محیط خانه را با خودت وفق بده

عارف اسماعیل نیا* قبل از اینکه من وارد کل موضوع معماری شوم سعی می کنم از داخل خانه یا آپارتمان شروع کنم و آن را به قسمتی از زندگیمان تبدیل کنم و بعد موضوع را گسترش دهم. سوالی که برای اولین بار به نظرمان می رسد این است معماری معاصر چیست؟ آیا معماری معاصر با مدرن فرق دارد؟ معماری سنتی خودمان چیست؟ و کلا آیا معماری و چیدمان سنتی بهتر است یا معماری و چیدمان معاصر؟ بافت تاریخی شهری چیست؟ و بافت مدرن شهری چیست؟ فرمولی که من برای معاصر بودن پیشنهاد می کنم خیلی ساده است : خودت باش، راحت باش ، ساده باش و محیط خانه را با شخصیت خودت وقف بده. در اینجا خالی از لطف نخواهد بود اگر نمونه ای از این پیشنهاد را در زندگی یکی از گالریست های مشهور معاصر به تصویر بکشیم: در موقع اقامتم در رُم (ایتالیا ) با خانوادهخیک گالریست بسیار مشهور هنرهای معاصر آشنا شدم که معروف بود تعدادی از هنرمندان معاصر و مطرح دنیای غرب را اول او کشف و به دنیای هنر معرفی کرده بود. بنا به مناسبت هایی با دوستان هنرمند چندین بار در خانه اصلی او در بافت قدیمی رم حضور یافتیم. قبل از ورود، به من، دوستان هنرمند ایتالیایی و دیگر کشورها تاکید کردند که در خانة او باید کفش هایت را در هال ورودی در بیاوری و این چنین هم بود . وقتی وارد خانه شدم یکه خوردم چون خانم اش که در را باز کرد با یک اسب روبه رو شدم که درست شبیه اسب واقعی بود و کاپشن ام را به پیشنهاد صاحب خانه به روی پشت این اسب انداختم. کفش هایم را در آوردم و در کشوهای کفش قرار دادم. باز به پیشنهاد صاحب خانه دمپایی پارچه تمییزی که آنجا بود پوشیدم. خود صاحب خانه با پای برهنه بود و کل خانه بزرگ با قالی های بافت درشت به اشکال هندسی و کار ایلات فرش شده بود. کف این آپارتمان بزرگ چوبی بود. آثار هنری معاصر در آپارتمان و در انباراش تا 40 میلیون دلار بیمه شده بودند. گالریست خود دارای باغی خارج از شهر بود که در آن محصولات ارگانیک برای خودش می کاشت و برایمان از گیاهان دارویی دمکرده و میوه های ارگانیک آورد. خانه فاقد مبل بود و همه بر روی تشکچه هایی (بالش مانند) که درآنجا بودند نشستیم . با اینکه خود صاحب گالری که نویسندة تئاتر معاصر هم بود شخصی بسیار مدرن باید می بود ولی خانه اش بیشتر شبیه یک خانة شرقی بود. واقعیت این است او که هر روز یوگا انجام می داد، سال ها در هند بوده ، عاشق فلسفة شرقی بود وغذای ارگانیک و گیاهی می خورد. در واقع خانه ای مطابق سلیقة زندگی خود درست کرده بود و این هیچ چیزی از معاصر بودن و مدرن بودن او نمی کاست. برعکس اگر او با این نگرش به زندگی نوع دیگری خانه اش را درست می کرد برایم تعجب آور محسوب می شد. اما اگر به آغاز مطلب برگردیم این سوال مطرح می شود که آیا باید حتما روی مبل نشست یا بر روی زمین ؟. تصمیم گیری به خودمان بستگی دارد و مسئله اینجا است که در کدام راحت تر هستیم. اما چون قدیمی ترین اشکالی که از انسان بر روی صندلی یا تخت نشسته به دست آمده باز مربوط به منطقة خاورمیانه و نزدیک به خودمان است یعنی مجسمه الهة باروری متعلق به 6000 سال قبل که در آناتولی بدست آمده بر روی یک صندلی نشسته که پایه هایش شکل شیر هستند. همچنین اشکال دوران سومر کشف شده در اور متعلق به 4500 سال قبل هم صندلی با هشت پایه و با پایة جلویی شبیه پای گوسفند یا بز را نشان می دهد. آثار بدست آمده از دوران عیلامی ها و در زمانی نزدیکتر هم کاربرد صندلی حتی در چادرهای آلاچیق مانند را نشان می دهد. به غیر از صندلی سکوها هم درون اطاق ها از دوران باستان رواج داشته است. در عین حال در کنار آن بر روی قالی نشستن هم به همان قدمت (شاید روی پوستین نشستن) دیده می شود. با گفتن اینها خواستم توضیح بدهم که هر دوی زمین نشستن و یا روی مبل نشستن متعلق به تاریخ این منطقه هستند ولی این با ما است که چطور سلیقة خود را در قاب مناسبی عرضه بکنیم. مسلما کسی که می خواهد بر روی زمین بنشیند دکوراسیون و اجزای خانه اش فرق خواهند کرد یعنی مثلا تلویزیون 45 سانتی متر باید پایین تر باشد و بیشتر کمدها و کتابخانه ها مناسب با ارتفاع زمین نشستن باشند . کلا شاید جایی هم برای پا دراز کردن باشد چون ممکن است برای مهمانان بیشتر وقت ها زیاد روی زمین نشستن خستگی آور باشد. کلا نباید این مسئله را زیاد مطلق کرد یعنی می توان یک معماری دوگانه هم داشت مثلا نمونه اش در خانه های سنتی آناتولی و بعضی خانه های سنتی ما هم دیده می شود، یعنی بر روی سکو مانند حول اتاق بصورت سنتی می نشستند و یا ا ینکه بصورت مبل مانند پشتشان را تکیه می دادند. به نظرم مهندس معمار باید سلیقة زندگی ساکنین یک آپارتمان را در نظر بگیرد و داخل خانه را مطابق سلیقة زندگی و راحتی آنها طراحی بکند. متاسفانه سازنده ها در ایران برای طراحی دوست ندارند پول خرج کنند و اصلا از طراحان داخلی برای طراحی داخلی استفاده نمی کنند و بجای طراح داخلی خود سازنده به همراه بناها شروع به ساختن و طراحی داخلی می کنند که اغلب مورد پسند افرادی که آپارتمان ها را می خرند قرار نمی گیرد و آنها بعد از خرید معمولا شروع به تغییرات اساسی در ساختمان می کنند که خود یک دوباره کاری است و امید است که سازنده ها با بکارگیری یک طراح داخلی بتوانند آپارتمان هایی بهتر تحویل دهند. *دکترای معماری