زلزله تهران راجدی بگیریم

گروه ساخت وساز: نخستین صاحب نظری که در ارتباط با موضوع زلزله به ذهن میآید، بهرام عکاشه است که به حق او را پدر زلزله شناسی کشور میدانند چون دانش زلزله شناسی و مهندسی زلزله وامدار این مرد خستگیناپذیر است. وی تلاش های زیادی در رابطه با بررسی زلزله به ویژه زلزله تهران و پیامد های ناشی از آن داشته و بسیار صریح همه چیز را بیان میکند. صحبت هایی که ممکن است به مذاق بسیاری از مسئولان خوش نیاید ولی خودش معتقد است که نباید از واقعیت فرار کنیم و خودمان را گول بزنیم. پیام ساختمان به منظور یافتن پاسخ سؤالاتی از قبیل اینکه زلزله احتمالی تهران چقدر خسارت در پی دارد؟ آیا امیدی به امداد و نجات مردم پس از حادثه وجود دارد؟ چقدر دستگاه هایی که تحت عنوان هشدار پیش هنگام در کشور عرضه میشوند، مورد اعتمادند؟ راهکار کاهش تلفات چیست و ... به سراغ بهرام عکاشه رفته و گفتگوی مفصلی با وی ترتیب داده که در زیر میخوانید: پیام ساختمان: از تلاش هایتان در زمینه زلزله بگویید. درگیر گردآوری مقالات و مصاحبه هایی هستم که در مطبوعات داشته ام، سال 1378 شورای عالی امنیت ملی از بنده خواستند تا مستنداتم را ارائه دهم به همین دلیل تمام کار هایی که از سال 1348 در رابطه با زلزله انجام داده بودم، برای آنها فرستادم. در این نامه درخواست کردم ابتدا ساختمان های افراد و مسئولان مهم مملکتی را مقاوم کنیم و دوم برای کشور ستاد بحران درست کنیم و در نهایت اینکه پایتخت را انتقال دهیم. بعد از 10 روز طی نامه ای دستور رئیس جمهور به 6 وزیر ازجمله وزیر کشور ابلاغ شد تا مسئله زلزله را پیگیری کنند که رونوشت آن برای بنده هم ارسال شد. بدین ترتیب دولت با همکاری شهرداری تهران با آژانس بین المللی همکاریهای جایکای ژاپن قراردادی بست تا در مورد زلزله تهران همکاری شود. این مطالعات 18 ماه طول کشید و تمام پارامتر ها در این بررسی لحاظ شد. در نهایت الویری به عنوان شهردار وقت تهران در تلویزیون این نتایج را اعلام کرد. پیام ساختمان :چه سناریو هایی برای زلزله تهران مطرح شد؟ چهار سناریو برای چهار گسل تهران در نظر گرفته شده بود؛ سناریوی شماره یک مربوط به فعال شدن گسل شمال تهران بود و زلزله ای که این گسل به وجود میآورد 2/7 ریشتر خواهد بود. سناریوی دوم گسل ری بود که اگر فعال شود زلزله ای کمتر از 7 ریشتر ایجاد میشود. سناریوی شماره سه اگر گسل مشاء فشم فعال شود زلزله ای در حدود 3/7 ریشتر ایجاد میکند و حتی توانایی تا 8 ریشتر را هم دارد. سناریوی شماره چهارم هم سناریوی شناور نام دارد. مثلاً یکی دو سال پیش عنوان شد که سراسر بزرگراه همت گسلی وجود دارد که از غرب تا شرق تهران ادامه دارد. در این تحقیق عنوان شد شدتی که در اثر زلزله به تهران وارد میشود حدود 9 درجه مرکالی خواهد بود. یعنی ساختمان های بتن آرمه و فلزی با دیوار های مقاومی که دارند ترک برمیدارند و صدمه میبینند. سایر ساختمان های معمولی وضعیت بدتری خواهند داشت. البته نتایج این زلزله حدود 1500 صفحه است که در این مقال نمیگنجد. پیام ساختمان: بحث های مختلفی در رابطه با میزان تلفات زلزله تهران مطرح میشود و ارقام متفاوت است. میخواهیم نظر شما را بدانیم. قطعاً یک زلزله 7 ریشتری سه دقیقه خانه را تکان میدهد. علاوه بر این زلزله تهران در عمق 15 کیلومتری اتفاق میافتد و همین موضوع هم تأثیرگذار خواهد بود. اما اینکه شب یا روز یا زمستان یا تابستان اتفاق میافتد باعث تغییر وضعیت میشود و آمار را عوض میکند. مدیریت این بحران بسیار مشکل است و من به امدادرسانی در تهران شک دارم. همین حالا جاده های ما در طول روز بسته است و برای خاموش کردن یک آتش سوزی راه بندان میشود. حالا حساب کنید که چگونه چند صد هزار خانه را میخواهیم خاموش کنیم. ما الآن در کوچه شش متری ساختمان 10 طبقه داریم.. همچنان که در آذربایجان، زلزله کوچکی اتفاق افتاد و هنوز هم بسیاری از مشکلات حل نشده است. پیام ساختمان: چه کاری میتوان انجام داد؟ چندین بار پیشنهاد دادم که بین اراک و اصفهان مکانی مشخص کنند و پایتخت را انتقال بدهند. بسیاری از شهر های ما پایتخت بوده اند و حالا هم میشود پایتخت را انتقال داد. چنانچه زلزله تهران اتفاق بیفتد، آیا خطوط ارتباطی پایدار خواهند ماند؟ قطعاً اگر زلزله 5 ریشتری در تهران اتفاق بیفتد خطوط ارتباطی از بین میروند و همین امر رابطه بین دستگاه ها را با مشکل مواجه میکند. پیام ساختمان: در سالیان اخیر دستگاه های هشدار پیش هنگام توسط شرکت های داخلی تولید و به فروش میرسند. این وسایل چقدر میتوانند مؤثر واقع شوند؟ در زلزله دو موج وجود دارد؛ موج اولیه و ثانویه. اگر کانون زلزله در دریا بوده و تا ساحل فاصله داشته باشد، میتوان با این وسایل به مردم ساحل هشدار داد که ساحل را تخلیه کنید. همانطور که ژاپنیها راکتورها را خاموش میکنند و تمام چراغ جاده ها را روی قرمز میگذارند تا ماشین ها حرکت نکنند. این موضوع برای تهران که دریا ندارد، فاقد کارآیی است. علاوه بر این خلیج فارس ما هم زلزله آنچنانی ندارد. پیام ساختمان: میتوان ساختمان ها را بدون تخریب مقاوم سازی کرد؟ اگر ساختمان ها را مقاوم سازی کنند با وقوع زلزله های 5 تا شش ریشتری، کمتر صدمه میبینند اما در زلزله های 7 ریشتری و بیشتر باید ساختمان از بنیان مقاوم باشد. پیام ساختمان: نظریه دوره بازگشت زلزله ها چه مبنایی دارد؟ آخرین زلزله تهران در حدود 1830 اتفاق افتاد یعنی حدود 184 سال پیش. در محاسبات ریاضی که دوره بازگشت زلزله را تخمین زدم، عدد 150 سال را به دست آوردم اما زلزله اتفاق نیفتاد. البته واقعیت این است که چنانچه حتی محاسبات من مشکل داشته باشد بازهم زلزله در زمان دیگری به وقوع میپیوندد. این روش علیرغم اختلافات زمانی که در محاسبه زمان حوادث وجود دارد در همه جا معمول است. زلزله الزاماً با روش های ریاضی به دست نمیآید، چراکه رفتار زمین بر اساس محاسبات ریاضی نیست. پیام ساختمان: و صحبت پایانی؟ زلزله را باید جدی بگیریم چراکه جان مردم و ثروت ملی درخطر است. باید روی موضوع زلزله برنامه ریزی نموده و زلزله را یک امر زمینی تلقی کنیم و پس از انجام اقدامات لازم بگوییم خداوند رحیم و کریم است.