مژده ای دل که مسیحا نفسی می آید

معماری ایران اگرچه قرن هاست با فرهنگ اسلامی پیوند خورده، اما در گوشه و کنار کشور بناهای کم نظیری نیز دیده میشود که به یادگارهای ماندنی در دنیا تبدیل شده اند. این روزها که به آغاز سال نو مسیحی و تولد حضرت مسیح نزدیک میشویم، مناسب دیدیم در مورد کلیساهای شهر ایران تحقیق کنیم و بدانیم در هر شهر یا استانی کدام کلیساها جنبه گردشگری دارند و میتوان از آنها بازدید کرد. مسلماً مسیحیان برای انجام فعالیت های مذهبی خود نیاز به مکان های مذهبی چون کلیسا داشتند و همین احساس نیاز باعث احداث کلیسا در نقاط مختلف ایران شد. ساخت کلیسا در ایران بیشتر مربوط به سده هشتم هجری قمری و در زمان حکومت شاه عباس اول است. ساختار کلیساهای ایران ترکیبی از معماری ایرانی و غیر ایرانی است. کلیسای برج ناقوس قزوین کلیسای کانتور در قزوین واقع شده و کلیسای کوچکی است اما همانند دیگر کلیساها طرح چلیپایی دارد و محراب آن رو به شرق است. این کلیسا در زمان اشغال ایران در جنگ جهانی دوم توسط روس ها ساخته شده است. ورودی کلیسا در ضلع غربی آن قرار دارد و شامل فضای ورودی با سقف شیب دار و در ورودی است. پس از ورودی، پیش فضای هال قرار دارد که بالای آن برج ناقوس کلیسا با ارتفاع حدود 11 متر به چشم میخورد. نمازخانه و محراب در هال قرار دارند و فضای محراب نیز به شکل نیم دایره است و سقف بالای آن نیز گنبدی است. این کلیسا، پلان چندضلعی نامنظم، نمای آجری قرمز و آجر لعابدار دارد و در فرم های تزئینی هندسی معماری آن نوآوری دیده میشود. در محوطه این کلیسا دو مقبره قرار دارد که یکی متعلق به یک خلبان روسی است که بر اثر سقوط هواپیمایش در طول جنگ جهانی اول کشته شد و دیگری متعلق به یک مهندس راه سازی روسی است. کلیسای ننه مریم ارومیه کلیسای مریم مقدس در ارومیه واقع شده است و برخی از تاریخ شناسان این کلیسا را دومین کلیسای بزرگ جهان پس از کلیسای بیت ا لحم فلسطین میدانند. معماری این کلیسا با بقیه کلیساها فرق دارد. در آن اثری از نیمکت و جایگاه اعتراف دیده نمیشود و هر آنچه هست، دالان هایی تو درتویی است که با سنگ و ملات درست شده اند. محراب کلیسا اتاقکی گنبدی شکل و تو در تو است که فقط کشیش ها حق ورود به آن را دارند. روی پله و تاقچه کوچک جلوی محراب تصویر مسیح در حالت های مختلف و به شیوه های متفاوت به چشم میخورد. کلیسای ننه مریم صحن نسبتاً بزرگی دارد که از سال 1342 شمسی برجی جدید نیز به عنوان سالن برگزاری مراسم رسمی به آن اضافه شده است. این کلیسا بیشتر به عنوان محلی برای دعا و نیایش و یک بنای تاریخی حفظ شده است. کلیسای ننه مریم، کلیسای شرق آشور هم نامیده میشود و از قدیمیترین کلیساهای ایران و جهان به شمار میآید. کلیسای دزور دزور ماکو کلیسای مریم مقدس در استان آذربایجان غربی واقع شده و به نام کلیسای دزور دزور نیز معروف است و محل دقیق آن، ماکو و 12 کیلومتری شمال غرب قره کلیسا است. این کلیسا با سنگ های تراشیده شده در حجم های مختلف ساخته شده است. نمای کلیسا بسیار ساده و فقط اطراف پنجره ها و نورگیریها با ستون های کاذبی که به قوسی جناغی منتهی میشوند تزیین شده است. سازندگان کلیسا، سنگ ها را طوری تراشیده بودند که هر دو سنگ به صورت چفت وبست به یکدیگر متصل شده اند. پلان کلیسای مریم مقدس هم از داخل و هم از خارج صلیبیشکل بوده و دارای گنبدی 16 ضلعی با 4 نورگیر است.این کلیسا در سال 2008 میلادی به عنوان میراث جهانی در فهرست یونسکو به ثبت رسید. کلیسای وانک یا آمنا پرکیچ اصفهان کلیسای وانک در محله جلفای اصفهان قرار دارد و در زمان شاه عباس دوم ساخته شده است. وانک در زبان ارمنی به معنی جامع است. کلیسای وانک به نام های سن سور و آمنا پرکیچ نیز نامیده میشود و در سال1605 میلادی در اراضی باغ زرشک احداث شد و پس از 50 سال توسعه یافت و به صورت امروز درآمد. این کلیسا دارای گنبدی عظیم و دیوارهای رفیع و تاق های بلند و زیباست. نمازخانه اصلی کلیسا که به شکل متوازیالاضلاع است شامل دو قسمت چهارگوش است که قسمت اول شبستان بنا و قسمت دوم که زیر گنبد خانه است، محل اجرای مراسم و سرودهای مذهبی است.در گوشه حیات کلیسا برج ناقوس زیبا و بزرگی ساخته شده که بر 4 ستون سنگی استوار است. دور تا دور گنبد داستان خلقت آدم و حوا است که به وسیله نقاشان ارمنی ترسیم شده اند. کلیسای سرکیس مقدس تهران کلیسای سرکیس مقدس در خیابان کریمخان زند، ابتدای خیابان نجات الهی تهران واقع شده است. این کلیسا با هزینه شخصی فردی خیر از ارامنه تهران به نام مارگار سرکیسیان به یاد همسرش و طرح مهندس اوژن آفتاندیلیانس در سال 1349 خورشیدی بنا شد. از این کلیسا با عنوان نماد مسیحیت در تهران نیز یاد میکنند. پلان بنا چه از داخل و چه از خارج شکل بازیلیک دارد. همچنین یک گنبد در بالای مرکز نمازخانه با نورگیرهای بزرگ و دو برج گنبدی برای ناقوسخانه کلیسا در قسمت غرب بنا و دو سمت ورودی اصلی کلیسا قرار دارند. بنای یادبود کشتار ارامنه به دست حکومت عثمانی در سال 1915 میلادی نیز در محوطه کلیسا قرار دارد. کلیسای قلب مقدس مسیح – کرمانشاه این کلیسا در سال 1914 میلادی به دستور «اسقف یوحنانیان» در زمینی به مساحت 280 مترمربع بنا و توسط ایشان تقدس شد. زیربنای این کلیسا با احتساب فضای سرایداری، اتاق ها و سایر تأسیسات یک صد و شصت مترمربع است. مصالح به کاررفته در بنا، آجر و دارای مختصر تزیینات و آجرکاری است. نمای خارجی ضلع غربی کلیسا دارای سه تاق نما است. در تاق نمای میانی، ورودی کلیسا قرار دارد و در تاق نماهای طرفین دو پنجره دیده میشود. این در و پنجره ها با قالب های آجری که در بالا به قوسی زیبا ختم میشوند، تزیین شده اند. تزیین نمای خارجی اضلاع شمالی و جنوبی کلیسا نیز تاق نما و پنجره های قوس داراست. با این تفاوت که در ضلع جنوبی پنجره ها مسدود شده و از آنها به عنوان تاقچه استفاده میکنند. نمای اصلی کلیسا با سنتوری که در وسط یک نورگیر به شکل صلیب تعبیه شده، تزیین شده است. بام بنا شیروانی و سقف آن از داخل با چوب کار شده است. کلیسای هُوانس مقدس- مراغه این کلیسا یکی از کلیساهای ارامنه کاتولیک است و نام آن از اسم یکی از حواریون حضرت عیسی ( ع) به نام یوحنا که ارامنه به آن هوانس میگویند، گرفته شده است. این کلیسا روی تپه ای و در 40 کیلومتری شمال غربی تبریز قرار دارد. هرچند قدمت بنای این کلیسا را به قرون پنج و شش میلادی نسبت داده اند ولی بنای اصلی بارها بر اثر ویرانی تجدید بنا شده است. قدمت بنای فعلی که توسط معماران روسی و فرانسوی ساخته شده است، به سال 1840 میلادی میرسد. کلیسای هوانس در اثر زلزله 1936 میلادی آسیب جدی دید و بعد از آن درها و پنجره های بنا به تاراج رفت. بنا به صورت مستطیل در ابعاد 18.5 × 6.5 متر، با نمای آجری ساخته شده و شامل سه قسمت ورودی، تالار مرکزی و محراب است . ایوان آجری بنا به وسیله دو راه پله به برج ناقوس کلیسا که به صورت ستاره ای 16 ضلعی است و 12 متر ارتفاع دارد، راه مییابد. پوشش تاق مرکزی به صورت استوانه ای و گنبد مخروطی است. محراب نیز در قسمت شرقی با گنبدی کوچک تر قرار دارد .