رابطه معماری با خلق وخو

مهندس معمار و هنر معماری وی تا اندازه زیاد تحت الشعاع خلقیات و روحیات سفارش دهنده است، خلقیاتی که از منابع متفاوتی مانند فرهنگ، سازه هایی که درگذشته در محیط اطراف خود و یا در رسانه های دیداری توجه وی را جلب کرده است، تغذیه میشود. روح هر فضایی مرهون هنر معماری است و طراحی، که دانش خود را با زندگی کنونی تلفیق میکند تا فضایی خلق کند متناسب با خواسته ها، سبک زندگی و خلق وخوی کارفرما. این تناسب اگر به هر بهانه ای شکسته شود، آرامشی در پی نخواهد داشت.بنابراین همان گونه که اقلیم بر سبک معماری تأثیر میگذارد، خلق وخو و سلیقه مردم نیز طراحی یک بنا را تحت تأثیر قرار میدهد. خانم مهندس آذر آقایی؛ معمار سبک های نوین است و همچنان که خود میگوید از استادش یاد گرفته است با تصویر کار کند. بنای یک مصاحبه را در خیابان پیروزی تهران با وی گذاشتیم و او درحالیکه به سؤالات پیام ساختمان جواب میدهد، گاهی مقابل بنایی میایستد و نمای ساختمان را برایمان کالبدشکافی میکند. وی در مورد تأثیر خلق وخو، نظر و سلیقه مردم بر روی سبک طراحی و معماری ایران با بیان اینکه بعضی از ساختمان ها به شیوه کلاسیک یا مدرن ساخته شده اند اما درواقع نمیتوان عنوان سبکی خاص برای آنها قائل شد و با اشاره به ساختمان هشت طبقه با نمای سنگ گرانیت و سرستون های بلند و شیشه های آنتی رفلکس که مقابل آن ایستاده ایم ، گفت: طراحی نمای این بنا در نگاه اول به نظر میرسد بر اساس سبک کلاسیک باشد ولی با توجه به وجود المان هایی از سبک های دیگر در آن، نمیتوان عنوان سبک خاصی را به آن نسبت داد . آذر آقایی افزود: در نمای این ساختمان، آیه ای از قرآن در کنار المان هایی از سبک یونان به کاربرده شده است. با احترام به هر دو سبک، و با احترام به زینت قرآن برای این نما، متأسفانه آشفتگی طراحی نشان از این دارد که طراح به تفاوت سبک ها و چگونگی تلفیق آنها تسلط کافی نداشته و یا نتوانسته کارفرما را در عدم همخوانی این دو سبک توجیه کند. آذر آقایی در مورد سبک معماری اسلامی اظهار داشت: در واقع معماری سنتی ایرانی، که پس از چندی با قوانین اسلامی برآمده از خلق وخوی مردم آن زمان ترکیب شد، یکی از زیباترین سبک های معماری است و اگر اغراق نباشد باید از این سبک به عنوان یکی از نجیب ترین سبک های معماری یاد کنیم. این مهندس معمار با بیان اینکه امروزه کمتر ساختمانی بر اساس معماری ایرانی طراحی و ساخته میشود، گفت: قسمتی از خلق وخوی مردم برگرفته از ذهنیت افراد است و آنچه که امروز در مقابل دید ما قرار دارد کاتالوگ های پر از زرق وبرقی است که در کشورهای دیگر تولید میشود و تقلید کورکورانه و استفاده از معماری این کاتالوگ ها که صرفاً زیباست و در کشوری با خصوصیات ایران، بازدهی زیادی ندارد باعث میشود سبک های اصیل کم کم از خاطرمان برود ولی با این وجود هنوز هم مردم آرامشی را که در کنار بناهای قدیمی دارند، در فضاهای دیگر احساس نمیکنند و این مسئله بسیار هویداست. این دانش آموخته معماری و عضو کانون مفاخر ایران در پاسخ به این سؤال که سبک طراحی بنا در ایران از چه موضوعی نشئت میگیرد؟ اظهار داشت:در طراحیها، خلق خو و فرهنگ و حتی سبک زندگی کارفرما همیشه در اولویت است و این طراح معمار است که باید دانش خود از هنر معماری را از خواسته کارفرما تلفیق کند و در نهایت متعهدانه طرحی ارائه دهد که هم از نظر هنر معماری و هم از نظر رضایت کارفرما بالاترین رتبه را داشته باشد. وی ادامه داد: اینکه یک معمار با چه سبکی یک بنا را طراحی نماید تحت تأثیر مستقیم خلق وخوی سفارش دهنده است اما موضوعی که امروزه در معماری مطرح هست، توانایی تلفیق سبک های مختلف ، چه در طراحی داخلی و چه در طراحی نماست. در اکثر موارد کارفرما، پیش پاافتاده ترین طرحی که در فضای خاصی دیده است را مدنظر قرار میدهد و انتظارش از طراح معمار اجرای دقیق آن ذهنیت است که در بسیاری از موارد با فضای موردنظر همخوانی ندارد. ازنظر من، طراحی معماری فراتر از این است. طراحی معماری توانایی تغییر سبک زندگی مردم را دارد و اگر با راهنمایی درست کارفرما سبک مناسبی به او معرفیشده و طراحی بهتری به او ارائه شود مسلماً اتفاق بهتری خواهد افتاد، بنابراین تلفیق سبک ها در این موارد بسیار گره گشاست. آذر آقایی گفت: وقتی کسی بدون اطلاع از چگونگی سبک ها و بدون در نظر گرفتن سبک زندگی اقدام به طراحی میکند، در نهایت فقط میتوانیم شاهد نمونه های عجیب از فضاهایی باشیم که آرامشی در برندارند.به عنوان مثال آشپزخانه هایی که به « اپن » معروف هستند، در خانواده های سنتی و مذهبی ما جایگاه زیادی ندارد. وقتی بدون در نظر گرفتن سبک زندگی و خلق وخو، چنین آشپزخانه ای صرفاً برای مدرن بودن فضا طراحی شود، راه حل عجیب برای رفع مشکل ، آویختن پرده های ضخیم در بالای کانتر آشپزخانه برای محدود کردن دید پذیرایی است که طراحی داخلی را به هم میریزد. وی با اشاره به طبقه سوم ساختمان 5 طبقه ای که رو به روی ما قرارگرفته ، افزود: طراحی نمای ساختمان هنر مهندس معمار است ،به عنوان مثال؛ سنتوری جلوی پنجره طبقه سوم نقطه دید این طبقه را کاملاً کور کرده است و این یعنی افتضاح معماری چراکه سنتوری به عنوان یکی از المان های سبک یونانی باید بالای نما استفاده شود. در این نما به جای یک سنتوری در بالای نما، دو سنتوری در دوطبقه متفاوت استفاده شده است به گونه ای که سنتوری اول در بالای نما و سنتوری دوم در طبقه سوم جلوی پنجره های آشپزخانه نصب شده است، یعنی تمام تلاش معمار جهت نورگیری مناسب این فضا، به هدررفته است ، ضمن اینکه دید مناسب این پنجره به خیابان با این طراحی محدودشده و کارایی پنجره علاوه بر زیبایی نما مبحث نورگیر بودن را هم شامل میشود