در دام قاتل خاموش راهکارهایی برای پشگیری از مرگ خاموش

گروه تاسیسات: مرگ های خاموش سال هاست که اسباب هراس مسئولان و خانواده ها را فراهم کرده است . بر اساس گزارش معاون اسبق پیشگیری از حریق و حوادث سازمان آتش نشانی تهران ، در 22 دی ماه سال 86 در شهر تهران بیش از 30 نفر در دام قاتل نامریی گرفتار شدند که 10 نفر از آنها قربانی گاز CO شده و مابقی خوشبختانه نجات یافتند . سهم تهران از کل این آمار 20 درصد است بنابراین میتوان برآورد کرد که در کل کشور نزدیک به 50 نفر در آن روز قربانی شدند . بر اساس آمار پزشکی قانونی در دی ماه 1386 در کل کشور 278 نفر یعنی هرروز 9 نفر قربانی گاز مرگ آور CO شدند؛ آماری که نه قبل از آن و نه بعدازآن شکسته نشد . خوشبختانه با همیاریهای سازمان ها و دستگاه های مختلف در سال های بعد جلوی رشد مستمر و شتابان این مرگ خاموش گرفته شد و به رکورد کمترین رقم در 10 سال گذشته با 697 نفر در سال 91 رسید؛ البته این رقم در سال 92 به 828 نفر رسید .دکتر جواد نوفرستی ازجمله متخصصانی است که مطالعات زیادی بر روی این معضل ملی داشته است . رئیس کارگروه پیشگیری از مرگ های خاموش در انجمن ملی جامعه ایمن به بیان چالش ها و راهکار هایی برای مقابله با این مشکل پرداخته است . لازم به ذکر است این سخنرانی در همایش ملی ایمنی، آتش نشانی و گاز مونواکسید کربن با حضور مدیران عامل و مسئولین آتش نشانیهای بیش از 100 شهر کشور صورت گرفت . علاوه بر جواد نوفرستی، شریف زاده ، مدیرعامل آتش نشانی تهران ، راضی معاون مدیرکل امور عمرانی سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور ، خانم دکتر رحیمی متخصص طب اورژانس و فوق تخصص سم شناسی بالینی و مسمومیت ها از بیمارستان لقمان نیز در آن همایش به ایراد سخنرانی پرداختند .مدیریت همه جانبهجواد نوفرستی، رئیس کارگروه پیشگیری از مرگ های خاموش در انجمن ملی جامعه ایمن گفت : ما باید دانش ایمنی را در همه سطوح جامعه ترویج دهیم ، مردم را با حقوق شان در زمینه ایمنی آشنا کنیم و مطالبه آنان را بالا ببریم . به عنوان مثال ، در بحث زلزله ، عمده تلفات و خسارت ها به کیفیت ساخت ساختمان ها و عدم رعایت موارد ایمنی بر میگردد . در بحث حوادث گازگرفتگی و مرگ های خاموش هم اینگونه است .وی ادامه داد : با بررسیهای چندساله کارگروه که با حضور نمایندگان سازمان های مختلف مرتبط تشکیل شده است ، بر اساس مدل 5 حلقه تضمین کننده ایمنی مردم در ساختمان ها و همچنین استفاده از ماتریس تحلیل حوادث هادون ، علل ریشه ای حوادث و نقش سازمان ها و دستگاه های مرتبط ( بیش از 15 سازمان ، ارگان و دستگاه مختلف و حتی چند وزارتخانه ) شناسایی و تحلیل شده و در قالب مدل 100 فرمان مدیریت جامع پیشگیری از گازگرفتگی و مرگ خاموش ارائه شده است . این مدل تأکید میکند که مسئـولیت خطیر پیشگیری از مرگ خاموش ، خارج از توان یک سازمان است و همه سازمان های مرتبط باید از نقش و مسئولیت شان در این زمینه آگاه باشند و نقش خود را به درستی ایفا کنند وگرنه مسئول بخشی از حوادث خواهند بود . باید پذیرفت که پیشگیری از حوادث و ارتقای سطح ایمنی در کشور نیازمند وحدت فرماندهی از طریق یک متولی متمرکز و مقتدر است که در حال حاضر نداریم .پنج حلقه ایمنیدکتر نوفرستی در تشریح 5 حلقه ایمنی و نقش سازمان های مختلف تصریح کرد : حلقه اول «کالا یا محصول حرارتی» است که برای گرمایش و تأمین آب گرم در ساختمان ها استفاده میشود . این کالا یا محصول تولیدی باید بهره مند از فناوری روز ، دارای کیفیت ، گواهی استاندارد معتبر ، خدمات پشتیبانی و دارای سیستم ها و تجهیزات ایمنی و متناسب با شرایط محل استفاده باشد . در این زمینه تولیدکنندگان و واردکنندگان ، سازمان ملی استاندارد ، وزارت صنایع ، فروشندگان و … مسئـولیت دارند .وی افزود : حلقه دوم ، «ساختمان» است که علاوه بر مقاوم بودن به عنوان پله اول کیفیت ساختمان ، باید ایمن باشد . برای تضمین کیفیت و ایمنی ساختمان ، وزارت مسکن ، وزارت صنایع ، سازمان استاندارد ، سازمان نظام مهندسی، شهرداریها ، سازندگان ساختمان ها و تمامی متولیان صنعت ساختمان مسئول اند .نوفرستی خاطرنشان کرد : توجه داشته باشیم که چالش و ریشه اصلی مسئله ساز و بحران ساز در عمده حوادث منجر به گازگرفتگی همین حلقه ، یعنی ساختمان های ناایمن است . با توجه به اینکه بالاترین علل حوادث ابتدا دودکش ها و سپس تهویه های هوا هستند ، اهمیت و ضرورت توجه جامع و کامل به مقوله دودکش های تمامی سیستم های حرارتی در ساختمان ها و تهویه هوا در مرحله طراحی و اجرا با مصالح استاندارد با رعایت کامل مقررات ملی ساختمان بیش از گذشته نمایان میشود . به عنوان نمونه ، نتیجه عدم طراحی و اجرای دودکش استاندارد ( مطابق مقررات ملی ساختمان ) با درزبندی مناسب در بدنه دیوار یا داکت مستقل ، خروج دودکش های ناایمن ( فاقد عایق و فاقد ارتفاع مناسب تا بالاتر از سطح بام ) در نمای ساختمان ها از در و پنجره ها ، نشت گاز مونواکسید کربن از درز های دیوار یا حتی نشت گاز مونواکسید کربن از موتورخانه از طریق راه پله ها یا فضای عبور لوله های تأسیساتی به داخل واحد های مسکونی و یا استفاده نا ایمن از وسایل حرارتی برای گرمایش است .رئیس کارگروه پیشگیری از مرگ های خاموش در انجمن ملی جامعه ایمن اظهار داشت : حلقه سوم ، نصب و راه اندازی وسیله یا سیستم حرارتی است که الزاما باید توسط سرویس کاران و نصابان مجاز انجام شود . این حلقه نیز از چالش های جدی در حوادث است زیرا بخش عمده حوادث گازگرفتگی و مرگ خاموش ، مرتبط با نصب و راه اندازی و تعمیر وسایل و سیستم های حرارتی توسط سرویس کاران غیرمجاز است که در این زمینه علاوه بر اتحادیه های مربوطه ، سازمان حمایت و بخش بازرگانی و اصناف در وزارت صنعت ، معدن و تجارت ، سازمان فنی و حرفه ای و دیگر مراکز آموزشی دارای نقش مؤثر هستند و میتوانند برای کاهش حوادث ایفای نقش کنند .نوفرستی ادامه داد : حلقه چهارم ، کیفیت سوخت است ، به عنوان مثال میتوان به مهم ترین بعد آن یعنی افت فشار گاز در ایام سرد سال که همزمان با اوج گرفتن مصرف و مواجه شدن با بحران مصرف گاز در بخش های خانگی رخ میدهد ، اشاره کرد . افت فشار گاز میتواند باعث احتراق ناقص و تولید گاز مونواکسید کربن در وسایل گازسوز شود و چنانچه دودکش آن درست عمل نکند ، منجر به حادثه خواهد شد . در این زمینه ، مؤثرتر و ضروریتر از تلاش وزارت نفت و شرکت گاز برای حفظ پایداری شبکه و عدم افت فشار گاز ، مشارکت مردم در بهینه سازی و کاهش مصرف گاز است .وی با اشاره به اینکه حلقه پنجم و شاید مهم ترین حلقه ، بهره برداری ایمن توسط مردم است ، افزود : حفظ شرایط ایمن استفاده از وسایل حرارتی و عدم دستکاری در سیستم لوله کشی گاز ، عدم جابه جایی محل نصب تجهیزات ، استفاده ایمن از وسایل و سیستم های حرارتی، استفاده از خدمات سرویس کاران مجاز برای تعمیر و سرویس های دوره ای، کنترل مستمر سلامت و عملکرد دودکش ها و اتصالات و کلاهک آن ، پرهیز از روش های غیر ایمن برای تأمین گرمایش و صرفه جویی گاز ، استفاده از سیستم های هشداردهنده نشت گاز مونواکسید کربن ( CO detector ) ، تعویض به موقع وسایل فرسوده و… بر عهده بهره برداران یعنی مردم است که لازمه آن داشتن دانش ایمنی است .به نظر میرسد مسئـولیت ارتقای دانش ایمنی برای پیشگیری از حوادث و سوانح ، بیش از همه دستگاه ها ، بر عهده وزارت بهداشت ، بیمه ها و تمامی رسانه های ملی و جمعی است . برنامه های قابل تقدیر آموزشی و اطلاع رسانی و هشدار های آتش نشانی و شرکت گاز در ماه های سرد سال با وجود گستردگی، کافی نیست و سایر ارگان ها و دستگاه ها و تمامی رسانه ها و ارگان های آموزشی، به ویژه در این ایام یعنی سردترین روز های فصل زمستان در پرحادثه خیزترین روز ها ، باید کمک کنند .در کنار بحث آموزش و نشر دانش ایمنی، اجرایی شدن هرچه سریع تر مبحث 22 مقررات ملی ساختمان ( مبحث نگهداری) توسط وزارت راه و شهرسازی است که بازدید های دوره ای 3 ساله لوله های گاز و دودکش ها در آن پیش بینی شده که مسلما به کاهش حوادث در ساختمان های موجود کمک بزرگی خواهد کرد .ما باید دانش ایمنی را در همه سطوح جامعه ترویج دهیم ، مردم را با حقوق شان در زمینه ایمنی آشنا کنیم و مطالبه آنان را بالا ببریم . به عنوان مثال ، در بحث زلزله ، عمده تلفات و خسارت ها به کیفیت ساخت ساختمان ها و عدم رعایت موارد ایمنی برمی گردد . در بحث حوادث گازگرفتگی و مرگ های خاموش هم این گونه است.