این همه سد را برای چه می خواهیم؟

گروه تأسیسات : سیاست سدسازی به ویژه در دهه 70 شمسی به سیاست اصلی مدیریت آب کشور تبدیل شده بود و به مثابه یکی از معیار های توسعه یافتگی نگریسته میشد . سیاستی که در همان زمان نیز به دلیل مطالعات اولیه ناقص در زمینه فنی و اقتصادی و همچنین محیطی، محل انتقاد کارشناسان بود . این روند در وزارت نیروی دولت یازدهم توسط وزیر نیرو حمید چیت چیان و همچنین علیرضا دائمی معاون وزیر نیرو در امور آب موردانتقاد قرار گرفت و گفته های این دو شخصیت اولین نشانه های چرخش در وزارت نیرو بود که البته در پی خشکسالی بیسابقه در کشور ایجاد شد . خبر ساخت 119 سد جدید و بهره برداری از 140 سد دیگر البته با امیدواری به وجود آمده در مورد تغییر رویه وزارت نیرو همخوان نبود .مطالعات اولیه انجام گرفته استحمید چیت چیان در پاسخ به سؤالی در مورد مطالعات اولیه این سد ها گفته است : « مطالعات اولیه جامع در مورد همه این طرح ها صورت گرفته است . مشکل سد های قبلی این بوده که سد را بیاعتنا با شرایط اقلیمی و فنی میساختند اما وزارت نیرو در دولت یازدهم به همه حساسیت ها توجه دارد . »این در حالی است که بنا بر گزارش ها 61 سد بزرگ کشور در وضعیت قرمز آب قرار دارند . به نظر کارشناسان مبنای ساخت سد یا منابع زیرزمینی و یا بارش هایی است که میتواند سد ها را سرشار کند که در شرایط حال حاضر کشور از هر دو این منابع بیبهره است چراکه بارندگیها در سال های اخیر 10 میلی متر کاهش یافته و دشت های کشور نیز با پایین رفتن آب های زیرزمینی مواجه است ، به گونه ای که در مناطق دیگر چاه های کم عمق جوابگو نیست .طبق آمار منتشرشده تاکنون بیش از 600 سد در ایران به بهره برداری رسیده و بیش از این مقدار نیز در دست ساخت یا مطالعه قرار دارد و از این حیث کشور ما جایگاه سوم سدسازی جهان را از آن خود نموده است . این روند پیامد هایی نیز به همراه داشته که موردانتقاد کارشناسان سدسازی و همچنین دوستداران منابع طبیعی و میراث فرهنگی قرارگرفته که در اثر آبگیری دچار صدمه شده اند .پیش ازاین وزیر نیرو به عنوان متولی وزارتخانه احداث سد به روال سال ها گذشته انتقاد وارد کرده و با اشاره به خشک شدن دریاچه های هامون ، ارومیه ، بختگان ، گاوخونی و مهارلو گفته است : « طی سال های گذشته در ساخت سد افراط کردیم .» چیت چیان به حجم 76 میلیارد مترمکعبی تمام سد ها اشاره کرده که در حال حاضر تنها 46 میلیارد در آنها آب ذخیره شده است . وزیر نیرو همچنین به نمونه هایی از سدسازی بیبرنامه و با حداقل مطالعه اشاره کرده بود : «سد ساوه ساخته شد برای اینکه قرار بود 130 میلیون مترمکعب آب در خود جای دهد اما تاکنون 30 میلیون مترمکعب بیشتر در آنجا آب نبوده است . از سویی سد کرخه برای 7 میلیارد مترمکعب ساخته شد و بیش از 7/2 میلیارد مترمکعب آب در آنجا جمع نشده است . سد سیمره نیز دو سال به بهره برداری رسیده و نیروگاه آن هم ساخته شد اما چون آب کافی نداشته است آب اصلا نتوانسته وارد نیروگاه شود .»آتش بازی با آباسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور که به همراه حمید چیت چیان به خراسان رضوی رفتند و طرح های آب رسانی به همراه سد های این استان را افتتاح کردند . در این زمینه گفت : دوستان در وزارت نیرو درباره طرح های آبی دیگری هم فکر کرده بودند که درباره آنها بحث کردیم؛ طرح هایی همچون انتقال آب به مشهد از طریق تونل هم مطرح شده و درمجموع برای آینده آب شرب شهر مشهد پیش بینیهای خوبی انجام شده است و دغدغه ای وجود ندارد . درعین حال در موضوع آب در کل کشور با مشکلات و محدودیت های جدی روبه رو هستیم ، بنابراین به مدیریت مصرف آب به طورجدی نیاز داریم .بعدازاین خبر بود که محسن رنانی، اقتصاددان و استاد دانشگاه اصفهان نسبت به آن واکنش نشان داده و گفت : « این رویه نشان میدهد که وزارت نیرو در عین آگاهی هنوز مشکل آب را جدی نگرفته است : اما بحران آب ایران را خواهد بلعید و امنیت ملی ما را تهدید خواهد کرد . امروز میدان واقعی جنگ ما ، در حوزه آب است . بحران آب در آستانه ورود به زیست اجتماعی در کشور است . مردم در مسئله ایجاد بحران برای آب متهم نیستند ، و اکنون حق نداریم آنها را متهم کنیم .وی با تشبیه کار های دولت به آتش بازی با آب گفت : در حال حاضر مسئولان ، به نحوی مسائل آب را مدیریت میکنند که گویی هیچ مشکل جدی وجود ندارد و یک اشکالات اندکی هست که به زودی با تدبیر آنان حل میشود . . قبل از انقلاب فقط 19 سد در کشور وجود داشت ، اما اکنون تعداد سد های کشور به 647 سد در حال بهره برداری رسیده است؛ یعنی با وجودی که جمعیت کشور فقط اندکی بیش از دو برابر شده است ، تعداد سد های کشور بیش از 30 برابر شده است . این همه سد را برای چه میخواستیم ؟ استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان گفت : اگر سد های در دست ساخت کشور را به مجموعه سد های کشور اضافه کنیم ، جمعا یک هزار و 330 سد در ایران ساخته شده یا در حال ساخت است.