شهرآیینه فرهن گ است

در نشست علمی باستان شناسی شهر که در فرهنگستان هنر با حضور جمعی از کارشناسان ارشد سازمان میراث فرهنگی برگزار شد، سید محمد بهشتی، توسعه شهرها را زمانی موفق و پایدار دانست که با بررسی دقیق پیشینه شهرها همراه باشد. موضوعی که به ندرت در پروژه های شهری لحاظ میشود و سبب شده که به گفته او سر شهرهای تاریخی قربتا الی الله بریده شود. سید محمد بهشتی، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی، کامیاب، مدیرعامل سازمان زیباسازی تهران، احمدمحیط طباطبایی، ناصر نوروز زاده چگینی، مهدی مجابی، حضرتیها رئیس اداره میراث فرهنگی قزوین، حمیده چوبک و هایده لاله در حالی در میزگردی به سخنرانی پرداختند که تمامی این کارشناسان و متخصصان حوزه میراث فرهنگی معتقد بودند توسعه ناپایدار شهرها به بافت و هویت تاریخی شهرها آسیب رسانده است. آنها در این نشست تأکید کردند تصمیم گیری مدیران شهری به دلیل نداشتن آگاهی کافی از تاریخ شهرها سبب اتخاذ تصمیماتی شده که شهرها را با چالش جدی مواجه کرده است. بهشتی در نشست علمی باستان شناسی شهر، با تأکید بر نقش و اهمیت شهرها، در حالی شهر را بزرگ ترین دستاورد بشر عنوان کرد که به گفته او، شهر بزرگ ترین و شفاف ترین آیینه ای است که پیشروی فرهنگ قرار میگیرد. رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی اظهار داشت: درحال حاضر شهرها با توجه به جریان زندگی به ناگزیر دچار تغییر و تحولات گسترده ای میشوند که برای پیدا کردن ردپاهای گذشته و شناخت یک شهر به بخشی مراجعه میشود که زیر سطح شهر است و کمتر دچار آسیب و دگرگونی شده و اسناد خالص تری را ارائه میدهد. وی گفت: درحال حاضر در زمینه باستان شناسی شهر، فعالیت های باستان شناسان بسیار اندک بوده است. ممکن است آثار در شهرها مورد مطالعات باستان شناختی قرار گرفته باشد اما کمتر پیش آمده که شهرها موردمطالعه قرار گیرند. این در حالی است که اگر پرداختن به این موضوع شکل جدی پیدا نکند نه تنها از شناختن شهرها محروم میمانیم که شهرها را نیز از مطالعات باستان شناختی محروم کرده ایم. درحالیکه شهرهای تاریخی نیازمند فعالیت های باستان شناسی هستند. بهشتی اما باستان شناسی شهر را خوانشی از قسمت های سفید اوراق شهر بیان کرد و گفت : «باستان شناسی شهر خواندن قسمت های سفید اوراقی است که کمتر به آن پرداخته شده است. موضوعی که تنها خاص حکومت ها و شخصیت های خاص نیست چراکه در شهرها مردم زندگی میکردند و از خودشان آثار باقی گذاشته اند. به عنوان مثال، وقتی میگوییم شیراز تصور ما ساختمان هایی است در هم تپیده درحالیکه وقتی صحبت از شهر میشود صحبت از یک منظومه زیستی میشود.وی تأکید کرد: تأثیر شناخت شهرها این است که خروج از تاریکی و ورود به روشنایی را میسر میکند. اگر شهرها شناخته شوند نوع رفتار با شهر نیز تغییر میکند و آن زمان است که دیگر قربتا الله سر شهر را نمیبریم. به گفته رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی، اگر مدیران شهری تصمیماتی از سر ناآگاهی میگیرند و فعالیت هایی انجام میدهند که به پیکره تاریخی و هویت شهر ضربه میزند به این دلیل است که در تاریکی قرار دارند. حتی اگر نیت برخی از آنها خیرخواهانه باشد اما عملاً شهرها را با بحران های جدی مواجه میکنند. بهشتی معتقد است، اگر وضعیت زمین شناختی شهری به گونه ای است که امکان زیست را سخت میکند نباید آن را تغییر داد به عنوان مثال، اگر شهری کنار گسل بنا شده باید شیوه زیستن کنار گسل را یاد گرفت نه اینکه شهر را فریز یا در قرون گذشته حبس کرد. درواقع بهترین راه پاسخ به جریانات زندگی این است که اصل شهر و موجودیت تاریخی آن را حفظ کنیم. وی گفت: اگر شهر درست شناخته شود و مدیران شهری در روشنایی شناخت قرار بگیرند هیچ مانعی برای معاصر شدن و توسعه شهری وجود ندارد. حافظ 700 سال گذشته گفت خوشا شیراز و وضع بیمثالش / خداوندا نگهدار از زوالش. این بیت حافظ شاید نشان از آینده نگری و نگرانی از مدیریت نسل های امروزی دارد. درهرصورت امیدواریم دعای حافظ مستجاب شود و شهرها بر اساس اصالت ها و تعریف پروژه هایی که حاصل کار علمی عمیق نسبت به گذشته است، توسعه پیدا کند.