آپارتمان و تقویت فرد گرایی

با توجه به تأثیر انکارناپذیر فضا بر بُعد اجتماع و علیالخصوص سرمایه اجتماعی که در خانواده به عنوان مهم‎ترین نهاد جامعه از طریق خانه حاصل میشود و به تقویت همبستگی، مشارکت و اعتماد و روابط درون گروهی میانجامد، در شکل سنتی، خانه با اِلمان‎های ایرانی طراحی فضا‎ها، به منظور تعریف و تقویت سرمایه اجتماعی بوده و هست. اگر بررسیهای عمیق‎تری در نوع پلان خانه‎‎های سنتی داشته باشیم، کارکرد‎های فضایی اغلب در جهت تقویت و برقراری روابط اجتماعی بوده است. به عنوان مثال، پلان معماری خانه به شکل اندرونی و بیرونی نه به جهت کمبود فضا، بلکه به جهت اعتقاد به ارتباط اعضا با هم و ایجاد حس یگانگی و انسجام خانوادگی و اعتماد بوده و ملاک جداسازی (به معنای اندرونی و بیرونی) نه به خاطر فردیت افراد، بلکه بر اساس یک ارزش دینی بوده است. اما طراحی آپارتمان های امروزی به گونه ای است که سبب فردی شدن خانه و گسستن اعضای خانواده از یکدیگر میگردد. به عبارت دیگر، آپارتمان و زندگی آپارتمانی تبدیل به یکی از عرصه های فردگرایی شده است. میل به جدایی گزینی از خانواده و تخصیص فضای خصوصی به هر یک از افراد خانه (اتاق فرزندان، اتاق خواب والدین)، اهمیت یافتن کارکرد حریم خصوصی و محدود شدن روابط خانوادگی سبب فردی شدن خانواده شده است. از این منظر شاید یکی از دلایل توسعه فضاهایی مانند خانه های سالمندان، توسعه آپارتمان نشینی و فردگراییِ ناشی از آن باشد. طراحی فضا باید به گونه ای باشد که موجب افزایش تعامل روحی اعضای خانواده شود؛ یعنی در برگیرنده فعالیت‎های مشترک خانواده باشد و نیز امکان گرد هم آمدن افراد خانواده برای مقاصد متعدد و متنوع را فراهم آورد.