سنای آمریکا، اقتصاد نفتی و صنعت ساختمان

گرچه محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری و اطلاعات جمهوری اسلامی ایران انتخابات اخیر مجلس سنا و برنده شدن جمهوریخواهان را بر روی مذاکرات ایران و 1+5 بیتأثیر میداند، ولی قرائن و گفته های سناتورهای تازه منتخب مجلس سنای آمریکا حکایتی دیگر دارد. پیش از واعظی،حمید ابوطالبی رئیس گروه مطالعات آسیای مرکز تحقیقات استراتژیک و معاون سیاسی دفتر حسن روحانی رئیس جمهور ایران نظرات مشابهی را ابراز کرده بود. وی با بیان اینکه آمریکا از نقش حیاتی و غیرقابل جایگزین ایران در منطقه آگاه است گفت هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه میدانند که در نهایت باید با ایران به توافق برسند. وی گفت: هر دو حزب به ایران برای انتخابات سال 2016 نیاز دارند، بخصوص جمهوریخواهان که میخواهند تغییرات اساسی در نظام سیاست خارجی ایجاد کنند.ابوطالبی افزود: بنابراین هر دو حزب آمریکا در پی توافق با ایران بر سر مسئله هسته ای و همکاری بر سر مسائل منطقه ای مخصوصاً مبارزه با گروه داعش خواهند بود. باربارا اسلاوین یکی از تحلیلگران برجسته سیاست خارجی نیز گفت :علیرغم برنده شدن جمهوریخواهان در انتخابات میان دوره ای سنا اوباما میتواند تحریم ها را در هر شرایطی کاهش دهد. وی پیش بینی میکند که احتمالاً جمهوریخواهان برای ممانعت از موفقیت مذاکرات 1+5 بر دولت اوباما فشار خواهند آورد اما علیرغم فشارها اوباما به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده از این اختیار برخوردار است که جلوی اعمال تحریم های بیشتر را بگیرد و در این مورد وی به موافقت سنا برای آسان کردن تحریم ها نیازی ندارد. مک کانل: حلقه تحریم ها را تنگ خواهیم کرد با برنده شدن جمهوریخواهان در ایالت آیوا این حزب حضور 6 نماینده خود را در مجلس سنا تضمین کرد و سناتورهای جمهوریخواه 51 کرسی از 100 کرسی مجلس سنا را در اختیار دارند و در حال طرح ریزی برای انتخابات مجلس نمایندگان هستند. یکی از سناتورهای مطرح جمهوریخواهان از ایالت کنتاکی میچ مک کانل دوباره به این سمت انتخاب شده است. وی در آخرین اظهارنظر خود اظهار امیدواری کرده است که سناتورهای جمهوریخواه در دوره جدید به اعمال تحریم های بیشتر رأی بدهند. وی با انتقاد از سیاست خارجی اوباما علیالخصوص در رابطه با مسائل خاورمیانه تأکید کرد: سناتورهای جمهوریخواه حلقه تحریم ها را برای ایران تنگ خواهند کرد. سیاستی که با رهبری هری رید سناتور دموکرات ایالت نوادا و در همراهی با سیاست خارجی اوباما به گفته وی تغییریافته بود. مک کانل که رهبری اکثریت تازه سنا را بر عهده خواهد داشت با اعلام اینکه سیاست خارجی اوباما نقش آمریکا را در منطقه کم رنگ کرده است، گفت: خوشبختانه مردم این کشور اکثریت تازه ای را برگزیدند و این موضوع میتواند رئیس جمهور را ترغیب کند تا از عقب نشینی دست بردارد و این کاری است که در چند سال پیش رو در دست خواهیم داشت. این گفته ها زمانی اعلام میشود که ایران و 6 قدرت بزرگ جهانی تاکنون 8 دوره از مذاکرات هسته ای را برگزار کرده و به توافقات موقتی نشست ژنو 24 نوامبر 2013 رسیده اند و هم اکنون کمتر از 3 هفته تا رسیدن به توافق نهایی در 24 نوامبر مانده است. همچنین 7 دوره مذاکرات در وین و 8 دوره نیز در نیویورک در حاشیه گردهمایی سران در سازمان ملل صورت گرفته است و هم اکنون دو طرف خود را برای دوره نهم از مذاکرات هسته ای در 11 نوامبر که این مرتبه در مسقط پایتخت عمان برگزار خواهد شد آماده میکنند. اقتصاد تحریم بعد از انتخابات حتی پیش از انتخابات سنای آمریکا نیز به دلیل سیاست های عربستان سعودی در اوپک قیمت جهانی نفت روند نزولی یافته بود. البته کارشناسان نفتی کاهش قیمت را وضعیت زودگذر و موقتی ارزیابی میکنند که با سرد شدن دمای هوا و افزایش درخواست انرژی در جهان افزایش خواهد یافت. گرچه قیمت گاز از چنین طرحی پیروی میکند ولی شواهد مبنی بر آن است که قیمت نفت همچنان در قیمتی پایین تر از قیمتی که بودجه با آن بسته شده است یعنی بشکه ای 100 دلار به فروش میرسد. به نظر میرسد تحریم های جدیدی اگر هم بخواهد تأثیری بر روی اقتصاد ایران بگذارد در وهله اول از مجرای نفت است. همچنان که تاکنون این تأثیر را گذاشته است . البته در دولت یازدهم با دیپلماسی نفتی بیژن زنگنه تا حدودی چرخ وزارت نفت بر مدار صحیح خود بازگشت. به نظر میرسد اسلحه جدید آمریکا و اروپا در قیمت نفت نهفته است یعنی نزول قیمت نفت در شرایطی که مدیریت جدید نفتی توانسته بود به احیای نیمی از درآمد ازدست رفته نفتی حاصل از تحریم برسد. دورنمای نفت و سیاست های عربستان سعودی در اوپک نشان میدهد که قیمت نفت حتی از این هم کمتر خواهد شد. به نظر میرسد نظام سیاست خارجی اوباما در یک ماه باقیمانده به توافق نهایی بر این ایده جدید خود تأکید خواهند کرد. برای کشوری که به دلار برای تنظیم بودجه خود نیاز دارد کاهش 25 درصدی قیمت نفت تامل برانگیز و نیازمند اتخاذ تدابیر عملیاتی نمودن سیاست اقتصاد بدون نفت است. آن هم کشوری که میزان هدر رفت بالای انرژی ناشی از صنایع کم بازده، اتومبیل های فرسوده و ساخت وساز بیبرنامه و بدون در نظرگیری معیارهای انرژی، آن را در صدر کشورهای پرمصرف انرژی نشانده است. در این شرایط کاستن از یارانه ها اتفاق عجیبی نیست و هشدارهای بیشتر هنگامی است که اقتصاد کشور بار دیگر به سمت رکود حرکت کند. حال سؤال اینجاست که برای مواجهه یا مقابله با شرایط دشوار احتمالی که سنای جمهوریخواه برای اقتصاد ایران ایجاد خواهد کرد چه راهبردهایی را باید به کار گرفت؟ و نیز در شرایطی که برای صنعت نفت حرفی برای گفتن در اقتصاد نمانده باشد صنعت ساختمان چگونه می تواند عرض اندام نموده و بخشی از جاهای خالی اقتصاد نفتی را با صدور خدمات فنی مهندسی که بسترش در کشورهای همجوار عراق و دوست سوریه فراهم است،پر کند؟یا دستکم خود را از ترکش های حوادث احتمالی در امان نگه دارد؟.