ویژگی های یک منظرخوب

نشست علمی تخصصی هنر، معماری و شهرسازی با عنوان« سیمای شهری از دیرباز تاکنون» با مدیریت دکتر محمدمهدی محمودی در تهران برگزار شد. سخنرانان و اعضای پنل دکتر فرح حبیب،دکتر شاهین فرهت و مهندس پرویز طلایی بودند. ویژگیهای منظر شهری خوب دکتر فرح حبیب، سخنرانی خود را با طرح این مسئله که منظر شهری چیست، آغاز کرد و افزود: منظر شهر بخشی از شکل شهر است که توسط ناظر دریافت میشود. به عبارتی شکل شهر در لایه منظر شهری به کیفیتی محسوس تبدیل میشود و منظر شهر عینیت قابل ادراک و فضای مورد ادراک ما از واقعیت موجود شهر پیرامونمان است.به عنوان مثال گردن کالن منظر شهری را هنر یکپارچگی بخشیدن بصری و ساختاری به مجموعه ساختمان ها، خیابان ها و مکان هایی که محیط شهر را میسازند و هنر چگونگی برقراری ارتباطات بین اجزای مختلف سازنده کالبد شهر میداند. دکتر حبیب در ادامه به تحلیل موضوع پرداخت و گفت:منظر شهری باید بتواند تصویر واضحی از خود بر جای بگذارد و نقشی اجتماعی نیز داشته باشد.همچنین به خوانش محیط و تنظیم فعالیت ها کمک کند.وی افزود:افزایش ارتباطات گروهی،ارتقای کیفیت فضایی،حفظ و بسط خاطرات جمعی،ایجاد انگیزش و احساس تعلق به مکان ازجمله ویژگیهای یک منظر خوب است. دکتر حبیب در پایان با بیان این جمله از «یوشی نوبا آشی هارا» که منظر شهر باید ورای هر بیانیه ای باشد برای حضور و وجود انسان و گواهی باشد بر حضور آدمی و به موجودیت انسانی ارج نهد؛ صحبت های خود را به پایان رساند. دلیل آشفتگی بصری دکتر محمدمهدی محمودی، با بیان این مطلب که انسان ها از نژادهای مختلف و در محیط ها و اقلیم های متفاوت همیشه سعی کرده اند در عین محرمیت خود و نزدیکان خود، به صورت گروهی زندگی کنند، به نحوه شکل گیری سیمای شهری در دوره های زمانی و اقلیم های مختلف پرداخت و گفت: در زندگی گروهی که مبنایی برای شهرنشینی انسان متمدن شده، همیشه افراد خاص و در کنار آن مکان های خاص جایگاه ویژه و متفاوت داشته اند که خود به طریقی هویت آن شهر است. این جایگاه ویژه متفاوت با فرم و حجم و فضای متفاوتی نیز خلق گردید، لذا سیمای شهر شکل میگرفت. وی افزود: همیشه بناهای مذهبی و حکومتی نگین مصنوعات بشر در سکونتگاه ها بوده اند و افراد عام به خود اجازه نمیدادند بناهای خود را در سیمای شهری بیش از جایگاه خودشان خلق کرده و خودنمایی کنند. درعین حال هماهنگی خوبی با فرم کالبد و فضای موجود نیز داشته اند. این قانون نانوشته ای است که انسان ها با فرهنگ های متفاوت در محیط های گوناگون این کره خاکی رعایت میکردند و بازتاب سلسله مراتب اجتماعی و طبقاتی در معماری و شهرسازی آنها تأثیر گذاشته بود. تا حدی که خوانایی نمای شهر به گونه ای بود که حاکمان با نگاه به آن از وضع جامعه باخبر بودند و در تصمیم گیریها از آن استفاده میکردند. محمودی اظهار داشت: در دوران معاصر و طی یک قرن گذشته آنجایی که افراد و نسل های جدید وارث بناهای قدیم شدند باز هم سعی کردند همان شیوه را قبول کنند و حضور انسان معاصر را با آن فضاها تطبیق دهند. در نتیجه همه چیز با هم هماهنگ بود. ولی در دوره معاصر با دوگانگی به این صورت که گاهی به دنبال هویت در سیمای شهری بوده ایم و گاهی گرفتار نیازهای موردی جامعه، مواجه هستیم که با هم و در کنار هم هماهنگ نیستند. لذا آشفتگی بصری را به وجود آوردیم. این استاد دانشگاه تأکید کرد: سیمای شهری قدیم که از آسمان شروع و به زمین و زیر پایمان ادامه مییافت، در گذشته با تفکر خلق شده بود و تمام مسائل زیباشناسی ، سالم سازی، کاربردی ، سلسله مراتب ، پایداری ، ماندگاری و هویت را داشت، امروز بدون توجه به آنها به صورت تک بعدی و مقطعی طراحی و اجرا میشود. این تضاد در محیط های متفاوت شهری، گوناگون است ، لذا برای مثال مجسمه ها و تندیس ها در شهر جایگاه های متفاوتی دارند که نشانه ای از جایگاه های متفاوت انسان و شهروند در شهر است. در شهرهای قدیمی با محیط و اقلیم و بسترهای متفاوت شروع، و آغاز شهر را با یک معیار و نگاه خلق کرده اند که امروز کاملاً فراموش شده و امروزه کمتر شهرهایی را میبینیم که به این موضوع فکر میکنند. البته نمونه های خوب هم فراوان است، حتی از سمت دریا و مسیر دریا به شهر که پیشانی و معرف هویت و تمدن و آن قوم و نژاد هست. دکتر محمودی خاطرنشان کرد: امروزه، همانند گذشته جایگاه کاربریها و کاربرها و حقوق بصری شهروند رعایت نمیشود و لذا سیمای شهری ناهمگن به وجود آمده که بخش عظیمی از این تقصیر بر عهده معماران و شهرسازان است، ولی باز نمونه های خوبی در جهان دیده میشود که همان قوانین نانوشته شهرهای قدیم را نوشته و اجرا کرده اند ، لذا فضاهای جمعی شهری و سیمای شهری همگن به وجود آورده اند که باعث انسجام جامعه شهری شده است.