طرح مسکن اجتماعی جدی تر شده است؟

جلیل کریمیمعاون وزیر راه و شهرسازی بهتازگی از توافق بر سر طرح مسکن اجتماعی خبر داده و گفته است: طرح مسکن اجتماعی میان مسئولان وزارت راه و شهرسازی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به تفاهم نهایی رسیده و منتظریم این طرح در جلسه شورای عالی رفاه با حضور روحانی به تصویب نهایی برسد. طرحی که هنوز جزئیات آن مشخص نیست و بسیاری آن را ادامه طرح مسکن مهری میدانند که موردانتقاد شدید خود دولت یازدهمیها قرار گرفت.اما این روزها با جدی شدن ماجرای مسکن اجتماعی و رفتن طرح آن به شورای عالی رفاه سؤالی که بیش از هر زمان دیگری مطرح میشود این است که مسکن اجتماعی چه تفاوتی با مسکن مهر خواهد داشت؟ در این گزارش نقطه نظرات طرفداران و منتقدان در رابطه با اصل ، فرع و شباهت ها و تفاوت های این دو طرح بررسی شده است.طرح ویژه اقشار ضعیف جامعهمعاون امور مسکن و ساختمان راه و شهرسازی در خصوص طرح مسکن اجتماعی میگوید: با توجه به اینکه این طرح ویژه اقشار ضعیف جامعه بوده و برای دهکهای اول و دوم طراحیشده است، جزییات آن در جلسات متعددی میان وزارتخانههای راهوشهرسازی و تعاون، کار و رفاه اجتماعی بررسی شد تا بالاخره به تأیید دو طرف رسید.مظاهریان با بیان اینکه باید پیشنویس این طرح در جلسه شورای عالی رفاه نیز به تصویب برسد تا قابلیت ابلاغ و اجرا بیابد، ادامه داد: بهاحتمال فراوان هفته دوم اسفندماه این جلسه برگزار خواهد شد تا پس از تأیید اعضا و رئیس شورای عالی رفاه (رئیسجمهور) از این طرح رونمایی و سپس برای اجرا به دستگاههای مربوط ابلاغ شود. به گفته معاون وزیر راه و شهرسازی در بخشهایی از این پیشنویس راهکارهای مختلفی برای تهیه مسکن خانوارهای کمدرآمد اعم از واگذاری مستقیم خانههای اجارهای، پرداخت اجارهبهای مسکن برای افراد ساکن در آن، ارائه زمین رایگان و دولتی به تشکلهای کارگری و سرپرستان خانوادههای کمدرآمد برای ساختوساز مسکن ارزان و... طراحی و تدوینشده که پس از تصویب در شورای عالی رفاه به اجرا در میآید.آغاز ماجرای مسکن اجتماعی اواخر فروردینماه امسال عباس آخوندی، وزیر مسکن دولت یازدهم گفته بود: مسکن اجتماعی بازگشت به گفتمان امام (ره) طی فرمان 21 فروردین 1358 و سیاستهای ابلاغی مقام معظم رهبری است. مأموریت مهم اجرای این طرح که بر اساس آن طی 10 سال، 5/1 میلیون واحد مسکونی احداث خواهد شد، بر عهده بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و نهادهای عمومی ازجمله شهرداریها گذاشته میشود.وزیر راه و شهرسازی با اعلام اینکه گفتمان حضرت امام خمینی (ره) و سیاستهای ابلاغی از سوی رهبر معظم انقلاب پایههای طرح مسکن اجتماعی هستند، تأکید کرده بود: مأموریت مهم اجرای این طرح که بر اساس آن طی 10 سال یک و نیم میلیون واحد مسکونی احداث خواهد شد، به عهده بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و نهادهای عمومی ازجمله شهرداریها گذاشته میشود تا ماجرای جایگزینی مسکن مهر با مسکن اجتماعی جدیتر شود.مسکن اجتماعی برای 700 هزار خانواربعد ازآن نیز حجتالله عبدالملکی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) و علیرضا خسروی، عضو کمیسیون عمران مجلس با حضور در یک برنامه تلویزیونی جزئیات مسکن اجتماعی و حمایتی را تشریح کرده و اعلام نمودند: در طرح مسکن اجتماعی و حمایتی قرار است دولت 60درصد اجارهبهای واحد مسکونی را بهصورت «بن اجاره» برای 700 هزار خانوار دهک یک و دو تأمین کند.بهاینترتیب، بر اساس این طرح دولت قصد دارد 60 درصد اجارهبهای مسکونی 700هزار خانوار را بهصورت «بن» تأمین کند و آنها را تحت حمایت خود قرار دهد. همچنین دولت سپردهای در بانک قرار میدهد و به ازای 700 هزار نفر تقسیمبندی صورت میگیرد؛ بهطوریکه ماهانه 650 هزار تومان « بن» را بین 700 هزار نفر مدنظر تقسیم میکند و با در نظر گرفتن 1500 میلیارد تومان سپرده در بانکها با نرخ 23 درصد 340 میلیارد تومان پول دریافت خواهد کرد.تفاوتهای مسکن اجتماعی با مسکن مهر برخی منتقدان معتقدند،طرح مسکن اجتماعی همه مشکلات مسکن مهر از تورمزا بودن تا اشکالات مربوط به مکانسنجی و ساختوساز را در خود دارد. یک کارشناس اقتصاد مسکن در خصوص مسکن اجتماعی میگوید: درکشورهای مختلف دنیا معمولاً سیاستهایی برای ساخت مسکن وجود دارد. مثلاً یک روش ساخت واحدهایی است که دولتها با توجه به قوانین اساسی خود با تجمیع انبوهسازان و استفاده از تسهیلات بانکی میسازند و در اختیار متقاضیان قرار میدهند. به اعتقاد وی طرح مسکن اجتماعی باید مکمل برنامههای اصلی دولت باشد و نباید بهعنوان سیاست اصلی تلقی شود. محمدرضا دهقان، با اشاره به اینکه مالکیت مسکن اجتماعی به کسی واگذار نمیشود، تأکید میکند: اینکه در مسکن اجتماعی مردم مستأجر دولت باشند، مشکلی حل نمیشود. از سوی دیگر باید به این نکته توجه داشت که ساخت و عرضه مسکن توسط بخش خصوصی و بدون نظارت دولت بازار مسکن را دچار نابسامانی خواهد کرد.تأکید دولتیها بر مسکن اجتماعی بااینحال دولتیها بر مفید بودن مسکن اجتماعی تأکید دارند چرا که اجرای مسکن مهر بنا به گفته رئیسجمهوری بار سنگین تورمی به دنبال داشت . به گفته دولتیها، طرح ساخت مسکن مهر عمدتاً در مناطقی شروع شد که در حاشیه شهرها قرار داشت و امکانات زیربنایی کافی نداشت. برای همین هم بخشی از واحدهای مسکونی وقتی ساخته شدند، نه آب داشتند، نه برق و نه گاز و... علاوه بر این، پیشبینی بسیاری از زیرساختهای لازم نظیر درمانگاه، مدرسه و دیگر نیازهای اولیه نیز در این شهرکها نشده بود؛ به همین خاطر انتقادها نسبت به این طرح زیاد بود. وزیر راه و شهرسازی با انتقاد از طرح مسکن مهر گفته است: مشکل من با ساخت مسکن مهر این بود که این واحدها در جاهایی ساختهشدهاند که قابل سکونت نبودهاند.ایراد دیگری که به مسکن مهر گرفته میشود این است که این طرح مردم را از مدیریت ساخت خارج کرد و دولت با یک ساختوساز بسیار وسیع روبهرو شد، اما وزیر راه و شهرسازی تأکید دارد ساخت مسکن اجتماعی در داخل بافت شهری است که نیازی به زیرساخت دوباره ندارد. همچنین گفته میشود متولی ساخت این نوع مسکن نهادهای اجتماعی هستند ازاینرو بار تورمی به دنبال ندارد. از سوی دیگر دولت بنا ندارد مسکن اجتماعی را بهصورت یکجا برای گروههای کمدرآمد جامعه در مکانی مشخص بسازد بلکه ساخت این مسکن در نقاط مختلف شهری خواهد بود.مسئله دیگر اینکه در ماهیت طرح مسکن مهر محدودیتی برای دهکهای درآمدی وجود نداشت به این معنی که اگر خانواری جزو دهک بالای 5 یعنی دارای درآمد متوسط به بالا اما فاقد مسکن بود، میتوانست از تسهیلات این طرح استفاده کند حال اینکه در طرح مسکن اجتماعی متقاضیان فقط جزو دهکهای یک و 2 و حداکثر سه هستند.سخن آخرهرچند مردم نیازمند طرحهای مسکنی برای خانهدار شدن هستند،اما اگر طرحهای دولت یازدهم هم با نام های چه اجتماعی، چه حمایتی، چه پاک، چه امید و چه هر نام دیگری مانند طرح های دولت های گذشته بدون کار کارشناسی شده از لحاظ ساختاری و امکانسنجی باشند و به جزئیات توجه نشود تنها مُسکنی موقتی و زودگذر خواهند بود که جز باری اضافه بر دوش دولتهای بعدی عایدی برای متقاضیان واقعی مسکن نخواهد بود.