سفر خواندن ی به بوشهر باستان ی

بوشهر را شاید بیش از هر چیز با کرانه خلیج فارس به یاد آورد، اما این استان نخلستان ها و دیدنیهای فراوانی دارد که برای دیدنشان باید دل از دریا کند و راهی شد. باید از شهرهای بندری فاصله گرفت و به عمق این خطه رفت. از مناطق دور از دریای استان بوشهر میتوان از اهرم یا تنگستان، برازجان یا دشتستان، سعدآباد، دالکی، دولنگه یا بهارستان، خورموج، انارستان و شبانکاره و شنبه با دیدنیهای تاریخی و طبیعی نام برد. این استان از مهم ترین مناطق جنوبی ایران است که بیشتر شهرستان های آن از بناهای دیدنی و مکان های تاریخی برخوردارند. آثار و بناهای تاریخی منطقه ردپای تاریخی از دوره های باستانی ایران، دوره های اسلامی و معاصر در بردارند که هر یک به نوبه خود برای گردشگران جذاب و دیدنی است. بخش سعدآباد که میان دو رودخانه دائمی دالکی و شاپور در شمال شرقی شهرستان دشتستان واقع شده، دارای نقاط گردشگری و تاریخی فراوانی است. وجود نخلستان های فراوان و سرسبز و جاری بودن رودخانه شاپور در این منطقه سبب شده تا این منطقه از دیرباز دارای رونق فراوانی برای حضور و زندگی مردم باشد، طوری که این منطقه به عنوان یک منطقه تاریخی به حساب میآید. شهر سعدآباد واقع در 86 کیلومتری شهر بوشهر و 22 کیلومتری شهر برازجان، که بقایای شهر باستانی توز و سبا حکایت از قدمت سکونت در این منطقه دارد، اینک نیز روستاها و آبادیهای بسیاری را شامل میشود. در نزدیکی روستای زیر راه واقع در 6کیلومتری شهر سعدآباد 3 آسیاب قدیمی یافت شده که دوره هرکدام به حدود 120سال پیش برمیگردد. قلعه خان بر تپه ای بلند واقع شده و مربوط به 100تا200 سال پیش است. حدود 40 سال پیش این قلعه مرمت شده و اینک محل زندگی سه نفر از اهالی روستا میباشد. غارهای چهل خانه در سه کیلومتری شمال شهر سعدآباد در نزدیکی ویرانه های شهر باستانی توز مجموعه «غارهای چهل خانه» در دیواره سنگی رودخانه شاپور ساخته شده است. تاریخ دقیقی از زمان ساخت آن در دست نیست و اکنون 23 خانه آن باقیمانده است. چهل خانه همان طور که از اسمش پیداست به معنى وجود 40 خانه در این مکان است. گفته مى‏شود چهل خانه به معناى چله خانه نیز هست، که مرتاضان و زاهدان در آن زندگى مى‏کردند. با مطالعاتى که راجع به این نوع دخمه‏ها در نقاط مختلف ایران انجام گرفته، احتمال مى‏رود که از نوع دخمه‏هاى تدفینى دوره‏هاى مادى و ساسانى باشند. بقایای «منطقه باستانى توز» اکنون در شمال شرقی شهر سعدآباد کنار جاده سعدآباد به وحدتیه نزدیک روستای زیراه است. توز شهرى تجارتى بود که پارچه‏هاى کتانى ملون و گلابتون دوزى آن معروف بود. رودخانه شاپور که از نزدیک آن مى‏گذرد غالباً رودخانه توز (توج) نامیده مى‏شد. بیرون از دره و تپه کنونى روستاى زیراه به طرف غرب و جنوب، خرابه‏هاى فراوانى وجود دارد که به صورت مزارع یا راه‏هاى پیاده‏رو و اتومبیل رو و قبرستان و محل چرای گوسفندان درآمده است. «چشمه و آبشار زیراه» در شمال روستای زیراه در مرکز شهر باستانی توز واقع شده و چشم اندازی بسیار زیبا و مناظر طبیعی باصفا دارد. آب خروجی از این چشمه در مسیری مملو از درخت و گیاه عبور میکند که سرسبزی آن، این منطقه را به محلی برای حضور گردشگران بدل کرده است. بقعه میرهداف «مسجد و بقعه آقا میرهداف» نگین شهر باستانی توز و از قدیمیترین مساجد و بقعه های کشور است. احتمالاً هداف یکى از سرداران شهرک مرزبان فارس بوده است که در جنگ با اعراب کشته شده و توسط اهالى توز در این محل به خاک سپرده شده است. همچنین احتمال دارد که این مکان معبد یا نیایشگاه زرتشتى اواخر دوران ساسانى باشد. این بقعه بین اردشیر آباد و زیراه واقع است. اطراف آن قبرستان وسیعى وجود دارد. گوردختر بناى «گور دختر» شبیه به مقبره کوروش کبیر در پاسارگارد است و قدمت آن به سده ششم قبل از میلاد برمى‏گردد. عناصر هنر اورارتویى و نیز عناصر معمارى ایلامى معبد چغازنبیل را مى‏توان دید. این بنای تمام سنگی در محلی به نام دشت «پشت پر» در شرق جاده برازجان-کازرون واقع است. «آبشار تلخ آب» از جمله نقاط دیدنی و گردشگری بخش سعدآباد دشتستان در استان بوشهر است. در شمال روستای تل سرکوه و در جنوب روستای شول واقع شده و از آبشارهای زیبای استان بوشهر است که سالانه گردشگران فراوانی را از سراسر استان و کشور پذیراست. آب خروجی از این آبشار در یک محوطه وسیع فرود میآید و این منطقه را به استخری طبیعی برای شنا به ویژه در فصول گرم سال بدل کرده است. از میان جاذبه های تاریخی تنگستان، «خانه رئیس علی دلواری» در شهرستان تنگستان یادآور خاطرات فراموش نشدنی مبارزات آزادیخواهی 80 سال پیش است. خانه رئیس على دلوارى در 45 کیلومترى بوشهر در دلوار قرار دارد که پس از تعمیر و نوسازى به یک مجموعه فرهنگى تبدیل شده است. موزه مردم شناسى استان بوشهر و دیگر فعالیت‏هاى سنتى روستایى در این مکان برقرار است. کاخ کوروش «کاخ کوروش» در یک کیلومترى جنوب شهرستان برازجان و در حدود 500 مترى جاده آسفالته برازجان ـ بوشهر قرارگرفته است. اطراف این مکان را مزارع توتون کارى و نخلستان هاى قدیمى احاطه کرده است. این کاخ در نوع خود بى‏نظیر و ازجمله بناهاى تاریخى و مفاخر ملى است که الگوى پیشرفت معمارى و حجارى هخامنشیان را در بدو تشکیل امپراتورى پس از پاسارگاد، نمایان کرده است. آنچه تاکنون ضمن عملیات اکتشافى ظاهرشده، عبارت است از بنایى مرکب از 12 ستون در دو ردیف شش تایی که از ترکیب دو نوع سنگ سیاه وسفید تشکیل شده است. کاخ بردک سیاه «کاخ بردک سیاه»، کاخی مربوط به عصر هخامنشی است که در حاشیه رودخانه دالکی در 12 کیلومتری شهر برازجان واقع شده است. این کاخ بعد از کاخ کوروش بناشده و فاقد ظرافت ها و ترکیب خاص رنگ های سیاه وسفید کاخ های برازجان و پاسارگاد است. این کاخ در شمال روستای درودگاه در میان نخل های سبز و کهن، در سال 1356 توسط باستان شناسان از دل خاک بیرون آورده شده است. قلعه محمدخان- خورموج «قلعه خورموج» که قسمتى از آن به نام قلعه محمدخان دشتى و قسمت دیگر آن به نام قلعه جلال خان معروف بوده در شهر خورموج قرار دارد. این بنا از چهار حصار، چهار قلعه، یک اندرونى، یک عمارت مرکزى، تعدادى قراولخانه و اصطبل تشکیل شده است. اصل بنا چهار طبقه بوده و داراى عمارت گوشواره‏اى فوقانى زیبایى بوده است. از این بنا براى سکونت و مقاصد نظامى و دیده بانى استفاده مى‏شده است. شاه نشین‏ها و گوشواره‏ها به سبک سلجوقى بنا شده بودند. گچبرى دیوارها و درون اتاق‏ها و تزیینات اصلى قلعه بسیار جالب است و سبک بنا با بناسازى و گچبرى و تاق سازى کاخ اردشیر در فیروزآباد فارس همانند است.