این بار درختان را قطع نکنیم

گروه ساخت وساز : زمانی که طرح تفصیلی به تصویب رسید ، فکر میکردیم اجرای این طرح پایانی بر تراکم فروشیهای بیضابطه و تغییر کاربری فضای سبز شهرمان خواهد شد اما رفته رفته شهرداری نشان داد که هدف این طرح قبل از اینکه ساماندهی ساخت وساز باشد ، قانونی جلوه دادن فرایند های غیرقانونی و افزایش هر چه بیشتر درآمد شهرداری است . حتی عطش شهرداری برای کسب درآمد آنقدر زیاد بود که به طرح خود شان هم پایبند نبودند و از همان روز های نخست با بیان اینکه طرح تفصیلی باید انعطاف داشته باشد ، همه چیز را به سمت وسوی موردنظر خود سوق دادند . به قول یکی از ارباب رجوع های شهرداری این انعطاف بیش ازاندازه ، «کمر طرح تفصیلی را میشکند» . همین اتفاق هم افتاد و وضعیت به گونه ای بغرنج شد که شورای عالی معماری و شهرسازی بخش اعظم تمرکزش را معطوف به طرح های اجرایی شهرداری کرد . یکی از مهم ترین بخش هایی که مدنظر این شورا قرار گرفت ، تغییر کاربری اراضی سبز مانند باغ ها بود که حتی با طرح تفصیلی شهرداری هم منافات داشت . در نهایت تلاش های بسیار خوبی انجام شد به گونه ای که شهرداری را تا حدود زیادی وادار به عقب نشینی کرد . شهرداری طرح تفصیلی را دور زد در مصوبه شورای شهر تهران که بهمن سال90 ابلاغ شد ، آمده است : «با توجه به ضرورت تأمین اراضی موردنیاز برای رفع کمبود فضا های عمومی شهر ، اراضی با کاربری فضای سبز ، پارک ها و تجهیزات و تأسیسات شهری پیش بینی شده در طرح تفصیلی قدیم به ویژه در سطح محلات ، بدون حق تغییر کاربری کمیسیون ماده پنج ، تا پایان سال 1395 در طرح جامع تثبیت و ملاک عمل قرار گیرد .» طبق مقررات بالادست طرح تفصیلی تهران ، تغییر کاربری زمین هایی که هم اکنون درختکاری شده اند و جزو عرصه سبز به حساب میآیند تا سال95 ممنوع شده و حتی برای مالکان قطعاتی که در سایت استعلام طرح تفصیلی، کاربری آنها مسکونی یا تجاری تعیین شده ، اما وضعیت فعلیشان «سبز و مشجر» است ، تا زمان تعیین شده ، اجازه ساخت وساز ندارند؛ ضمن آنکه خط قرمز این مصوبه تا حوزه اختیارات کمیسیون ماده پنج نیز گسترده شده و حق هرگونه تغییر کاربری فضای سبز از سوی کمیسیون ماده پنج را نیز گرفته است . با این حال در مدت اخیر روایت های زیادی از تغییر کاربری اراضی فضای سبز به سایر کاربریها در نقاط مختلفی از شهر شنیده شده است؛ به تازگی هم شهرداری سیستم جدیدی را برای تغییر کاربری پهنه های سبز و ساخت وساز در زمین های مشجر پیاده کرده است . جابه جایی درختان برای ساخت وساز اما اخیرا در مناطقی از تهران ، برای این نوع اراضی، مجوزی تحت عنوان «جابه جایی درخت» طراحی شده که به مالک زمین مشجر اجازه میدهد تحت شرایطی، از ملک خود بهره برداری ساختمانی کند . در قالب این مجوز ، بدون اینکه درختان قطع یا نابود شوند ، به محله دیگری منتقل شده و مجددا کاشته میشوند؛ کاری که در اغلب اوقات بدون در نظر گرفتن اصول این کار انجام میشود و موجب خشک شدن درختان میشود . موضوع مهم اینکه اگر قرار باشد درختان منطقه ای را به منطقه دیگر انتقال بدهیم دیگر چه لزومی به پهنه بندی بر اساس طرح تفصیلی بود ؟ موضوع دیگر اینکه آیا انتقال درختان از محلی به محل دیگر اجحاف در حق شهروندان نیست ؟ چرا که وجود درخت در اطراف خانه های برخی از مردم که مشکلات تنفسی دارند ، برایشان از نان شب هم واجب تر است . یک نمونه تغییر کاربری فضای سبز دیباجی جنوبی روایت تازه ای است که با برداشتن چندین اصله درخت به حذف فضای سبز یک محله منجر شده است . این در حالی است که بر اساس مستندات اهالی محله این ملک به دلیل سکونت مالک آن در خارج از کشور طی سه دهه گذشته با هزینه اهالی محل به فضای سبز تبدیل شده و به عنوان عرصه «جنگل کاری» در اختیار شهرداری قرار گرفته است . شهرداری منطقه در 26 شهریورماه سال 87 طی نامه ای درخواست تملک و تغییر کاربری ملک از مسکونی به فضای سبز را صادر کرده و اقداماتی همچون نصب تیر های فلزی سبزرنگ مخصوص فضای سبز در راستای ساماندهی فضای سبز از سوی شهرداری انجام شده است . با وجود درخواست های ساکنان محله ، در سال 89 اعلام شده که به دلیل نبود بودجه مصوب امکان خرید زمین در آن سال وجود نداشته و تا سال جاری این موضوع به طول انجامیده است . پس از ابلاغ و اجرای طرح تفصیلی شهردار منطقه پس از مشخص شدن کاربری زمین مبنی بر اینکه کاربری زمین ، مسکونی با تراکم 120 درصد است ، دستور جابه جایی 23 اصله درخت این فضای سبز را صادر کرده که خود نقض مصوبه بهمن سال90 که در ابتدای گزارش توضیح دادیم ، است . ماجرای محله دیباجی نشان میدهد : طبق ضوابط طرح تفصیلی، مالک یک زمین که سال ها ملک خود را ر ها کرده بود و در این فاصله ، عرصه ملک توسط ساکنان محل و شهرداری به فضای سبز تبدیل شده بود ، هم اکنون مجاز است روی این زمین سبز ، ساخت وساز کند و شهرداری با همین مستندات طرح تفصیلی، برای آنکه درختان این عرصه آسیب نبینند ، دستور جابه جایی و انتقال درختان را صادر کرده است ، اما مشکلی که طبق گفته اهالی محل در جریان جابه جایی درختان به وجود میآید حذف فضای سبز محل به بهای انتقال آن به محله ای دیگر است . سخنی با مسئولان 30 دی ماه امسال بود که شورای شهر تهران جریمه 5 برابری قطع درخت را در کلانشهر تهران مصوب کرد . بر این مبنا جریمه قطع درختان از حداقل 300 هزار تومان به یک میلیون و 500 هزار تومان افزایش پیدا کرد . در توضیح و نقد این مصوبه ذکر نکاتی خالی از لطف نیست : اینکه باید نسبت به قطع درختان حساسیت به خرج بدهیم شکی نیست چون وضعیت آلودگی تهران این مهم را میطلبد اما ظاهرا این قوانین فقط برای پول گرفتن از مالکان و سازندگان تعریف و مصوب شده اند ؟ اگر قطع درختان یا به قول شهرداری جابه جایی آنها کار درستی نیست ، چرا مجوز این کار صادر میشود و اگر بلااشکال است ، چرا شهرداریهای مناطق از سازندگان و مالکان پول های هنگفت طلب میکنند ؟ ضمن اینکه تجربه نشان میدهد بعد از طرح تفصیلی تغییر کاربریها و تخریب باغ ها و درختان به کرات با مجوز شهرداری اتفاق افتاده و به هیچ وجه حتی موضوع انتقال این درختان مطرح نبوده است . در آستانه روز درختکاری هستیم و تهران از حیث سرانه فضا های سبز با مشکلات جدی مواجه است مضاف بر اینکه شهروندان و به ویژه افراد سالمند به تک تک این درختان دلخوش هستند و نباید این دلخوشی را از آنها بگیریم . امیدواریم شهرداری تهران به احترام زندگی که حق مسلم همه شهروندان است با درختان مهربان تر رفتار کند و به جای شعار «این بار نقطه چین ها را پر نکنیم» این بار شعار این بار درختان را قطع نکنیم را جامه عمل بپوشاند .