زنان مهندس چه می کنند ؟

می گویند؛ هر شغلی مناسب زنان نیست و بعضی کار ها مناسب مرد هاست ، یا اینکه بهترین شغل برای زنان خانه داری و یا معلمی است ! اما واقعیت این است که کار ، مردانه و زنانه ندارد .هرچند دیدگاه جامعه در مورد توان ، انرژی و ظرفیت زنان در جامعه امروزی خیلی بهتر و مناسب تر از قبل است و خیلی از کار هایی که قبلا مردانه تصور میشد ، حالا توسط زنان انجام میشود ، اما همچنان باید نردبان ترقی زنان را در شغل های مهندسی بلندتر کرد .گزارش های میدانی پیام ساختمان حاکی از آن است که زنان مهندس به دلایلی همچون کمبود فرصت های شغلی و درگیری با مساﺋل خانه و خانواده به تدریج از جرگه فعالان بازار کار خارج میشوند ، اما کسانی هم که در عرصه شغلی مقاومت کرده و به شغل خود ادامه میدهند ، همچنان با اختلافی فاحش نسبت به سایر مشاغل ، حرفه مهندسی را ترک میکنند .چندی پیش ، معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون ، کار و رفاه اجتماعی نرخ مشارکت زنان در کشور را 12 درصد اعلام کرد . به گفته حسن طایی، نرخ بیکاری زنان در حال حاضر بیش از نرخ متعارف جامعه است و اگر نرخ بیکاری 10 درصد باشد ، بیکاری زنان 5/1 برابر نرخ متعارف بیکاری است .نگرش حاکم بر جامعه در توانایی زناندر سال های اخیر ، با اینکه زنان مهندس ، بخش مهمی از جامعه مهندسان را تشکیل داده اند ، ولی هنوز به جایگاه لازم در این عرصه نرسیده اند ، درحالی که زنان با توجه به ویژگیهایی چون پشتکار ، دقت و ظرافت در کار ، میتوانند در بسیاری از کار ها در عرصه شهرسازی، معماری و فضا های شهری موفق عمل کنند .علی رغم اینکه کار ، تلاش و فعالیت زنان مهندس در حوزه مسائل عمرانی، فنی و مهندسی بسیار قابل توجه است ، اما برای رسیدن به جایگاه متناسب با توانمندی خود در این عرصه باید تلاش شان را دوچندان کنند ، آنان میگویند : «باید شرایط فرهنگی و نگرش حاکم بر جامعه به توانایی زنان در این عرصه عوض شود» . اما اینکه نظام مهندسی کشور چقدر امکان رشد و بالندگی زنان مهندس را در حوزه های پژوهشی، آموزشی و اجرایی فراهم کرده ، خود جای سؤال دارد .بررسیها دراین باره نشان میدهد : دلیل اینکه درصد بسیاری از مهندسان زن شغل خود را ترک کرده اند ، دستمزد پایین و جستجو برای یافتن موقعیت شغلی بهتر و مناسب تر بوده است . همچنین درصد زنان مهندسی که به دلایل خانوادگی شغل خود را ترک کرده اند ، نسبت به مردان مهندس بیشتر است . موقعیت کاری، میزان پرداخت و دستمزد ، فرصت پیشرفت در کار ، محل کار و دلایل خانوادگی از عمده ترین دلایل است .زمینه حضور فراهم نیستدر این رابطه نظر زنان مهندس را جویا شدیم و درباره حضور یا عدم حضور شان در عرصه کسب وکار مهندسی پرسیدیم . یک خانم کارشناس ساختمان که منشی یک شرکت مهندسی است ، درباره اینکه چرا در حال حاضر به این کار مشغول است ، گفت : بیشتر اموری که از مهندسان عمران انتظار آن میرود حضور در محیط های کارگاهی و امور اجرایی و نظارتی است که برای یک مهندس زن زمینه های آن فراهم نیست و کارفرمایان هم به همین دلیل ترجیح میدهند از مهندس عمران مرد استفاده کنند .نیک کار با بیان اینکه از سر ناچاری در این حرفه مشغول است ، افزود : شاید زنان بتوانند تنها در کار های مشاوره و کار هایی که به نوعی نیاز چندانی به حضور در کارگاه ها و سروکار مستقیم با عوامل اجرایی ندارد ، فعالیت کنند که در حال حاضر فرصت های شغلی کمی برای آن وجود دارد .مشکل مسائل فرهنگی استمهندس دیگری که این حرفه را ترک کرده و به کار پژوهشی مشغول است ، گفت : درست است که کار در محیط کارگاه سخت بوده و بیشترین تمرکز زنان بر روی کنترل مسائل حاشیه ای صرف میشود ، اما این هم از تبعات شغل مهندسی است و اگر فضای کار مناسب شود حتما مهندسان زن نیز تمایل به کار پیدا میکنند .گودرزی، ادامه داد : باید زمینه حضور زنان فراهم شود که در درجه اول فرهنگ سازی لازم است . از طرفی دولت سرمایه هنگفتی صرف تحصیل زنان میکند که این سرمایه به علت عدم حضور آنها در عرصه بهره وری اقتصاد کشور هدر میرود .وی افزود : تجربه ما نشان داده ، در جامعه مهندسی ایران بخشی از کارفرمایان و مدیران شرکت ها به سختی میپذیرند که مدیریت پروژه را به یک زن واگذار کنند و من فکر میکنم بیش از اینکه به پذیرفتن توانایی زنان برگردد به نگرش جنسیتی حاکم بر این عرصه مربوط میشود . درنتیجه معتقدم مهم ترین مشکل زنان مهندس در فضای کسب وکار ، مسائل فرهنگی است .باید مدیر بودن خود را بقبولانیممهندس دیگری که در حال حاضر خانه دار است ، گفت : شرایط سخت حضور در کار باعث شد نتوانم به کارم ادامه دهم ، به عنوان مثال وقتی با پیشنهاد یک پروژه و سفر بیرون از شهر مواجه میشدم ، باید شروع آن حتما همراه با والدین یا همسرم بوده و ادامه کار نیز به شرط بودن در کنار یک مرد . یعنی ما از استقلال کافی برخوردار نیستیم و همین موضوع لطمه زیادی به اجرای کارم وارد میکرد .مهرنیا ، با بیان اینکه مشکلات صنفی زنان مهندس به نگاه فرهنگی و نوع نگرش حاکم بر جامعه برمی گردد ، افزود : به عنوان مثال یک زن مهندس که مدیر یک پروژه است ، اول باید مدیر بودن خود را به همکاران مرد در آن مجموعه بقبولاند که مدیر و تصمیم گیرنده من هستم و این چالش بسیار وقت گیر و انرژی بر است .او خاطرنشان کرد : از دیگر مشکلات هم شرایط دستمزد خانم ها نسبت به آقایان است ، در خیلی از موارد دستمزد خانم ها کمتر از آقایان است و خانم ها هم عقب نشینی میکنند .بیان واژه های بازدارندهعبداللهی، خانم مهندسی که کارمند یک شرکت معدنی است ، اعتقاد دارد : علی رغم توانمندی خود و تلاش هایی که داشته است ، نتوانسته موفقیتی در این عرصه داشته باشد ، چراکه نسبت به زنان مهندس کم لطفی میشود .وی گفت : وقتی پروانه اشتغالم را دریافت کردم برای نظارت بر اجرای ساختمان ، با مالک و عوامل اجرایی درگیری زیادی داشتم ، دائم باید برای رعایت قانون و اصول صحیح ساخت وساز تذکر میدادم ، اما نه تنها برای من مانع تراشی میشد ، بلکه به راحتی تصمیم به حذفم گرفته و ادامه کار را به یک مهندس مرد واگذار میکردند .او با اشاره به تفکر منفی برخی مدیران و آقایان همکار در محیط های کاری، تأکید کرد : بزرگ ترین عامل بازدارنده ، استفاده از واژه هایی مثل سخت بودن این شغل و روحیه حساس زنان است که باعث میشود از واگذاری پست های این چنینی به زنان مهندس اجتناب شود .کلام پایانیهمه میدانیم که یکی از شاخصه های پیشرفت و توسعه اقتصادی و اجتماعی در تمام کشور ها به ویژه جوامع توسعه یافته ، نرخ مشارکت زنان در بازار کار است ، که قطعا تحت این شرایط ، کارایی اقتصادی و افزایش راندمان بهره وری را به دنبال دارد . با این تفاسیر باید دید ، سرنوشت فعالیت حرفه ای زنان در این رشته به کجا خواهد انجامید . از زاویه ای دیگر هم ، کاهش مشارکت زنان مهندس نشان خوبی برای این عرصه مهم نیست و باید در این راستا ، مسئولان با تشویق و بسترسازی برای فعالیت این بخش از جامعه ، به دنبال افزایش ظرفیت همکاری و مشارکت زنان باشند ، چراکه زنان به عنوان نیروی فعال و سازنده تأثیر بسیاری در روند توسعه هر کشوری بر عهده دارند.