راه و راه سازی در میان ایرانیان

گروه گزارش: راه و راه سازی در میان ایرانیان چه در دوران باستان و چه دوره های پس ازآن همواره یک ضرورت اجتناب ناپذیر تلقی شده است. بر همین اساس باید علل گرایش ایرانیان را به راه سازی و به تبع آن توسعه و افزایش مهارت آنها در این بخش تا اندازه زیادی ناشی از شرایط و ویژگیهای حاکم بر سرزمین ایران دانست. ایران کشوری نیمه خشک و بارندگی در آن بسیار اندک است لذا آبادیها و شهرها در فــلات ایران از یکدیگر دورند. ایرانیان برای پیوند این آبادیهای دور از هم تلاش های سازمانیافته بسیاری را در حوزه راه سازی انجام دادند و بر همین اساس بود که در دوره هخامنشی به دلیل اهـــمیت راه سازی سازمانی مستقل در این زمینه مسئولیت داشته و فعالیت میکرده است. در دوره اسلامی نه تنها راه ها در سطح کشور ایران بسیار گسترش یافت و ایرانیان در روند راه سازی به تجارب ارزنده ای دست یافتند به گونه ای که شمال به جنوب، شرق و غرب کشور با راه های مختلف و شاهراه های بزرگ به هم متصل بود، ایجاد بناهایی با ویژگیهای گــــوناگون در شهر و روستاها و جاده های حاشیه کویر و معابر کوهستانی با نام های مختلف چون ربـــاط و کاروانسرا رواج یافت. پیدایش این گونه بناها را باید در نیاز مبرم کاروان و کاروانیان به حمایت در طول سفر جست وجو کرد. اما در دوران اخیر اولین بار در سال 1361 «معاونت حمل ونقل جاده ای» به عنوان یکی از پنج معاونت «وزارت راه و ترابری» سابق، در ساختار تشکیلاتی این وزارتخانه مطرح گردید و در آخرین وضعیت سازمانی، این معاونت یکی از 9 معاونت وزارتخانه مذکور بود. در سال 1367 شرکت سهامی خاص پایانه های عمومی وسایل نقلیه باربری تأسیس شد که ریاست مجمع عمومی آن با وزیر راه و ترابری بود. در سال 73 وظایف حمل ونقل جاده ای از تشکیلات وزارت متبوع منفک و در شرکت سهامی خاص پایانه های عمومی وسایل نقلیه باربری ادغام شد. در سال 74 سازمان حمل ونقل و پایانه های کشور تأسیس شد. در آخرین تغییر تشکیلاتی، در سال 82 کلیه وظایف، نیروی انسانی، تجهیزات، تعهدات و اعتبارات معاونت راهداری وزارت راه و ترابری به سازمان حمل ونقل و پایانه های کشور منتقل و معاونت مذکور از تشکیلات وزارت راه و ترابری حذف شد و همچنین وظایف و اداره امور دبیرخانه شورای عالی ترابری کشور از سازمان منفک و به وزارت راه و ترابری منتقل گردید و نام سازمان به سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای تغییر یافت. رئیس سازمان مذکور در حال حاضر ازنظر چارت تشکیلاتی وزارت راه و شهرسازی، معاون وزیر است. گفتنی است علاوه بر این، حوزه تخصصی حدود نیمی از 21 معاون وزیر، راه و حمل ونقل است.