سوداگری اقتصادی چالش اصلی معماری

میگویند معماری لباس جامعه است .هر غریبه ای که وارد شهری بشود از وضعیت نما و ظاهر ساختمان ها متوجه خواهد شد که افراد ساکن آن شهر چه تفکری دارند و سبک زندگیشان چگونه است و اعتقاداتشان چیست .به همین دلیل معماری یک شهر که همه افراد روزانه با آن سروکار دارند دارای اهمیت فراوانی است. معماری ساختمان ها در اکثر شهرهای ما حال وروز خوشی ندارد و آشفتگی در اکثر نماها موج میزند. حال این سؤال مطرح است که مقصر این رخداد کیست؟چگونه میتوان به رفع این مشکل کمک کرد؟ در حاشیه مراسم بزرگداشت روز مهندس با دکتر حمیدرضا ناصر نصیر؛ استاد دانشگاه و برگزیده سازمان نظام مهندسی استان تهران در سال 93 گفتگویی پیرامون موضوعات فوق انجام دادیم که در ادامه میخوانید:جایگاه مهندسی معماری در کشور ما تا چه حد شناخته شده است؟متأسفانه جایگاه آن در جامعه ما شناخته شده نیست.بسیاری از مردم حتی تحصیلکرده و متخصصان نمیدانند رشته معماری جایگاه و محتوایش چیست؟اگر معماران ما در جایگاه درست خودشان بودند سرنوشت شهرها و فضای ساخته شده ما اینگونه که هست، نبود .بنابراین لازم است همه گروه های مرتبط با موضوع معماری از جمله سازمان نظام مهندسی، اهتمام کافی به معرفی معمار و معماری به جامعه داشته باشند و جایگاه معماری را در مجموعه فعالیت های مهندسی مرتبط با صنعت ساختمان برای اعضای این مجموعه کاملاً روشن کنند .سازمان نظام مهندسی تا چه حد توانسته در پررنگ شدن نقش معماران در فعالیت های ساختمانی مؤثر باشد؟به نظر میرسد سازمان نظام مهندسی از طریق ضوابطی در خصوص نحوه توزیع کار معماری بین گروه های فعال و اشخاص حقیقی، سعی کرده تا حدودی به شرایط عادلانه ای نزدیک شود اما تا شرایط قابل قبول و رسیدن به آنچه که در شان جامعه و حرفه مهندسی هست، فاصله زیادی داریم.قبول دارید که معماری شهرهای ما آشفته است؟بله واقعاً معماری شهرهای ما نظم خاصی ندارد. دلیل آن را چه میدانید؟ این مسئله ریشه فرهنگی ،حقوقی و مدیریتی دارد.چون معماری در جامعه ما شناخته شده نیست و معماران شهرهای ما را نمیسازند .شهرهای ما را افراد فاقد صلاحیت و سلیقه های پرورش نیافته میسازند . یکی از مهم ترین مأموریت های سازمان نظام مهندسی باید این باشد که کار معماری را به معماران برگرداند و از دست گروه هایی که فاقد صلاحیت فنی و مهندسی هستند خارج کند و تمامی رشته های مهندسی را هدایت کند تا در حوزه های فعالیت خودشان فعالیت کنند و وارد حوزه های همدیگر نشوند.اصلیترین چالش حال حاضر معماری ، چیست؟یکی از اصلیترین بحث ها و چالش ها در معماری، حاکمیت سرمایه و اقتصاد و سوداگری اقتصادی بر فضای ساخت وساز به جای حاکمیت مسائل کیفی است .مسائل کیفی نیازمند حمایت اقتصادی سازمانی، فرهنگی،حقوقی و قانون گذاری است . این حمایت نیز متأسفانه تا حدود زیادی از معماری دریغ شده چون بسیاری از قانون گذاران ما آشنایی کافی با محتوای رشته معماری و اهمیت تعیین کننده آن در زندگی ما ندارند .بسیاری از طرح ها به اجبار کارفرما،توسط معمار انجام میگیرد.معمار هم به دلایل اقتصادی این کار را انجام می دهد .چه راهکارهایی برای برون رفت از این وضعیت دارید؟من این مسئله را در دو بعد فرهنگی و حقوقی میبینم .موقعی که نزد پزشک میروید، نمیتوانید در کار پزشک دخالت کنید و به او بگویید فلان دارو را برای من تجویز کن یا من تشخیص تو را قبول ندارم. به نظر تخصصی پزشک اعتماد میکنید و احترام میگذارید درحالیکه در حوزه معماری همه فکر میکنند صاحب نظر و صاحب سلیقه اند. .هنوز جایگاه رشته معماری به عنوان تخصصی که فقط متخصصینی تربیت شده اند و دانش و تجربه لازم را کسب کرده اند و میتوانند تصمیم ساز باشند به رسمیت شناخته نشده است .سلیقه بهره بردار و مالک در حوزه فضای خصوصی محترم است اما نمای ساختمان مسکونی در مالکیت مطلق مالک آن ساختمان نیست بلکه متعلق به شهر است .نمای ساختمان را هزاران نفر که از جلوی آن رد میشوند ،میبینند که ممکن است حس تعلق به شهر داشته باشند .مدیر یک تشکیلات دولتی یا خصوصی میتواند سلیقه اش را در خانه شخصی خود اعمال کند اما نمیتواند سلیقه شخصی خود را از لحاظ جایگاه مدیریتی خودش پیدا کند .بنابراین جایگاه ها و حریم ها و محدودیت ها موضوع معماری متأسفانه شناخته نشده است.هم جنبه فرهنگی دارد (که باید رادیو و تلویزیون و مطبوعات و رسانه ها و آموزش وپرورش و مدارس از پایه و ابتدا روی آن کار کنند) و هم جنبه حقوقی دارد .یعنی باید اهرم های حقوقی کافی و جود داشته باشد تا قوانین و مقررات به مالک اجازه ندهد در کار معمار دخالت کند .بلکه چارچوب هایی را برای مالک و طراح روشن کند تا آن طور که تصور میکند مناسب کارکرد ساختمان و شهر و مدیریت جامعه و شهروندان است، طراحی کند.چه توصیه ای به معماران دارید؟کار معماری هم یک مبارزه و هم یک تلاش و هم یک خدمت برای جامعه و سرزمین و مردم مان است. همه باید در این مبارزه خستگیناپذیر حضورداشته باشیم و برای آنچه به آن اعتقاد داریم، بجنگیم تا آن را محقق کنیم .هیچ چیزی بدون تلاش به دست نمیآید و معماران باید جایگاه خودشان و جایگاه رشته شان را در همه جا مطالبه کنند و حتی از ساختار سازمان نظام مهندسی با بازوهای مختلف از جمله مطبوعات مدد بگیرند .