پشت پرده طراحیهای ارزان قیمت

گروه ساخت وساز : این بیت شعر «خشت اول چو نهد معمار کج/ تا ثریا میرود دیوار کج» که در ادبیات ما تبدیل به مثل سایر شده ، واقعا در صنعت ساختمان صدق میکند . به تعبیری خشت اول ساختمان سازی چیزی جز طراحی و محاسبات نیست . اگر نقشه معیوب باشد و محاسبات ما ایستایی و پایایی ساختمان را تضمین نکند ، اجرای ساختمان هم که باید بر اساس نقشه باشد ، معیوب خواهد بود . مهندس ناظر هم که وظیفه قانونی اش تطبیق اجرا با نقشه هاست ، نمیتواند ساخت وساز را در مسیر درست قرار دهد . چقدر خشت اول ساختمان های ما درست نهاده شده است ؟ وضعیت حاکم بر شرکت های طراحی و محاسبات چگونه است ؟ نرم افزار های موجود چه تأثیری بر طراحیها گذاشته ؟ آیا این نرم افزار ها باعث شده تا معماری ما فاقد خلاقیت باشند ؟ پاسخ این سؤالات و چندین سؤال مهم دیگر را در گفتگوی پیام ساختمان با مرتضی عیوضی، دبیر کمیته کارگروه محاسبات سازه و مقاوم سازی سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران میخوانید : پیام ساختمان : چقدر ساختمان های ما از ناحیه طراحی و محاسبات آسیب دیده اند ؟ کار درست را باید با نقشه درست اجرا کرد . واقعیت این است که در وضعیت حاضر شرکت های حقوقی طراحی و محاسبات با ایجاد ظرفیت های بیش ازاندازه برای خود شان و متعاقب آن افزایش سرعت کار ، مشکلاتی برای ساخت وساز به وجود آورده اند و نقشه های بیکیفیت زیادی را شاهد هستیم . پیام ساختمان : این ظرفیت ها مگر از طرف سازمان نظام مهندسی ساختمان مشخص نمیشود ؟ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان پس ازاینکه برای افراد حقیقی صلاحیت کاری مشخص کرد ، متوجه شد که برخی کار های بزرگ توسط مهندسان حقیقی انجام پذیر نیست . بنابراین شرکت های حقوقی را تعریف کرد تا با تجمیع خدمات مهندسی مالک را از سرگردانی برای دریافت نقشه های مختلف معماری، سازه ، برق و مکانیک نجات دهند و خدمات را از یک مجموعه دریافت کند ولی در این قانون محدودیتی برای تعداد مهندسانی که میتوانند در این شرکت ها کار کنند ، تعریف نشد و در وضعیت حاضر برخی از افراد که حتی مهندس هم نیستند شرکت تشکیل داده اند . مثلا شرکت هایی وجود دارند که 500 عضو دارند و درواقع از تعریف های یک شرکت خارج شده اند . سازمان نظام مهندسی نقشی در ارجاع کار به این شرکت ها ندارد و صدور مجوز ، تمدید و اشتغال به کار بر عهده وزارت راه و شهرسازی است؛ سازمان نظام مهندسی فقط بعدازاینکه پروانه اشتغال صــادر شد ، شـــرکت را بـه رسمیت میشناسد و تنهــا درصورتی که شرکت ها بالاتر از ظرفیت شان کار کنند ، سازمان نظام مهندسی میتواند ورود کرده و آنها را به شورای انتظامی معرفی کند . سازمان نظام مهندسی فقط نظارت را به شرکت های حقیقی و حقوقی ارجاع میدهد و در این بخش است که تعرفه ها رعایت میشود چون مالک باید پول را به سازمان پرداخت کند و سازمان هم مطابق دوره های زمانی به ناظر پرداخت نماید . پیام ساختمان : اشاره کردید نقشه ساختمان های بزرگ به وسیله یک شخص حقیقی قابل انجام نیست . تهیه نقشه در شرکت های حقوقی به چه صورتی است ؟ آیا هر کدام از افراد گوشه ای از نقشه را ترسیم میکنند ؟ در نهایت کار را باید یک نفر انجام دهد و بسیاری از مهندسان صرفا برگه شان را آنجا میگذارند و حق برگه شان را میگیرند چون اصولا برخی از مهندسان مشغله کاری دارند . قانون گذار تصور نمیکرد که از ظرفیت برگه اشتغال مهندسان تا این اندازه توسط شرکت ها استفاده شود . اگر قرار باشد شرکتی به طور مثال یک میلیون مترمربع کار کند ، باید ســرعت کار را بسیار بالا ببرد بنابراین کیفیت از بین میرود . بـــرخی شرکت ها از نقشه هـای آماده برای مراجعان استفـاده میکنند که اصطلاحا نقشه تیپ نـامیده میشود . در این رابطه توضیحاتی بیان کنید . نمی شودگفت به طور 100 درصد این کار غلط است . ممکن است در منطقه ای قرار باشد تمام زمین ها با ابعاد یکسان و نمای یکسان ساخته شوند . میتوان در اینجا از نقشه های سازه ، برق و مکانیک سایر ساختمان ها استفاده کرد یا ممکن است یک نقشه جنوبی پنج طبقه که قبلا استفاده شده است ، موردتوجه مالک دیگری قرار گیرد . مشکل اینجاست ؛ نقشه ای را که متعلق به ملک جنوبی است با اعمال تغییراتی برای یک ملک شمالی استفاده کنیم . مواردی ازاین دست وجود دارد . طراحی نقشه ساختمان متری چقدر هزینه دارد ؟ قیمت هر مترمربع برای محاسبات 5هزار و پانصد تومان است اما آنچه در جامعه اتفاق میافتد ، خلاف این است و قیمت ها حتی گاهی به پانصد تومان هم میرسد . چرا این اتفاق رخ میدهد ؟ اگر برگه های اشتغال شرکت های حقوقی را به منزله یک جنس در نظر بگیریم ، قطعا قیمت اجناس اول صبح گران تر است اما همین که رفته رفته شب فرا میرسد شما مجبورید با قیمت ارزان تر جنس تان را بفروشید . اگر هم اطمینان داشته باشید که تا فردا فاسد میشود ترجیح میدهید با ارزان ترین قیمت ممکن از سوی خریدار موافقت کنید . کار برخی شرکت های حقوقی طراحی هم همین گونه است و میخواهند هر جور شده در سریع ترین زمان ممکن با تهیه نقشه های بیکیفیت از ظرفیت های بالاتر از حد توان خود استفاده کنند و علاوه بر کسب سود مبلغی را بابت در اختیار داشتن برگه های مهندسان پرداخت کنند . به نظر شما نرم افزاری شدن طراحیها آسیبی به ساختمان ها نزده است ؟ این موضوع به نحوه استفاده مرتبط است . به هرحال باید از دانش روز استفاده کرد و محاسبات باید به صورت نرم افزاری ارائه شود اما این ابزار ها باید درست استفاده شود . آیا شرکت طراحی میتواند ناظر و مجری هم باشد ؟ شرکت طراحی میتواند ناظر باشد اما طبق قانون نمیتواند مجری باشد . اگر موضوع خاصی مدنظرتان است که به آن اشاره نشده ، بیان بفرمایید ؟ سؤال من این است ؛ که آیا مهندسانی که واقعا شغل شان طراحی یا نظارت است با قانون نظام مهندسی حمایت میشوند یا خانه نشین شده اند ؟ الآن ارائه خدمات مهندسی شغل نیست و مهندسان مجبور میشوند سراغ شغل دیگری بروند چون قانون از فعالیت تمام وقت آنها دفاع نمیکند . معتقدم تجارب و دستاورد های قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان باید برای پیشرفت صنعت ساختمان و جامعه مهندسی بررسی و بازنگری شود .