طراحی و نصب سیستم های گرمایشی

رئیس کارگروه پیشگیری از مرگ های خاموش و عضو شورای سیاست گذاری انجمن جامعه ایمن، در خصوص وجود اشکالات ریشه ای در طراحی و اجرای تأسیسات ساختمان ها هشدار داد. دکتر جواد نوفرستی گفت: هر نوع سیستم گرمایشی در ساختمان هایی که مطابق با مقررات ملی ساختمان و اصول مهندسی طراحی نشده و توسط افراد ذیصلاح نیز ساخته و نظارت نشوند، میتواند منجر به حوادث جبران ناپذیر شود. وی تأکید کرد: آنچه در مرحله اول اهمیت قرار دارد آن است که در هر ساختمان متناسب با نوع و شرایط آن، از سیستم گرمایشی مناسب با آن ساختمان استفاده شود و در مرحله دوم، باید ساختمان و همچنین سیستم گرمایشی مطابق با مقررات ملی ساختمان و اصول ایمنی، به صورت مهندسی طراحی، و توسط افراد و یا شرکت های ذیصلاح اجرا شوند. با وجود نص صریح قانون و مقررات، متأسفانه اغلب ساخت وسازهای کشور و همچنین اجرای تأسیسات آنها، توسط افراد فاقد صلاحیت قانونی، طراحی و اجرا میشوند لذا تا زمانی که این معضل حل نشود، مشکل ریشه ای حوادث برطرف نشده و هرسال باید انتظار رشد حوادث تلخ را داشت. دکتر نوفرستی ادامه داد: ازاین رو نمیتوانیم به راحتی پاسخ دهیم که چه سیستم گرمایشی ایمن است چون ایمنی تنها به ایمن بودن خود سیستم یا وسیله تأمین گرمایش خلاصه نمیشود بلکه قویاً به ایمن بودن ساختمان و شرایط محل نصب و نحوه اجرا، نصب و نگهداری نیز وابسته است. ازاین رو، باوجوداینکه به درستی انتظار میرود سیستم حرارت مرکزی نسبت به سایر سیستم ها ایمن تر بوده و حادثه گازگرفتگی و مرگ خاموش نداشته باشد، اما در عمل اینگونه نیست و در ماه های سرد هر سال، شاهد اخبار متعدد حوادث گازگرفتگی دسته جمعی در مجتمع های مسکونی، خوابگاه ها و حتی مدارس دارای سیستم حرارت مرکزی هستیم. بر اساس گزارش آتش نشانی تهران، آمار حوادث گازگرفتگی سال 88 در تهران در ساختمان های دارای حرارت مرکزی از حوادث آبگرمکن و بخاری بیشتر بوده است. نوفرستی اضافه کرد: در مورد ایمنی سیستم های گرمایشی باید به دو مؤلفه یعنی «احتمال وقوع حادثه» و «شدت یا قدرت حادثه» توجه داشت. اگرچه احتمال وقوع حادثه گازگرفتگی با موتورخانه کمتر است اما اگر در اجرای موتورخانه و دودکش آن اصول و ضوابط رعایت نشده باشد و منجر به حادثه شود، به علت ظرفیت چند برابری مشعل موتورخانه و درنتیجه حجم چند برابری محصولات احتراق آن، در صورت وجود یا بروز هرگونه اشکال در دودکش و تهویه موتورخانه سلامت و جان ساکنین را تهدید میکند. رئیس کارگروه پیشگیری از مرگ های خاموش تأکید کرد: اگر از جانمایی درست، اصولی و ایمن محل موتورخانه، طراحی و اجرای اصولی و مهندسی دودکش موتورخانه از طریق اجرای آن در داکت جدا و مستقل از دیوار واحدهای مسکونی با رعایت تمام الزامات مهندسی و مقررات ملی ساختمان و آیین نامه دودکش مرکز تحقیقات ساختمان و همچنین تهویه مناسب موتورخانه و نصب سیستم ها یا سنسورهای ایمنی در موتورخانه مطمئـن شدیم، حرارت مرکزی حتماً سیستم ایمن تر خواهد بود. این غیرممکن نیست و راهکار دارد. نوفرستی بیان کرد: بر اساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال 90، حدود 2.2 میلیون واحد یعنی نزدیک 11 درصد واحدهای مسکونی کشور از حرارت مرکزی استفاده میکنند که این سهم در تهران حدود 30درصد و در مشهد تنها در حدود 5درصد است. وی ادامه داد: بیشترین حوادث ساختمانی در این زمینه و بخش عمده دغدغه های ما مربوط به ساختمان هایی است که با سیستم های آبگرمکن و بخاری مورد بهره برداری قرار میگیرند که متأسفانه در حال حاضر، بیش از 70درصد واحدهای مسکونی در کشور از این سیستم استفاده میکنند. دکتر نوفرستی تأکید کرد: بر اساس مقررات ملی ساختمان استفاده از سیستم های تکی گرمایشی به علت محدودیت ها و ملاحظات مختلف ازجمله الزام ارتفاع عمودی دودکش، محل عبور دودکش ها و ... برای ساختمان های با بیش از 10 واحد و همچنین ساختمان های عمومی و خاص و همچنین در واحدهای زیر 60 مترمربع با محدودیت هایی در شرایط نصب مواجه است. در این موارد، یا باید از سیستم حرارت مرکزی استفاده شود و یا باید هوای موردنیاز برای احتراق سیستم گرمایش تکی، از فضای خارج ساختمان تأمین شود نوفرستی اظهار کرد: در ساختمان های مسکونی بزرگ و حتی ساختمان های عمومی و مدارس، باید به سمت استفاده از سیستم های حرارت مرکزی برویم اما تأکید میشود که در طراحی و اجرای موتورخانه های مرکزی نیز باید به سمت استفاده از فناوریهای روز حرکت کنیم و با جایگزین کردن سیستم سنتی دیگ و مشعل موتورخانه ای با دیگ های چگالشی، به سمت ایمنی بیشتر و مدیریت بهینه تر انرژی در ساختمان ها حرکت کنیم. این سیستم بهینه و ایمن حتی میتواند به جای نصب در زیرزمین، در پشت بام ساختمان اجرا شود تا خطر بالقوه سرایت شعله های حریق و انفجار یا انتشار گاز مونواکسیدکربن از طبقات زیرین ساختمان برطرف شده تا به بالاترین درجه ایمنی در برابر حوادث گاز برسیم. عضو شورای سیاست گذاری انجمن جامعه ایمن کشور افزود: در مدارس نیز ایمن ترین سیستم، سیستمی است که خارج از ساختمان باشد. یعنی پکیج یا سیستم حرارت مرکزی میتواند روی پشت بام نصب شوند، البته پکیج روی دیوار خارجی (در محل مناسب و خارج از دسترسی دانش آموزان داخل یک محافظ مناسب) هم میتواند نصب شود. بدین ترتیب سیستم حرارتی و بستر خطر بالقوه حریق و انفجار و گازگرفتگی به طور کامل از ساختمان مدرسه خارج میشود. دکتر نوفرستی در پایان در خصوص مناسب ترین، ایمن ترین و کم مصرف ترین سیستم گرمایشی برای ساختمان ها گفت: با وضعیت فعلی کیفیت ساخت وساز در کشور ما، در ساختمان های بزرگ، «سیستم حرارت مرکزی پشت بام با دیگ و مشعل چگالشی» و در سایر ساختمان ها یا در صورت تمایل به استفاده از سیستم های گرمایش تکی، استفاده از «پکیج های با محفظه احتراق بسته با دودکش دوجداره فن دار» -ترجیحاً چگالشی- که با رعایت نکات ایمنی توسط سرویسکاران مجاز در آشپزخانه یا ترجیحاً در اتاقک اختصاصی پکیج یا بالکن (با پیش بینی و رعایت الزامات مربوطه) نصب میشوند، مناسب ترین انتخاب هستند.