اشیای تاریخی به کشور بازگشت

پس از 33 سال پیگیری و مبارزه حقوقی، بالاخره دادگاه استیناف در شهر «لی یژ» بلژیک در دعوای مربوط به اشیای عتیقه «خوروین» نزدیک ساوجبلاغ به نفع دولت ایران رأی داد. این پیروزی حقوقی نتیجه تدبیر کارشناسی و تلاش ها و پیگیری مسئولین سازمان میراث فرهنگی و نیز کارشناسان حقوقی و اساتید حقوق بین الملل در مرکز امور حقوقی بین المللی و شعبه پاریس است. به موجب این رأی، یک مجموعه نفیس و گران بها از میراث فرهنگی ایران که در سال های گذشته و قبل از انقلاب ، به طور غیرقانونی از کشور خارج شده بود، بار دیگر به مام میهن باز گشت و در سازمان میراث فرهنگی نگهداری خواهد شد. به بهانه این پیروزی بزرگ در عرصه میراث با چند تن از کارشناسان گفتگو کرده ایم: حق به حقدار رسید احمدرضا گهستانی، کارشناس ارشد میراث فرهنگی در مورد ارزش و چرایی وجود این آثار در بلژیک به پیام ساختمان گفت: ارزش مادی و به خصوص معنوی این اموال فوق العاده زیاد است و خود این اشیاء نیز ازنظر تاریخی و فرهنگی منحصربه فرد است. وی افزود: موضوع پرونده مربوط به خروج غیرقانونی بیش از 300 قلم اشیاء و آثار باستانی مکشوفه از ناحیه «خوروین» (حدود 2000 سال قبل از میلاد ) میباشد که در سال 1344 توسط یک خانم فرانسوی به نام« وولف کاریوس» که به علت ازدواج با یک ایرانی به نام پروفسور ملکی، ملیت ایرانی کسب نموده و قریب 18 سال در ایران زندگی میکرده ،(این خانم اکنون فوت کرده است) از طریق یک دیپلمات بلژیکی ،از اقوام نامبرده به تدریج از کشور خارج شده است. پس ازاینکه دولت ایران از وجود این اشیای عتیقه در موزه ای در شهر «گنت» در بلژیک مطلع شد، در سال 1360 در محاکم بلژیک طرح دعوی نمود و اعلام کرد که این اشیای تاریخی و آثار ملی به صورت قاچاق و غیرقانونی از کشور خارج شده و متعلق به دولت است و باید به ایران مسترد شود. گهستانی ادامه داد: دادگاه بدوی قرار توقیف اشیای مذکور را صادر کرد، اما این فرانسوی الاصل (خانم ملکی ) با ادعای مالکیت اشیای تاریخی به این قرار توقیف اعتراض کرد و قاضی بلژیکی در شهریور 1361 اشیای عتیقه را تا پایان دادرسی مطروحه و تا تعیین تکلیف مالکیت آنها در اختیار موزه «سنکانتر» بروکسل قرار داد.در مقابل دولت جمهوری اسلامی ایران استدلال میکرد که اشیای مذکور جنبه میراث فرهنگی و آثار ملی دارد و متعلق به دولت است و به صورت غیرقانونی از کشور خارج شده و مالکیت خانم ملکی مشروع نیست و سرانجام نیز ایران به حقانیت خود دست یافت . این کارشناس میراث فرهنگی در پاسخ به این سؤال که آیا قدمت این اشیاء واقعی است یا نه گفت: بدون تردید این اشیاء واقعی است زیرا مالکین غیر مشروع با صرف هزاران دلار و با اخذ وکلای زبده سعی در حفظ آنها نداشتند. ضمن اینکه کشور بلژیک مصرانه در حفظ این اشیاء تلاش میکرد اما در نهایت حق به حق دار رسید و پس از 33 سال دعوی حقوقی،این آثار ارزشمند از بلژیک به ایران و سپس به موزه ملی ایران منتقل شد. اشیای ایرانی در همه جهان ایرانی است ابوذر ندیمی، نایب رئیس فراکسیون میراث فرهنگی و گردشگری مجلس، با بیان این مطلب که برای بازپس گیری این اشیاء زحمت فراوانی کشیده شده است، ضمن قدردانی از سازمان میراث فرهنگی به پیام ساختمان گفت: ما این اشیاء را از کسانی باز پس گرفتیم که در ابتدای امر منکر همه چیز بودند. وی در پاسخ به این سؤال که آیا این اشیاء حقیقی هستند، گفت: این نوع سوالات را باید از کارشناسان پرسید اما به نظر میرسد این اشیاء که میراث کشورمان است آن قدر برای مسئولان اهمیت داشته است که مدت 33 سال برای بازگشت آنها تلاش کرده اند. این نماینده مجلس ادامه داد: ازآنجاکه بخش اعظم ویترین های موزه بلژیک از این اشیاء پر شده بود ،اکنون جای خالی آنها در این کشور احساس میشود چون کشور بلژیک با استفاده از جاذبه گردشگری این اشیاء به پول های خوبی رسیده است. نایب رئیس فراکسیون میراث فرهنگی و گردشگری مجلس گفت: قطعاً بخش بین المللی مجلس ،رئیس سازمان میراث فرهنگی و تمام مسئولین در تلاش هستند تا اموال ایران را از کشورهایی مانند انگلیس ، فرانسه ،روسیه و... به کشور بازگردانند چون این آثار هویت ایرانی دارند و در همه جای دنیا متعلق به ایران هستند . اشیاء معتبرترین اسناد برای شناسایی تمدن دوره های تاریخی است محمدرضا کارگر، مدیرکل امور موزه ها و اموال منقول سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، بازگرداندن اشیای تاریخی منطقه خوروین را مثبت ارزیابی کرد و گفت: یک محوطه تاریخی وقتی مورد کاوش قرار میگیرد، تیم باستان شناسی گزارش هایی از این کاوش ارائه میکنند که با توجه به این گزارش ها تمدن و فرهنگ منطقه موردمطالعه قرار میگیرد. وی ادامه داد: آثاری که از کاوش ها به دست میآید هم بخش دیگری از ماجراست، به این معنی که این آثار نقش مهمی در شناسایی فرهنگ و تمدن محوطه های تاریخی دارند و گروه های حفاری و باستان شناسی بعد از انجام عملیات کاوش، مطالعه آثار را آغاز میکنند. کارگر با اشاره به اینکه اشیاء معتبرترین اسنادی هستند که میتوان فرهنگ و تمدن دوره های تاریخی را توسط آن موردمطالعه قرار داد،گفت: از منطقه خوروین تعدادی اشیاء در موزه ملی ایران وجود داشت اما این مجموعه کامل نبود، هرچه تعداد اشیاء بیشتر باشد اطلاعات ما در رابطه با دوره ها و مناطق تاریخی عمیق تر میشود و در به اثبات رسیدن نظریه های موجود نقش مهمی ایفا میکند. وی اضافه کرد: برخی اشیای تاریخی که از بلژیک بازگردانده شده، منحصربه فرد و خاص است و نظیر آنها در مجموعه ای که در موزه ملی ایران نگهداری میشود به چشم نمیخورد که این اشیای منحصربه فرد شناخت ما از این منطقه را گسترده تر میکند. کارگر با بیان اینکه نیازی به قیمت گذاری این اشیای تاریخی نیست، افزود: از یک نظر میتوانیم بگوییم آثار فرهنگی قیمت ندارد اما اگر مجبور به قیمت گذاری باشیم میشود این کار را انجام داد. مدیرکل امور موزه ها خاطرنشان کرد: اشیای تاریخی خوروین طی چند سال در موزه سن کانتر بلژیک به نمایش گذاشته شده بود تا اینکه در سال 62 بحث قضایی و حقوقی این اشیاء توسط جمهوری اسلامی ایران آغاز شد. وی گفت: اشیای تاریخی خوروین در حال حاضر در موزه ملی ایران نگهداری میشود و به زودی مراحل شناسایی این آثار آغاز خواهد شد.