متهمان اصلی مرگ کارگران

گروه ساخت وساز : یکی از دوستان درباره حوادثی که در صنعت ساختمان اتفاق میافتد ، میگفت : «آنچه خوبان همه دارند تو یکجا داری» . درست هم میگفت ، چون با نگاهی به حوادث ناشی از کار به وضوح میتوان مشاهده کرد که تقریبا انواع حوادث صنایع دیگر را در پروژه های ساختمانی میتوان دید . آمار ها هم همین ادعا را اثبات میکند زیرا بر اساس آمار ها حدود 50 درصد حوادث ناشی از کار در ساختمان اتفاق میافتد . کافی است در موتور جستجوی گوگل عبارت «فوت کارگر» را جستجو کنید تا خودتان واقعیت را ببینید . به کرات مشاهده شده که کارگران بدون اینکه از طناب یا قلاب های مخصوصی استفاده کنند ، در بالاترین نقطه ساختمان مشغول کار هستند . یا به طور مثال کارگران و استادکاران بسیاری از کارگاه های بزرگ حتی فاقد کلاه و دستکش هستند . 11 اسفندماه جاری روز بهداشت محیط نام گرفته است . به همین مناسبت علل مختلف بروز حوادث ساختمانی و مشکلات جسمانی کارگران را بررسی کرده ایم که خواندن آن خالی از لطف نیست . نهاد های متولی نخستین علتی که میتوان برای بروز حوادث ساختمانی و آسیب های جسمی کارگران ذکر کرد ، عملکرد ضعیف نهاد های متولی است که با مقوله ایمنی بیگانه اند . اگرچه طبق قانون ، وزارت کار باید بر محیط کارگاه های ساختمانی نظارت کند ، اما در عمل شاهد این مهم نیستیم و بسیاری از مسئولین کشور که وظیفه برخورد قضایی با کارگاه های نا ایمن را بر عهده دارند ، ایمن سازی کارگاه ها را به عنوان یک مانع تولید یا اشتغال تلقی میکنند و برخی پیمانکاران از این نگاه غلط سوء استفاده میکنند و در نهایت اتفاقات ناگواری را شاهد هستیم . علاوه بر این یکی از موضوعات دیگری که باعث بیمسئولیتی پیمانکاران شده این است که بسیاری از کارگران فاقد هر گونه قرارداد کار هستند و بعد از وقوع حوادث برای دریافت غرامت دچار مشکل میشوند . وزارت تعاون ، کار و رفاه اجتماعی باید تمهیدی بیندیشد که کارگران ساختمانی حتی برای کار یک هفته نیز با پیمانکار قرارداد ببندند . علاوه بر این تدوین استاندارد در خصوص ایمنی تجهیزات و دستگاه ها برای کنترل در مبادی تولید و واردات ، بر مبنای آیین نامه های حفاظت فنی کار و با مشارکت وزارت کار ، موجب کاهش چشمگیر حوادث ناشی از کار میگردد . در این رابطه میتوان به حوادثی که در چند سال اخیر به واسطه تاورکرین های غیراستاندارد ، اتفاق افتاده اشاره کرد . مهندس ناظر طبق قانون مهندسان ناظر باید مبحث 12 مقررات ملی ساختمان را در کارگاه مدنظر قرار دهند و با ارائه گزارش به شهرداری، مالک یا سازنده مجبور به رعایت نکات ایمنی شود . متأسفانه نه شهرداری و نه مهندس ناظر هیچکدام به این اصل اساسی توجه نمیکنند تا کارگران واقعا بیدفاع قربانی شوند . اخیرا تفاهم نامه ای بین سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران و اداره کل تعاون ، کار و رفاه اجتماعی استان تهران منعقد شد اما این تفاهم نامه ساختمان های بالای 3000 مترمربع را شامل میشود . ظاهرا کارگران ساختمان های 3هزار مترمربع با سایر کارگران تفاوت دارند . کارفرما زمانی که کارفرما میخواهد پیمانکارش را انتخاب کند ، دنبال ارزان ترین قیمت است و نهایتا پیمانکاری را انتخاب میکند که کار را ارزان تر تمام کند . در مناقصه ممکن است مبلغ پیشنهادی برخی پیمانکاران به دلیل در نظر گرفتن اصول ایمنی و هزینه های آن اندکی بالاتر از سایرین باشد اما این مهم از دید کارفرما مغفول میماند و پیمانکار موردقبول کارفرما واقع نمیشود . این درحالی است که رعایت ایمنی از طرف پیمانکار اگرچه ممکن است مقدار کمی هزینه ها را افزایش دهد اما حوادث کمتری اتفاق خواهد افتاد؛ حوادثی که میتواند ادامه پروژه را با مشکل مواجه کند . نمونه این موضوع را در حوادث گود برداری به وضوح میتوان دید . کارگران ساختمانی اگرچه وضعیت به گونه ای است که کارگران مجبور به کار در شرایط نامطلوب ایمنی و بهداشت محیط کار هستند اما واقعیت این است که خود کارگران هم در بسیاری از موارد سهل انگاری میکنند . چرا که فرهنگ ایمنی در میان این گروه همچون بیشتر مردم ضعیف است . به عنوان مثال حتی اگر کارفرما توجهی به ایمنی نداشته باشد ، کارگر میتواند همیشه یک جفت دستکش کار و کلاه ایمنی با خودش داشته باشد اما کارگران این کار را نمیکنند . مثال دوم اینکه کارگران با استفاده از ماسک میتوانند در فرایند تخریب ساختمان ها از نفوذ ذرات گردوغبار به دهان و ریه جلوگیری کنند اما متأسفانه اهمیت چندانی برای این موضوع قائل نیستند . بیمه ها از دیگر موارد مهم در نبود ایمنی و بهداشت کار بیمه ها هستند . تا زمانی که هزینه بیمه های مسئولیت در کارگاه های ایمن و غیر ایمن یکسان باشد ، کارایی لازم برای کاهش حوادث نخواهد داشت . ضعف در تعریف نظام جامع و علمی بیمه ای در خصوص تناسب هزینه خرید بیمه با میزان ریسک خطر در هر صنعت ، در تمام انواع بیمه های کشورمان مشاهده میشود که شاید بدترین مصداق شان هم بیمه های مسئولیت و حوادث باشد . مواد خطرناک ساختمانی موارد بالا در رابطه با مهم ترین عوامل عدم رعایت ایمنی در ساختمان ها بود . در زیر به چند نمونه مواد خطرناک در ساختمان سازی که براثر بیمسئولیتی مسئولان ، سودجویی کارفرمایان و پیمانکاران و همچنین سهل انگاری، سلامت کارگران در کارگاه های ساختمانی را تهدید میکند ، میپردازیم . سیلیکا سیلیکوز یک بیماری است که به شش ها آسیب میزند و میتواند کشنده باشد . این بیماری در اثرتنفس ذرات کوچک گردوغبار دارای مواد سیلیکایی ایجاد میشود . این ذرات که اغلب از گردوغبار هم کوچکترند و با چشم دیده نمیشوند در حین تنفس وارد شش شده و موجب تورم و آسیب به بافت شش میشوند . این بیماری حتی میتواند با سل ریوی و سرطان ریه ارتباط داشته باشد . گفته میشود سیلیکوز درمان قطعی ندارد و در نهایت ممکن است برای درمان اقدام به پیوند ریه شود . آزبست آزبست ماده معدنی طبیعی است که به عنوان یک عامل سرطان زا شناخته شده است . به دلیل مقاوم بودن در برابر آتش و ویژگی عایق حرارتی، آزبست در طیف وسیعی از مصالح ساختمانی ازجمله گچ ، کاشی، پشت بام ، عایق سقف درون منزل ، دیوار و عایق سیم کشی مورداستفاده قرار میگیرد و هنگام اطفای حریق آتش نشانان به ویژه در ساختمان های قدیمی در معرض صد ها نوع از مصالح ساختمانی حاوی آزبست قرار میگیرند . هنگام حریق ، آزبست خردشده و در هوا پخش میگردد ، سپس ابر مرگباری از گردوغبار آزبستی در فضا شناور میشود . جوشکاری تابش اشعه حاصل از جوشکاری ( بخصوص دستگاه های جوش الکتریکی) بر چشم سبب ناراحتی چشم با علائم سرخی، ریزش اشک ، خارش و ترس از نور ، ورم ملتحمه ، خیرگی و آب مروارید میگردد . جوشکاران بایستی از عینک ها و یا سپر های حفاظتی شیشه ای که قادر به جذب اشعه ماورای بنفش و مادون قرمز هستند ، استفاده شود . علاوه بر این کاهش قدرت شنوایی، تحریک اعصاب ، وزوز کردن گوش ، سوت کشیدن پرده گوش ازجمله عوارض ناشی از جوشکاری است . همچنین دود حاصل از جوشکاری با کاربیت و استیلن حاوی انواع فلزات سمی و سایر مواد شیمیایی بوده که استنشاق آنها به آسانی صورت میگیرد که این ذرات میتوانند به قسمت های انتهایی ریه ها نفوذ نموده و عوارض شدیدی ایجاد نمایند . برای جلوگیری از ایجاد عوارض فوق استفاده از ماسک های مخصوص و فیلتردار جهت حفاظت دستگاه تنفسی الزامی است . همچنین استفاده از سیستم تهویه عمومی و موضعی در کاهش بار آلودگی محیط کار مؤثر میباشد . جوشکارانی که با سطوح دارای پوشش آزبست کار میکنند نیز احتمال دارد به بیماریهای آزبستوز ، سرطان ریه و بیماریهای دیگر ناشی از آزبست مبتلا شوند . چنین افرادی باید قبل از آغاز به کار با این مواد ، آموزش دیده و از تجهیزات و وسایل حفاظتی مناسب نیز برخوردار باشند.