بهینه سازی همان صرفه جویی نیست

امروزه در ادبیات روز دنیا بهینه سازی را شکل دیگری از انرژی میدانند. در تغییر پارادایمی اساسی در دهه نخست قرن بیست و یکم ، جهان از محل بهینه سازی میلیاردها دلار سود کسب کرده و درآمد حاصله صرف کارهایی مهم تر از تأسیس نیروگاه ها شده است. تأثیر این عامل به گونه ای است که برخی کارشناسان نزول قیمت نفت در آغاز فصل سرمای اروپا و آمریکا را به همه گیر شدن بهینه سازی در کشورهای توسعهیافته و نزول تقاضای انرژی ربط میدهند. در این میان «مدیریت مصرف» چون اکسیری شفابخش از زبان مسئولین بارها در رسانه ها منعکس شده و درمان تمام دردهای صنعت و جامعه به شمار میرود. در تبلیغات دولتی در زمینه بحران آب ، برق و گاز ،شهروندان به مصرف کمتر ترغیب میشوند. این تبلیغات نشان از آن دارد که در کشور دو مبحث «بهینه سازی» و «صرفه جویی» یکسان نگریسته میشوند. دو مبحثی که در عمل از یکدیگر فاصله دارند گرچه در فصولی نیز مشترک هستند. مسئولان مشکل مصرف بیش از اندازه انرژی را در پایین بودن قیمت ها حامل های انرژی و مصرف بالای شهروندان میدانند و به نوعی در برابر هزاران میلیارد تومانی که به خاطر راندمان پایین نیروگاه ها، هدررفت انرژی در خطوط انتقال و توزیع، کیفیت پایین ساخت وسازها و رعایت نشدن اصول مبحث 19 ساختمان دور ریخته میشود از خود سلب مسئولیت میکنند. برخی نیز همه تقصیرها را به گردن اقتصاد نفتی میاندازند و با نادیده گرفتن کشورهای انگلستان، نروژ و آمریکا که دارای منابع عظیم نفت و گاز هستند، از خاطر میبرند که تدبیر کار در دست خود آنها نه مردم است. مصرف 6 برابر متوسط جهانی خواست هیچ ایرانی نیست، همان طور که 20 میلیون بیسواد و کم سواد و لشکر 24.5 درصدی بیکاران در سن 15-29 ساله نیز خواست هیچ کدام از هم وطنان نبوده و نخواهد بود. شاید مهم ترین نهاد مغفول که به آن همچون بازاری راحت برای سودآوری بیشتر نگریسته میشود، نهاد آموزش باشد؛ نهادی که در جایگاه ایران در صنعت و درنتیجه عقب گرد تکنولوژیک کشور بیتأثیر نیست. نگاه بازاری دانشگاه را تبدیل به کارخانه تولید فارغ التحصیل کرد که هیچ جایی برای دانش تحصیل شده یا تحصیل نشده خود نداشتند. در دوره ای لیسانسیه های بیکار و اکنون فوق لیسانس ها و حتی دکتراهای بیکار روانه بازار کار میشوند. این در حالی است که صنعت کشور بیش از مهندس و دکتر نیاز به تکنسین دارد. کارنامه این سیاست را در صنعت و جامعه نیز به عینه مشاهده میکنیم. همچنانکه همایش ها و نمایشگاه های گوناگون برگزار میشود بدون اینکه صنعت کشور را قدمی به جلو ببرد.