصالح پاسخگو باشند. تولیدکننده واقعی ورشکسته میشود متأسفانه به دلیل ضعف در نظارت بر بنگاه های تولیدی حتی مصالحی که مشمول استاندارد اجباری میشوند، به صورت غیراستاندارد تولید و ارزان تر عرضه میشود. درنتیجه تولیدکننده ای که با رعایت تمام دستورالعمل ها کار میکند، ورشکست شده و پس از مدتی عطای تولید را به لقایش می بخشد. نکته مهم دیگر اینکه در برخی جاها که مصالح باکیفیت و دارای استاندارد در دسترس است، اجرا توسط افرادی عملیاتی میشود که تخصصی ندارند و مصالح استاندارد را به شیوه غیراستاندارد اجرا میکنند و این جز هدر دادن وقت و سرمایه معنی دیگری ندارد. احساس مسئولیت باید استاندارد باشد بررسیهای علمی و مستند در خصوص زلزله های رخ داده در ایران نشان میدهد که بیش از 70 درصد علل تخریب ساختمان ها در زلزله ، مربوط به استفاده از مصالح ساختمانی غیراستاندارد است. سؤال این است که چرا با توجه به خطر های ناشی از این امر نسبت به جلوگیری از تولید مصالح غیر استاندارد جدی اقدام نمیشود؟ همه دست اندرکاران ساخت وساز باید احساس مسـئولیت بیشتــــری داشته باشند تا با هموار کردن مسیر ساخت وساز بر اساس مقررات ملی و سایر آیین نامه ها و استفاده از مصالح استاندارد توسط نیروهای متخصص و نگهداری اصولی، برای نسل آینده ساختمان های ماندگار به یادگار بگذاریم.