36 هزار بنای ثبت شده بدون حفاظت

نشست «اقتصاد احیای اماکن تاریخی» در مسیر ایفای نقش مسئولیت اجتماعی سازمان های دست اندرکار، با همکاری مشترک «دانشگاه هنر تهران» و «موسسه مطالعات اندیشه شهر و اقتصاد» و با حمایت معنوی «شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران» و «صندوق احیاء و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی» در دانشگاه هنر تهران برگزار شد. تصمیم شهرداری غلط است علیاصغر بدری، مدیرعامل «موسسه مطالعات اندیشه شهر و اقتصاد»، گفت:بیش از 36 هزار بنای تاریخی ثبت شده و چندین برابر آن بنای تاریخی ثبت نشده در کشور موجود است که مرمت و نگهداری آن از توان بخش عمومی خارج است.بهترین راه حفاظت از اماکن تاریخی، احیای این اماکن است و تا بازار میراث فرهنگی شکل نگیرد، بخش خصوصی انگیزه لازم را برای احیای اماکن تاریخی به دست نمیآورد. وی افزود:در هیچ کجای دنیا، دولت و شهرداریها به صورت مستقیم به این عرصه ورود نمیکنند و به جای این کار درصدد حمایت از بخش خصوصی و اعمال نقش حاکمیتی ازجمله تدوین سیاست ها، استانداردها و نظارت بر عملکرد مالکان و بهره برداران برمیآیند. این در حالی است که دولت و شهرداری مانند سایر عرصه های اقتصاد، در این حوزه هم نقش متصدی را ایفا میکنند. این کارشناس اقتصاد احیاء، عملکرد شهرداری تهران در تصمیم به تملک و احیای 100 خانه تاریخی برای مدیران شهرداری را موردنقد قرار داد و اعلام کرد: تصمیم شهرداری از بعد اقتصاد احیاء از این زاویه که منابع مالی زیادی را درگیر میسازد و شهرداری را وارد امور تصدیگرایانه میکند، غلط است. لیکن ازآنجاییکه این مسئله میتواند به عنوان پروژه های محرک توسعه ایفای نقش کند، قابل تأمل است؛ چرا که حضور مدیران شهرداری در بافت تاریخی میتواند به ارتقای کیفیت زندگی و خدمات و زیرساخت های شهری در این بافت ها کمک کند. به اعتقاد این مدرس دانشگاه، یکی از مهم ترین راهکارها برای احیای بافت های تاریخی، بازگرداندن زندگی به این بافت ها و پرستیژ بخشیدن به سکونت در این بافت هاست و برای این منظور شهرداری میباید مشوق های لازم را در نظر بگیرد. همچنین در جهت تشویق احیاگران و به منظور شکل دادن به بازار مرمت و احیای اماکن تاریخی، باید از ابزارهایی مانند ارائه اعتبار، یارانه، آموزش، مشاوره، ترویج، تسهیل گری، ارائه خدمات فنی، ارائه اطلاعات و ارائه زیرساخت فنی- مالی بهره جست. تغییر جدی در مواجهه با بافت ها و بناهای تاریخی منوچهر معظمی، عضو هیئت علمی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر تهران که ریاست پنل تخصصی را نیز به عهده داشت، با اشاره به ابعاد حقوقی، فنی- کالبدی، اقتصادی و مدیریتی مقوله احیای اماکن تاریخی و ضرورت بسترسازی فرهنگی و اجتماعی برای تحقق امر احیاء، گفت: این بستر و رویکرد در کشور ما نیازمند ترمیم است و این تغییر جدی در مواجهه با بافت ها و بناهای تاریخی، هم باید در اذهان و نگرش مدیران و مسئولان و هم افکار عمومی و عامه مردم صورت پذیرد. وی افزود: در این حالت میتوان امید داشت که نگاه توسعه ای و نگاه حفاظتی به بافت ها و بناهای تاریخی در تعاملی پویا، به وحدت رویه و توافق مثبتی برای احیای اماکن تاریخی برسد. راهکاری برای حفاظت از اماکن تاریخی محمد سعید ایزدی، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری ایران که در این نشست از اعضای پنل بود، با ابراز نگرانی از اینکه اتلاق واژه کالای میراثی به اماکن تاریخی، ارزش آنها را تا حد زمین و املاک کاهش میدهد و مبادله آن را تداعی میکند، گفت: نباید شکل دادن بازار میراث فرهنگی منتهی به کسب سود صرف شود و به اقتصادیون اجازه داد که هر برخوردی را با اماکن تاریخی داشته باشند، بلکه باید دنبال راهکاری برای حفاظت از این اماکن گشت. وی به تجارب خارجی اشاره کرد و افزود: باید دید چگونه میشود از زاویه فرهنگی به اقتصاد نگریست؛ نه آنکه شأن یک بنای تاریخی را در حد کالای مبادله ای تنزل داده و کسب درآمد را در اولویت قرار داد. ازاین رو ورود بدون برنامه بخش خصوصی و سرمایه گذار با هدف درآمدزایی، منجر به ویرانی این اماکن میشود. ایزدی خاطرنشان کرد: برای اجتناب از این کار باید دولت ورود کند و همچنین نباید از فرهنگ سازی و اطلاع رسانی غافل ماند. باید نوع نگاه را اصلاح کرد رجبعلی خسروآبادی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری که به عنوان میهمان ویژه در نشست حضور داشت، پشت تریبون حاضر شد و بیان کرد: باید نوع نگاه را در برخورد با بافت های تاریخی اصلاح کرد. استراتژیای که سازمان میراث فرهنگی در گذشته اتخاذ کرده بود، لازم بود ولی کافی نیست؛ چرا که این سازمان بیشتر به دنبال مرمت بود و نه احیاء. وی با ابراز تأسف از مغفول ماندن مسئله احیاء در تصمیمات دولتمردان و مدیران شهری اعلام کرد: درصورتیکه دولت و مدیریت شهری تأکید را از روی مرمت به سمت احیاء معطوف کند، خودبه خود مرمت و در نتیجه حفاظت هم حاصل میشود.