دریاها ذخایر جدید تولید برق

فرشته توکلی انرژی نو به آن دسته از انرژیها گفته میشود که برای تولیدشان نیازی به سوخت های فسیلی و منابع کربن نیست.به دنبال افزایش قیمت نفت در سال 1973 ، ایجاد آلودگی زیست محیطی و ذخایر رو به پایان این انرژیها، استفاده از انرژیهای تجدید پذیر اهمیت پیدا کرد. از آنجا که دریاها و اقیانوس ها 70درصد سطح زمین را در برگرفته اند و قدرت عظیم نهفته در آن ها به حدی است که میتواند تمام انرژی الکتریسیته موردنیاز کل جهان را تأمین کند. تاکنون 4 روش استحصال برق از طریق نیروهای دریایی ابداع شده است. روش های تولید انرژی از دریا یکی از این روش ها تبدیل انرژی حرارتی اقیانوسی به برق است که به دلیل هزینه و قیمت تمام شده بالا توجیه اقتصادی نداشته و در همه نقاط امکان پذیر نیست. روش دیگر انرژی حاصل از جریان های زیرسطحی و روسطحی دریاست که درواقع همان جریان های عظیم اقیانوسی هستند که تحت تأثیر شوری آب و چرخش زمین و باد در نزدیک خط استوا ایجادشده و در تمام نقاط زمین پخش میشود. این جریانات ازنظر قدرت و جهت ثابت بوده و حتی با قدرتی که دارند قادرند جریان حرکت کشتیها را تغییر دهند. این قدرت میتواند توربین هایی را که در مسیر این جریانات هستند به حرکت درآورد اما خوردگی و زنگ زدگی و هزینه بالای نگهداری این توربین ها که در سطح و یا زیرآب نصب میشوند بالا بوده و مقرون به صرفه نیستند. در کشور ما به دلیل دور بودن از این جریانات عظیم آبی اقیانوس ها امکان بهره برداری از این نوع انرژی دریا وجود ندارد. انرژی جزر و مد و انرژی حاصل از قدرت امواج، زیرمجموعه دیگر انرژیهای دریایی هستند که کشور ما با داشتن خط ساحلی گسترده و در دست داشتن این ثروت عظیم خدادادی میتواند به یک قطب مهم استفاده از این نیروها در منطقه تبدیل شود. انرژی حاصل از امواج نیروگاه های موجی تنوع زیادی دارند؛ برخی بر روی آب شناور و برخی دیگر در ساحل دریاها نصب میشود. همچنین نحوه درگیری توربین ها با امواج و درنتیجه حرکتی که جذب میکنند باهم تفاوت دارند. امواج در اثر انتقال انرژی باد به دریا ایجاد میشوند. موج ها انرژی جنبشی خود را با خود حمل میکنند و آن انرژی از طریق توربین ها تبدیل به برق میشود. این نیروگاه ها عملکرد بهتری در زمستان دارند و مهم ترین مزیت آن استفاده در جزایر دورافتاده میباشد. این نیروگاه ها به دو صورت ایجاد میشوند یک نوع آن ثابت بوده و در کف دریاها صفحه توربینی نصب میشود که دارای پره های نازکی است و حرکت امواج این پره ها را به جلو و عقب میبرد و انرژی مکانیکی از طریق پمپ پیستونی که به آن متصل است، منتقل شده و از طریق توربین برق تولید میشود. این نمونه از توربین ها در اسکاتلند عملیاتی شده اند. نوع دوم این توربین ها، نوع شناور در دریاست که انرژی را از طریق بالا و پایین شدن امواج کسب میکنند. توربین های استوانه ای نیز که شناور هستند از همین مکانیزم استفاده میکنند، به طورکلی روش های استفاده از نیروی امواج متنوع و زیاد است و تاکنون 400 روش اختراع شده است. بهترین مناطق در کره زمین که دارای امواج بلند با توان بالاست در مدار 40 تا 60 درجه کره زمین واقع اند کشور ما در آب های شمالی و جنوبی خود میتواند از این امواج استفاده کند. بهترین نقطه برای نصب نیروگاه های امواجی در جنوب ایران و منطقه سیستان و بلوچستان و مخصوصاً چابهار است. این نقطه به دلیل ارتباط با اقیانوس بر نقاط دیگر ایران برتری داشته و بیشترین ارتفاع موج را نیز داراست. سرعت امواج در منطقه چابهار به 4 متر بر ثانیه میرسد و ارتفاع آن در دوره بادهای موسمی 120 روزه سیستان، به 12 متر میرسد از سال 91 پیشنهاد امکان سنجی احداث این نیروگاه در منطقه چابهار داده شد و امید است با تصویب و اجرای آن سیستان و بلوچستان و منطقه چابهار به قطب مهم منطقه در استفاده از انرژی موجی تبدیل شود این استان از نعمت های گاز و نفت و جنگل بیبهره است و دارای مناطق توسعه نیافته و محروم از حداقل امکانات برق است، با ساخت این نیروگاه ها و راه اندازی آن کمکی به حل بخشی از محرومیت آن منطقه و حتی امکان صادرات به کشورهای همسایه فراهم آید. انرژی حاصل از جزر و مد جزر و مد حاصل نیروی گرانشی ماه و خورشید و زمین است و باعث بالا رفتن منظم آب اقیانوس ها و دریاها میشود. ارتفاع این جزر و مدها در برخی نواحی کره زمین بالا بوده و به 17 متر نیز میرسد. استرالیا و سواحل کانادا بلندترین جزر و مدها را دارد. 1100 سال پیش از میلاد در اروپا از این نیرو جزر و مد در راه اندازی آسیاب ها استفاده میشد و امروزه نیز با به کارگیری همان تکنیک ها نیروگاه های جزرو مدی ساخته میشوند. این نیروگاه ها روی دلتاهای رودخانه ها و خلیج ها که بیشترین ارتفاع جزر و مد را دارند، ساخته میشوند نیروی حاصله برای حرکت توربین ها در حقیقت نیروی رفت و برگشتی حجم آب ورودی و خروجی به داخل سد نیروگاهی است. برای بهره وری بیشتر از این نیروگاه ها حداقل ارتفاع جزر و مد باید 10 متر باشد که در کمتر نقاط جهان این قابلیت وجود دارد. به همین دلیل اکثر نیروگاه ها با ظرفیت 25 درصدی خود کار میکنند. بزرگ ترین نیروگاه جزر و مدی جهان در ساحل مانش کشور فرانسه است. در کشور ما در دو منطقه در خلیج فارس امکان سنجی احداث نیروگاه ها اجرا شد که یکی در قشم و دیگری در خورموسی بوده که از آن دو خورموسی در بندر امام خمینی (ره) شرایط ایده آل تری جهت احداث این نیروگاه داشته است. خور موسی به دلیل شرایط خاص جغرافیایی خود دارای ارتفاع امواج مدی در حدود 6 متر است و متصل بودن به منطقه اقتصادی امام خمینی (ره) اهمیت آن را دوچندان مینماید و در صورت احداث این نیروگاه کمکی شایانی به تأمین برق این ناحیه خواهد شد.