تطور نما در گستره تاریخ

پوشش، تاریخی به اندازه طول زندگی بشر دارد، اولین پوشش منتخب انسان ماقبل تاریخ جهت حفاظت از خود ، غار بود. پوشش طبیعی و اولین پوشش ساخت دست بشر که نخستین کار معماری به شمار میرود دیوار کشیدن به دور خود بود و مصالح پوشش از خود طبیعت گرفته شد و کاربرد مصالح گوناگون باعث تنوع پوشش ها شد. اولین سکونت گاه ها دارای دیوارهای ضخیم و یکپارچه و تقریباً بدون منفذ به بیرون جهت جلوگیری از تهدیدات بیرونی ساخته شدند. ساخت سکونت گاه ها زمینه ایجاد محله های مسکونی شد اما شیوع حملات به منظور تصاحب سکونتگاه ها توسط افراد مزاحم ، ساکنان این سکونتگاه ها را بر آن داشت که توان دفاعی خود را بالا ببرند، یعنی پوشش دفاعی گرداگرد خود پدید آورند بدین سان حفاظت از سکونت گاه ها از دیوارهای دور بنا به دیوارهای بلند و مستحکم سپرده شد. این مجموعه ساخت اولین هسته به وجود آمدن شهرها شد. امنیتی که دیوارهای بلند به وجود آوردند سکونت گاه ها را دچار تغییرات کرد. با ایجاد سوراخ هایی در پوشش بنا، هوا، نور، روشنایی به داخل چاردیواری آورده شد و دیوارهای دور بنا نازک تر و سبک تر شدند و در شکل و فرم پوشش تحول اساسی رخ داد. با گذشت زمان سکونت گاه ها دارای فضاهای مختلفی برای زندگی راحت تر شدند. روند ادامه ساخت این نوع فضاها در داخل چاردیواری بدون اثرگذاری در پوشش، سبک معماری بناهای درون گرا را به وجود آورد. لغت « نما» به معنی امروزی کمی قبل از قرون وسطی در معماری مرسوم شد. معماران نما را صفحه ای از سازه که عملکردش جداسازی درون و بیرون بناست، میدانستند. معماری قرون وسطی تحولی عظیم در نما به وجود آورد. ایجاد سوراخ های کوچک در دیوار رو به تکامل گذاشت و به پنجره هایی با ابعاد بزرگ رسید و طرح های نو در مورد نور، فضا، روشنایی و ... در پی آورد. نمایی که یکی از قسمت های سازه و باربر بود، از سازه باربر جدا و استقلال یافت. با آغاز رنسانس و با توجه به شرایط سیاسی، فرهنگی و اجتماعی وقت، ساخت بناهای با ابهت و پرشکوه در دستور کار قرار گرفت و نما نقطه عطف نمایش این شکوه و جلال بود و تزیینات، زیباسازی، تناسب و نظم ریاضی در نما نشان داده می شد. البته نما هنوز هم پوششی جدا از ساختار بود. توجه به شهرسازی از همین زمان شروع شد؛مثلاً برای پرهیز از خطوط شکسته در نمای مجموعه از ساختن بناهای بلند و کوتاه در کنار یکدیگر اجتناب شد. مهم ترین کشف این دوره پرسپکتیو است و ترسیم سه بعدی طرح انقلاب عظیمی در رشد معماری به وجود آورد. قبل از دوره باروک به فضاهای داخلی توجه خاصی میشد. تزیینات در آن فضاها به وفور یافت میشد و نما از این حیث تهی بود. با شروع دوره باروک، تزیینات، زیباسازی و شکوه و جلال در نما متجلی شد. رؤیت سازه ها در نما از دوران گوتیک شروع شد و نما دیگر یک لایه مستقل به حساب نمی آمد.پیش از معماری مدرن فضاهای داخلی بازتابی در نما نداشتند. معماری مدرن نمای تزیینی در سبک های گذشته را کنار نهاد و از اینجا نمای بیرونی بازتابی از فضاهای درونی شد. یعنی طراحی در پلان فضاهای درونی منجر به طراحی در نما گردید. ساختمان باهاوس نمونه ای از این طراحی بود که هر عملکرد داخلی آن بازتابی در نمای بنا داشت. ظهور تکنولوژی در اواخر قرن 19 که به قرن ماشین معروف است، امکانات وسیعی در اختیار معماران قرار داد. کاربرد تیر و ستون در اسکلت بنا به نازک تر شدن دیوارها انجامید، یعنی معماری سنگین مبدل به معماری سبک شد. کاربرد وسیع شیشه در نما فضاهای داخلی را در دید قرار داد. این نکته مثبت معماری مدرن بعدها موردانتقاد قرار گرفت و ادامه انتقادات در موارد دیگر منجر به پدید آمدن سبک پست مدرنیسم گردید.