معماری پایتخت زیر علامت سوال

گروه معماری و دکوراسیون: از زمانی که تشکیل کارگروه برای بررسی کلیات طرح انتقال پایتخت در صحن علنی مجلس تصویب شد، تا همین لحظه ای که شما مشغول خواندن گزارش پیام ساختمان هستید، هر کسی در حوزه مدیریت شهری دستی داشته و یا موضوع برایش مهم بوده، درباره آن، اظهارنظر و موضع گیری کرده است؛ از نمایندگان مجلس و اعضای هیئت دولت گرفته تا اعضای شورای شهر تهران و کارشناسان شهری. البته موافقان و مخالفان این طرح می گویند همه چیز فعلاً روی کاغذ است و مشکل اصلی در انتقال پایتخت مشکل تأمین اعتبار است. برخی از مخالفان این طرح، هزینه های بسیار بالای چنین انتقالی و لزوم بررسی کلان آن در چارچوب سیاست های کلان کشور را دلیل مخالفت خود با چنین طرحی اعلام کرده اند.پیش از آنکه وضعیت نهایی این طرح در مجلس و پس از تصویب احتمالی در روند بررسی در شورای نگهبان تعیین شود، فرصت هست که ابعاد چنین تصمیمی در عرصه معماری بررسی شود.حال باید پاسخ داد آیا انتقال پایتخت می تواند مشکلات معماری تهران را حل کند؟ یا با انتقال پایتخت شهر با هویت از نظر معماری خواهیم داشت و پایتخت جدید چه شکلی خواهد یافت؟ به منظور واکاوی بیشتر این موضوعات پای صحبت کارشناسان نشستیم: انتقال پایتخت انتقال مشکلات حبیب الله زنجانی، پیشکسوت علوم شهرسازی در مورد نقش انتقال پایتخت در ساماندهی معماری تهران به خبرنگار ما گفت:متأسفانه اگر پایتخت به هر شهر دیگری انتقال پیدا کند همه مشکلات حاضر را در آن شهر نیز خواهیم داشت و پایتخت جدید نیز از بی هویتی و عدم تجانس معماری رنج خواهد برد. بسیاری از کارشناسان معتقدند: وسعت تهران مانع معماری با ضابطه است حال سؤال اینجاست که آیا شهرسازان در شهرهای کوچک ایران توانستند معماری و شهرسازی اصولی پدیدآورند.این شهرسازگفت: متأسفانه شهرهای ایران دچار نقص در طرح های جامع شهری یا طرح تفصیلی شهر هستند و در برخی از طرح های جامع، آن قدر موارد نقض و راه در رو وجود دارد که ما را از آن طرح اصلی دور می کند.زنجانی با ابراز تأسف ادامه داد:مشکل معماری در شهرهای ما استفاده نکردن از مدیران متخصص در حوزه های تخصصی، نبود برنامه با زمان بندی معین برای اجرای طرح های شهری و پایدار نبودن منابع و درآمدهای شهرداری ها است. پایتخت جدید و ساخت و ساز مهدی زارع ، کارشناس معماری در مورد مشکلات ساخت وساز و معماری شهر جدید منتخب برای پایتخت شدن گفت: شهر جدید باید ویژگی هایی مانند نزدیک بودن به مرکز کشور، قرارگیری در پهنه های کمتر خطرناک از نظر بلایای طبیعی، جاذبه های شهری و گردشگری ، را دارا باشد چرا که تهران از نظر جاذبه های معماری و چشم اندازهای شهری بسیار فقیر می نماید. وی افزود: از سال 1175 هجری شمسی که شهر تهران به عنوان پایتخت ایران بوده، شاخصه های شهری نماد تمدن و شاخص گذشته فرهنگی کشور را یا از ابتدا نداشته و یا در طول زمان و به تدریج نمادهای شاخص فرهنگی - تمدنی در تهران از میان رفته است. بنابراین لازم است تا در پایتخت جدید به چنین شاخصی توجه گردد و شهری که نماد تمدن پرافتخار ایرانی - اسلامی باشد و ضمناً آینده ای روشن را برای برپایی تمدنی شکوفا در کل کشور راهبری کند بنا گردد. زارع با اشاره به اینکه هر نوع تغییر در بافت شهر کنونی تهران به منظور استانداردسازی زیرساخت ها - به نحوی که به پایتختی امروزین تبدیل شود -عملاً بسیار پرهزینه است ، افزود: در شهر کنونی تهران ضمن عدم رعایت استانداردهای اولیه زیست محیطی نظیر فضای سبز و پاکی هوا با ساخت وساز بیشتر، ضمن رشد اقتصادی متمرکز در پایتخت، توسعه ای به شدت ناپایدار رخ داده است. هنگامی که در شمال شهر تهران در محدوده منابع طبیعی حاشیه (سابق) شهر تهران، در سوهانک، دارآباد، نیاوران، دربند، فرح زاد و کن آپارتمان، مجتمع و شهرک ایجادشده، ضمن اینکه به حریم منابع طبیعی جنوب البرز تجاوز شده است، می توان بارزترین جنبه های ناپایداری توسعه را مشاهده نمود. در چنین شرایطی لازم است تا در شهری جدید که باید در یک مکان جدید ساخته شود تا بتوان در آن برای آینده چشم اندازی مثبت و روشن از دید توسعه پایدار برنامه ریزی نمود. باید طرح تفصیلی مورد بازنگری شود کاظم ناظر تبار ، کارشناس ارشد معماری با بیان این مطلب که همه کارشناسان معتقدند؛ آشفتگی بصری معماری در تهران به علت گسترده بودن مساحت تهران است، گفت : این دلیل موجه برای این همه اغتشاشات بصری نیست چون اگر این چنین بود باید بی نظم ترین معماری ها را در شهرهای اروپا مانند لندن ،برلین ،ژنو ،دوبلین و یا شهر آسیایی کوالالامپور که از نظر وسعت از تهران ما بزرگ تر هستند، می دیدیم اما عملاً چنین چیزی مشاهده نمی کنیم . وی افزود:سازندگان این شهرها توانستند در عین طراحی مدرن ساختار معماری را هماهنگ با اقتضائات فرهنگی توسعه دهند. این کارشناس معماری اضافه کرد: برای تغییر ظاهر آشفته و استرس زای معماری تهران ،نباید پایتخت را تغییر داد بلکه باید طرح تفصیلی مورد بازنگری قرار گیرد و سندی جامع برای زیباسازی معماری و نمای ساختمان ها به این طرح اضافه شود. همچنین ضروری است نظارت بر ساخت و سازها در شکل و محتوا دستخوش تحول شود و توجه به نمای ساختمان ها از حالت غیر جدی و فانتزی کنونی به شکلی جدی تغییر کند.ناظر تبار شهرداری را متولی ساماندهی شهر دانست و گفت: این سازمان باید در برابر کلیه مسائل حوزه شهری از جمله معماری شهر پاسخگوی مردم باشد. همچنین از شورای شهر که مسئولیت نظارت بر عملکرد شهرداری را به عهده دارد انتظار می رود در خصوص آشفتگی معماری تهران، شهرداری را به چالش بکشد و اجازه ندهد بی برنامگی های شهرداری در خصوص معماری تهران بیش از این ادامه یابد. محمدمهدی تندگویان،عضو کمیسیون شهرسازی و معماری در مورد انتقال پایتخت به خبرنگار ما گفت: اگر همین بودجه و هزینه انتقال پایتخت را برای تجمیع اماکن دولتی در یک منطقه و حمل ونقل عمومی ساماندهی کنیم، با یک درصد بودجه این کار ممکن است.وی افزود:هر شهری که پایتخت شود دچار آسیب های اجتماعی مشابه تهران خواهد شد و هزینه های مالی اجرای این طرح هم منطقی نیست و می شود به جای هزینه گزافی که بابت جابه جایی باید بپردازیم، با هزینه ای کمتر ، ساماندهی تهران انجام شود. تندگویان با بیان اینکه؛ مخالف ریخت و پاش بی خود در انتقال پایتخت هستم ولی با ساماندهی تهران کاملاً موافقم، گفت: شخصاً معتقدم باید ادارات دولتی به یک منطقه مانند منطقه 22 تهران منتقل شوند و بی خود برای انتقال همه پایتخت هزینه نکنیم. البته تهرانی ها نباید هزینه های حضور دولت را در این شهر بدهند، ولی نمی دانم چقدر این کار شدنی است. جمع بندی لازم است جامعه علمی و تخصصی کشور در بحث مربوط به این موضوع داده های علمی، تصویری واقعی ارائه دهند تا پس از تصویب قانونی و در هنگام اجرا در دولت، موضوع در قالب یک برنامه درازمدت برای ایجاد یک پایتخت جدید به درستی دنبال شود.