کتابی در ستایش معماری سنتی

نشست علمی تخصصی هنر، معماری و شهرسازی با عنوان نقد کتاب « حس وحدت» با مدیریت دکتر محمدمهدی محمودی در تهران برگزار شد. این نشست با موضوع نقد و بررسی کتاب حس وحدت، نوشته نادر اردلان و لاله بختیار برگزار گردید . جلسه با سخنرانی دکتر منصور فلامکی ، دکتر حسین سلطان زاده ، مهندس فرامرز پارسی ادامه یافت و با پرسش و پاسخ اعضای پنل ازجمله فریبرز جبارنیا ، بهروز مرباغی، علیرضا قهاری، اردشیر سیروس و دکتر محمدمهدی محمودی به پایان رسید . شهریار سیروس مجری پنل، پس از خوشامدگویی و توضیح در مورد روند جلسه، کتاب حس وحدت را معرفی کرد و گفت: این کتاب، نوشته نادر اردلان و لاله بختیار است که پس از گذشت 30 سال از نگارش آن، عده بسیاری آن را نقد کرده و بعضی معتقدند محتوای کتاب پژوهشی جدی درباره ماهیت سنت در معماری ایرانی است. کتابی مقدس وارزشمند دکتر فلامکی با اشاره به این که کتاب «حس وحدت» مقدس و بسیار ارزشمند است گفت: این کتاب جویای حق است، کسی که این کتاب را نقد میکند باید فقیه باشد. وی افزود: کتاب دارای ساختار شناسی مفهوم است که این مورد، بحث برانگیز است. اگر به هر زبانی با هر فرهنگی به معنای« مفهوم» بپردازیم، به تنها چیزی که نمیرسیم یک موجودیت دارای شکل کالبدی است. وی درباره عبارت های«معماری اسلامی ایرانی »یا« معماری ایرانی اسلامی» گفت:از نظر من، معماری به هیچ چیزی که آفریده شده راضی نمیشود و هیچ چیزی را متعلق به خود نمیکند ولی از آن برای گام های بعدیاش کمک میگیرد. بنابراین در معماری ما هیچ چیزی را ثبات یافته نمیتوانیم پیدا کنیم. دومین نکته اسلام است ، اسلام هیچ دستوری برای آفرینش فضا حتی برای پرداختن به فضا یا برای اندازه گذاری نداده است و هیچ جایی را نمیتوان پیدا کرد که دین اسلام به ما حکم کند که چگونه راجع به معماری فکر کنیم. بیانیه ای در تمجید سنت مهندس پارسی، نیز در سخنانی اظهار داشت: باید شرایط اجتماعی زمان نگارش کتاب را بازخوانی کرد. زمانی که این کتاب نوشته شد در دنیای غرب جنبشی تحت عنوان پست مدرن به وجود آمد که چند ویژگی مهم داشت که آن ویژگیای که بیشتر مدنظر بود یکپارچه سازی فرهنگی و بیتوجهی به فرهنگ های قومی منطقه ای و نقش تاریخ و ارزش های تاریخی در بعد هنری بود. این جنبش در جامعه ما نیز انعکاس داشت و انعکاس آن در میان هنرمندان، توجه به سنت بود. وی افزود: آقای اردلان طوری نگارش کرده اند که اگر کسی خارج از ایران آن را بخواند فکر میکند همه ایرانیها عارف مسلک و صوفی پیشه هستند. پارسی در ادامه نکته ای را مطرح کرد که از نظر او عجیب به نظر میرسد و آن ماجرای کیمیاگری بود که در این کتاب رابطه بین کیمیاگری و معماری را از مجرای عرفان برقرار میکند. مطلب سوم، نقد نمادگرایی بود که در این کتاب رابطه اصلی بین معماری و هنر و عرفان را نماد قرار داده اند. یعنی از طریق نمادها، عرفان را به معماری و هنر وصل میکند . پارسی ادامه داد: کتاب اردلان برای هنرمندان و معماران نگارش شده نه برای عرفا و بخش کوچکی به معماری ایرانی اختصاص دارد و بخش اعظم کتاب راجع به مباحث کلی معماری است. همچنین کتاب به مباحثی از جمله باغ، تخت، جلو خان، دروازه، اتاق، مناره، گنبد، چهار تاق میپردازد که این اسامی بسیار پراکنده و بیربط ذکرشده است. وی با اشاره به اینکه؛ این کتاب از لحاظ آشنایی با معماری ایرانی، کتاب درستی نیست و یک سری اطلاعات پراکنده دارد، خاطرنشان کرد: این کتاب بیانیه ای در تمجید سنت و ارزش های سنتی است.