خانه تاریخی شیخ بهایی

سوم اردیبهشت ماه هر سال، به بزرگداشت شیخ بهایی و روز معمار اختصاص دارد.شیخ بهایی دانشمند نامدار عصر صفوی است که در دانش های فلسفه، منطق، هیئت و نجوم، ریاضیات و معماری و عرفان تبحر داشت.معماری مسجد امام در اصفهان، تقسیم آب زاینده رود، مهندسی حصار نجف، ابداع نان سنگک، تعیین اوقات شبانه روز از روی سایه آفتاب و طراحی بناهای کم نظیر اصفهان ازجمله کتیبه های مساجد اصفهان، پل الله وردی خان (سیوسه پل)، پل خواجو، چهارباغ، میدان نقش جهان، حمام شیخ بهایی، معماری حرم امام رضا (ع)، مجموعه کاخ های دولتی اصفهان(دولت خانه)، چینیخانه بقعه شیخ صفیالدین اردبیلی و مسجد شیخ لطف الله که معماران در ساخت وساز آن از همفکری شیخ بهایی بهره مند شده اند در زمره آثار و فعالیت های این دانشمند عصر صفوی است. خانه شیخ بهایی در فاصله کمی از مسجد جامع اصفهان و حمام شیخ بهایی قرار گرفته است. بنا به گفته مالک آن، این خانه آثاری از دوره پیش از اسلام تا اواخر دوره قاجار را در خود جایداده است. قدیمیترین بخش خانه، سرداب آن است. باستان شناسان سازمان میراث فرهنگی در این بخش، آجرفرش های دوره سلجوقی (سده پنجم هجری) را کشف کرده اند. زیر لایه سلجوقی، لایه دیگری دیده شده که متعلق به روستایی از دوران پیش از اسلام است. در دهه 1350 شمسی بخش هایی از این روستا زیر مسجد جامع اصفهان کشف شد. چند سال پیش کارشناسان سازمان میراث فرهنگی نقبی را در حمام شیخ بهایی پیدا کردند که مستقیماً به زیرزمین این خانه راه میبرد. وجود این نقب دلیل دیگری بر تعلق خانه به شیخ بهایی تلقی شد. بخش بعدی خانه، ورودی اصلی، هشتی و اتاقی است که از دوره صفویه باقیمانده و شیخ بهایی در آن زندگی میکرده است. مالکین فعلی یعنی خانواده جلالی که از آلمان به ایران آمدند و در این خانه سکنی گزیدند، این اتاق را به عنوان اتاق نشیمن خود انتخاب کرده اند و دل بستگی بسیار به آن دارند. بااین وجود بازماندگان شیخ بهایی به این خانواده گفته اند که اتاق خصوصی شیخ بهایی چند دهه پیش ازمیان رفته است. تالار پذیرایی خانه به وسیله بازماندگان شیخ بهایی در اوایل دوره قاجار ساخته شد. درها و ارسیهای گره چینی شده این تالار و گچ بریهایش به شدت آسیب دیده بودند، اما مالکین فعلی با تشکیل گروهی از زبده ترین مرمتگران اصفهانی و با هزینه خود ، به مرمت آن همت گماشتند. یکی از زیباترین بخش های خانه، اتاق آیینه است. این اتاق اواخر دوره قاجار ساخته شده و معمولاً تازه عروس خانواده در آن جای میگرفته است. پس ازاین اتاق، بخش دیگری به خانه افزوده نشده و در عوض بخش های فرعی خانه از هسته اصلی آن جداشده است. ازاین رو گمان میرود که چند خانه موجود در همسایگی خانه شیخ بهایی آثاری از دوران شیخ را در خود جای داده باشند.