استانداردهای عمرانی باید بازنگری شود

گروه ساخت وساز: دارای دکترای زمین شناسی ساختمانی و تکتونیک از دانشگاه شیراز و عضو هیئت علمی – صنعتی وزارت نیرو در گرایش زمین شناسی مهندسی است. 20 سال سابقه تدریس در دانشگاه ( پیام نور، دانشگاه صنعت نفت، دانشگاه شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی و آموزشکده صنعت آب و برق خوزستان) و 19 سال سابقه کار در صنعت آب و برق را در کارنامه خود دارد. وی همچنین در شماری از مجلات بین المللی دارای نمایه ISI و داخلی و نیز تعداد زیادی از همایش های بین المللی و ملی عضو کمیته علمی و داوری بوده است. با توجه به اهمیت سدسازی و مسائل مربوط به تونل سازی ازجمله احداث مترو در کشور، گفتگویی با آرش برجسته ترتیب داده ایم که در زیر آمده است. پیام ساختمان: خطوط متروی احداثی کشور چقدر از استاندارد لازم برخوردارند؟ به طورکلی متخصصان کشور تلاش دارند تا استانداردهای ملی و جهانی را رعایت نمایند اما گاهی محدودیت های زمانی و اعتباری ممکن است سبب کاستیهایی در پروژه ها گردد . به ویژه هنگامیکه مطالعات و بررسیهای زمین شناسی به شکل لازم انجام نشود با پیامدهایی همراه میگردد که ممکن است جبران شدنی نباشد. در چنین شرایطی نمیتوان به سادگی بر مشکلات زمین شناختی رخ داده در طرح پیروز شد. پیام ساختمان: دانش پل سازی و تونل سازی ما چه جایگاهی در جهان دارد؟ بیگمان با ساخت پل هایی همچون پل سد کارون 3 ، پل لالی بر روی دریاچه سد گتوند علیا و نیز پل های رو گذری که در کلان شهرهایی مانند تهران و اصفهان دیده میشوند باید جایگاه مهندسی پل سازی را در کشور ستایش نمود . پیام ساختمان: تا چه اندازه در سدسازی ما مطالعه صورت میگیرد؟ هیچ سد و نیروگاهی بدون مطالعه و بررسی گسترده در زمینه های گوناگون مربوطه مانند منابع آب ، زمین شناسی مهندسی و لرزه خیزی ، محیط زیست و ... نمیتواند ساخته شود ولی در سطح جهانی نیز موارد دیده میشود که برخی طرح ها پس از پایان عملیات اجرائی با مشکلاتی مواجه می شوند اما آنچه باید بسیار با دقت و آینده نگری و حساسیت بررسی شود، مسائل اجتماعی، زیست محیطی و جنبه های فنی مانند منابع آب و زمین شناسی است که باید در ضوابط و استانداردهای مطالعاتی کشور در زمینه های گوناگون عمرانی بازنگری و به روزرسانی انجام شود. پیام ساختمان: سد ها گهگاه مشکلات و اثرات منفی بر محیط زیست دارند . چگونه ممکن است این اثرات را به حداقل رساند؟ در این رابطه باید متخصصان محیط زیست ارائه دیدگاه نمایند اما تجارب جهانی در کشورهای صنعتی و توسعهیافته نشان داده که به آسانی نمیتوان این پیامد را از بین برد. پس لازم است حساسیت چشمگیری در این زمینه در همان ابتدای مطالعات شناسایی و توجیهی طرح ها نشان داد. چرا برخی از سد ها بدون هیچ توجیهی در کشور ساخته میشوند؟ بعید میدانم که چنین طرح های بزرگی بدون توجیه ساخته شوند اما به درازا کشیدن مراحل ساخت و اجرای آنها ممکن است مبانی توجیهی نخستین را درگذر زمان کمرنگ نماید یا تغییر دهد که لازم است با توجه به مشکلات اقتصادی کشور ، سیاست گذاریهای اثربخش و دوراندیشانه به موقع اعمال گردد. پیام ساختمان: سدسازی و تونل سازی چه ارتباطی با پیدایش زمین لرزه دارد؟ از دیدگاه مهندسی زمین شناسی و مکانیک سنگ هرگونه تغییر در شرایط اولیه محیط زمین شناسی میتواند با برهم خوردن تنش های محیطی و ناحیه ای همراه شود. این تغییرات گاهی با کاهش مقاومت سنگ و خاک همراه است . پس باید با مطالعات لازم در زمینه لرزه و مهندسی زلزله ، پیش بینیهای فنی لازم را انجام داد. بارزترین این گونه تغییرات، رخ دادن زمین لرزه های القائی یا پدیده انحلال و آب شستگی و نشست بر اثر زمین لرزه در محدوده دریاچه سدهاست. در هنگام ساخت تونل نیز تغییراتی این چنینی در پیرامون فضای حفاریشده رخ میدهد که وجود آب زیرزمینی میتواند در کاهش بیشتر مقاومت سنگ اثر مضاعفی داشته باشد. معمولاً تونل ها به طور مستقیم سبب بروز زمین لرزه نمیشوند اما در شدت بخشیدن به پیامدهای آن اثر گذارند. پیام ساختمان: صحبت ناگفته ای دارید، بفرمایید. باید این گلایه را داشته باشم که در تصمیم گیریهای کلان فنی و مدیریتی ، جایگاه متخصصان و صاحب نظران که برخی نیز دارای جایگاه جهانی هستند ،هنوز درخور و شایسته نیست به گونه ای که در برخی از موارد دیده شده که به جای استفاده از متخصصان کشوری آشنا با مشکلات طرح ها، از افراد خارجی بهره گرفته شده است. همین کاستی و تنگ چشمی در بحث آموزش در دانشگاه ها هم وجود دارد که به دلایلی مسئولین دانشگاهی ترجیح میدهند به جای استفاده از متخصصان با تجربه و سوابق آموزشی طولانی که باید تجارب خود را به نسل های آینده کشور منتقل کنند، از فارغ التحصیلان بدون سابقه در گروه های آموزشی و دانشکده ها کمک بگیرند که این کار زمینه مهاجرت نیروهای با تجربه را فراهم میسازد.