جایگاه ما در ساخت و ساز دنیا

گروه ساخت وساز : درحالی که عمر ساختمان های کشور در بهترین حالت به 30 سال نمیرسد ، در کشوری مانند آلمان ساختمان های 50 سال ساخت نوساز به حساب میآیند . قطعا در به وجود آمدن این وضعیت عوامل زیادی دخیل هستند که ازجمله آنها میتوان به کیفیت مصالح ساختمانی، نظام حاکم بر ساخت وساز ، قوانین و آیین نامه ها و همچنین عملکرد نهاد های مسئول اشاره کرد . بنابراین یکی از راه هایی که میتواند به بهبود وضعیت ما بینجامد ، بررسی ساخت وساز کشور های توسعه یافته و مقایسه آن با کشور ماست . شهریار مشیری، رئیس سازمان نظام مهندسی استان هرمزگان به عنوان کسی که سال ها در کشور های اروپایی تحصیل کرده و از طرفی در بطن ساخت وساز است ، به خوبی میتواند نظام ساخت وساز را با دیگر کشور ها مقایسه کند . در همین رابطه پیام ساختمان گفتگویی با وی ترتیب داده که در زیر آمده است : پیام ساختمان : قوانین ساخت وساز ما در مسائلی مانند نحوه صدور پروانه چقدر با کشور های توسعه یافته مطابقت دارد ؟ در ایران علاوه بر اینکه ضوابط صدور پروانه ساختمانی از کشور های توسعه یافته مانند اروپای غربی، ژاپن ، آمریکا و کانادا بسیار عقب تر است؛ از کشور های حوزه خلیج فارس هم عقب تریم . صدور پروانه توسط شهرداریهای ایران گاهی اوقات حتی تا 300 روز طول میکشد درحالی که در کشور های توسعه یافته یک هفته طول میکشد و هیچ کدام از ضوابط دست وپا گیر ما را ندارند . در کشور های خارجی مناطقی را برای بلندمرتبه سازی مشخص کرده اند و هر کس هر جا که صلاح دید ، نمیتواند بسازد . پیام ساختمان : آیا در کشور های دیگر هم طرح تفصیلی تعریف میشود ؟ قبل از جنگ جهانی دوم کشور هلند و بعد هم انگلستان شروع به نوشتن طرح های تفصیلی برای شهر ها کردند . بعد از جنگ جهانی دوم عملا طرح های تفصیلی کنار گذاشته شدند . در حال حاضر در هیچ کدام از کشور های توسعه یافته چنین طرح های را مصوب نمیکنند . ما شهرمان را پهنه بندی کرده ایم که مثلا املاک فلان منطقه باید کاربری مسکونی و املاک فلان منطقه باید کاربری خدماتی داشته باشند و جالب اینکه اگر کسی تمایلی به کاربری خدماتی نداشته باشد ، شهرداری بخشی از ملک او را میگیرد و بخش اندکی از آن را به کاربری موردنظر مالک تبدیل میکند . درحالی که شاید مالک به این کاربری راضی نباشد . در اسلام همچنین موضوعی نداریم که کسی مالک ملکی را ملزم به استفاده دیگری غیر از آنچه میخواهد ، بکند . موضوع عجیب دیگر اینکه در بسیاری از شهر های ایران ضوابط طرح تفصیلی به شما اجازه میدهد ، تا 300 درصد زیربنا بسازید ، اما شهرداری با گرفتن پول اجازه میدهد مردم تا 700 درصد زیربنا ساخت وساز کنند . پیام ساختمان : می خواهیم نظرتان را در رابطه با پول هایی که مردم در این ارتباط به شهرداری میپردازند، بدانیم؟ این چه ضوابطی است که با پول خریدوفروش میشود ؟ چگونه در کوچه شش متری ساختمان 10 طبقه میسازند . دست مردم باز است که در هر منطقه ای با هر کاربری ساخت وساز کنند اما مثلا میگویند باید برای ساخت وساز تجاری چهار طرف ملک شما قابلیت دسترسی داشته باشد و علاوه بر این میزان پارکینگ به ازای هر واحد تجاری هم برای مالک و هم برای ارباب رجوع تأمین شود . کدام مرکز تجاری ما این ضوابط را دارد ؟ انبوه ساز در کشور های اروپایی موظف است به ازای هر 50 واحد مسکونی یک مهد کودک بسازد و دولت هیچ هزینه ای در این رابطه پرداخت نمیکند . علاوه بر این در یک مرکز تجاری تمام مغازه ها نمیتوانند بوتیک بــاشند بلکه بـاید درصدی از آنها مانند آرایشگاه، کفاشی، قنادی، رستوران و کاربری خدماتی داشته باشند تا کسی که به این مراکز مراجعه میکند تمام احتیاجاتش را برطرف کند و از طرفی باعث ایجاد ترافیک نشود . عرب هایی که تا 50 سال پیش بادیه نشین بودند حالا بهترین ضوابط دنیا و بهترین مشاوران را دارند اما ما همه چیز را به پول تبدیل کرده ایم و شهرداریها تحت نظارت دولت نیستند و هر جوری که صلاح بدانند عمل میکنند . در رابطه با شورای شهر که ما از انجمن شهر اروپاییها تقلید کرده ایم ، بر خلاف کشور های اروپایی که حقوقدان ، شهرسازان و معماران بزرگ در شورا هستند ، در کشور ما افراد دانش و تخصص لازم را ندارند و شورا تبدیل به مجموعه ای سیاسی شده است . در این کشورهامنابع شهرداری از کجا تأمین میشود ؟ برخلاف ما که شهرداریها مستقل هستند ، در کشور های توسعه یافته اولا دولت کمک میکند و بخش دیگر منابع از محل عوارضی مانند جمع آوری زباله ، استهلاک آسفالت توسط دارندگان خودرو و تأمین میشود . پیام ساختمان : چه کسی ساختمان را میسازد و چه کسی نظارت میکند ؟ ساختمان توسط شرکت های مهندسی دارای صلاحیت ساخته میشود و هر مهندس دارای صلاحیتی هم نمیتواند بسازد . ساخت وساز در اروپا آنقدر تخصصی و دارای اهمیت است که در دانشگاه رشته سازندگی ساختمان تدریس میشود . نظارت هم از طریق شرکت های طرف قرارداد شهرداری انجام میشود . بدین صورت شهر را به محله های مختلف تقسیم کرده اند و پس از صدور پروانه ساختمان به شرکت ها اعلام میکنند که کار نظارت را شروع کنند و نظارت ها هم هر روز انجام میشود . پیام ساختمان : مهندسی ما چقدر با اروپا مطابقت دارد ؟ مهندسان در اروپا هرسال بر اساس رشته باید دوره های تخصصی را بگذرانند . اساتید دانشگاه ما ، موضوعاتی را که 30 سال پیش و قبل از بازنشستگی خوانده اند به دانشجو ها یاد میدهند . در اروپا اگر امسال کتابی را در رابطه با واحد درسی میخوانید ، در سال آینده آن کتاب تغییر میکند و دانشجو ها ملزم به خواندن کتاب های دیگری میشوند . خدا دکتر احمد حامی را رحمت کند . ایشان 50 سال پیش کتاب مصالح ساختمانی را نوشته و همین حالا هم همان کتاب توسط دانشگاه تهران چاپ و تدریس میشود . باید بپذیریم صنعت ساختمان تغییر کرده است . همین حالا شش نوع گچ و 30 نوع سیمان به تناسب نوع زمین و شرایط اقلیمی در دنیا تولید میشود درحالی که ما در بهترین حالت فقط چهار ، پنج نوع سیمان تولید میکنیم . آنها صنعت ساختمان را محل ذخیره سرمایه ها میدانند اما در کشور ما بعد از 20 سال این سرمایه ها را تخریب میکنیم . پیام ساختمان : با توجه به اینکه قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان نتوانسته انتظارات را برآورده کند ، بهتر نبود همان زمان به جای نوشتن قانون ، نظام های ساخت وساز دیگر کشور ها را الگو قرار میدادند ؟ همان موقع باید این کار را میکردیم . همین الان هم ماهی را از آب بگیریم تازه است و میتوانیم موضوع ساخت وساز را برای همیشه حل کنیم . باید قوانین چند کشور پیشرفته را بررسی و ترجمه و اجرایی کنیم . باید از تجربیات دیگر کشور ها استفاده کنیم .