بم ها در انتظار زلزله

گروه ساخت وساز : پنجم دی ماه 82 بود که 40 هزار نفر از مردم شهر تاریخی بم در اثر وقوع زلزله زندگی را بدرود گفتند . زلزله ای که ذاتا قصد نابودی ندارد بلکه عملکرد های نسنجیده ما باعث میشود این مهمان ناخوانده مایه سیه روزیمان شود . عده ای در همان لحظات اولیه زلزله و در حین خواب بدون اینکه مجال پناه گیری داشته باشند ، از دنیا رفتند و عده ای که ازقضا بیدار بودند یا ساختمانی درخور نام زندگی داشتند ، خود شان را نجات و در سوگ مرگ عزیزان شان ناله سر دادند . مسئولان نیمه هوشیار این زلزله که تمام کشور را داغدار کرد به نوعی سنگ محک ادعای ما بود . زلزله بم نشان داد آنچه ساخته ایم درخور نام زیستن نیست و فقط گور های دسته جمعی برای خودمان ساخته ایم . مردم خوابیدند چون آگاهی لازم را از مشکلات ساختمان در برابر زلزله نداشتند . مسئولان صنعت ساختمان هم به نوعی هوشیاری لازم را نداشتند و تمهیداتی برای همزیستی با این پدیده طبیعی نیندیشیده بودند . حتی بر اساس روایت شاهدان عینی پس از وقوع زلزله هم کمک رسانیها بسیار دیرتر از استاندارد ها صورت گرفت تا جایی که نخستین هواپیما برای کمک رسانی هفت ساعت و 30 دقیقه پس از وقوع زلزله فرود آمد . زبان زمین ریاضی نیست اینکه میگویند زلزله خبر نمیکند ، حرف درستی است . حتی زبان زلزله زبان آمار و ریاضی نیست و علم را هم مبهوت کرده است . ساکنان میگفتند اینجا هیچ وقت زلزله نیامده است و گسل ها فعال نیستند اما به قول دکتر عکاشه پدر زلزله شناسی ایران از اساتید زلزله شناسی «زبان زمین ریاضی نیست» زلزله بم نشان داد که باید آمادگی بسیار زیادی داشته باشیم و این پدیده را باور کنیم . هنوز درس نگرفته ایم بعد از زلزله بم ، بلافاصله یک موج احساسی در کشور پدید آمد که چون با عقلانیت و ثبات قدم همراه نبود ، به نتیجه کامل نرسید . تدوین آیین نامه ها از جمله آیین نامه 2800 یکی از کار هایی بود که انجام شد اما در میدان عمل از سوی مسئولان پیگیری نشد تا معلوم شود مشکل ما عمل نکردن به آیین نامه ها ، فقدان وحدت دستگاه ها و عدم استفاده از قابلیت ها برای ارتقای کیفیت ساخت وساز است . همچنان که در سال های بعد هم شاهد تلفات ناشی از زلزله بودیم و بزرگ ترین آنها که تلفات چند هزارنفری داشت ، زلزله ورزقان بود . نگاهی به زلزله بم و زلزله ورزقان نشان میدهد تفاوت چندانی از نظر ارتقای کیفیت ساخت وساز ها به وجود نیامده است . علاوه بر این بسیاری از ساخت وساز های ما از همان ابتدا فرسوده هستند ، حدود 74 هزار هکتار بافت فرسوده در کشور داریم که همانند بمب ساعتی عمل خواهند کرد و کافی است زلزله نه چندان شدیدی بیاید تا حوادثی به مراتب بزرگ تر از بم به وقوع بپیوندد . جالب اینکه بعد از وقوع حوادثی مانند بم و مرگ ده ها هزار نفر دولت هزاران میلیارد تومان صرف بازسازی میکند اما حاضر نیست قبل از بروز حادثه نصف همین مبلغ را برای نوسازی این بافت ها و تعریض معابر هزینه کند . همچنین در بسیاری از روستا ها هم به دلیل اینکه تمکن مالی ندارند و قادر به نوسازی نیستند ، دولت باید تا حد امکان از طریق توانمند سازی برای ساخت خانه های پیش ساخته و حتی کانکس های آماده آنان را از گزند زلزله در امان نگه دارد . بنابراین مسئولان ما باید آگاه باشند که بم های زیادی هنوز در انتظار زلزله هستند و از سوی دیگر مردم هم تا جایی که در توان دارند ، برای نوسازی یا حداقل مقاوم سازی ساختمان ها آستین همت بالا بزنند.