30 فرآیند مهم در بهبود نظارت

غلامرضا حکیمیان* نظارت در پروژه های دولتی گرچه شباهت زیادی به نظارت برساختمان های خصوصی که متولی آن سازمان نظام مهندسی ساختمان است ، دارد اما دارای ویژگی و ظرافت هایی است که آن را از ساختمان های خصوصی متمایز میسازد و امر نظارت در ساختمان های دولتی را به مراتب سخت تر و پیچیده تر مینماید . ناظر دول تی معمولا ساختمان هایی را نظارت میکند که در گروه ساختمان های با «اهمیت خیلی زیاد» مشابه بیمارستان ها ، مراکز درمانی، مراکز مخابراتی و آتش نشانی؛ نیروگاه ها و... است ، درصورتی که ساختمان های خصوصی و مسکونی برابر آیین نامه طراحی ساختمان ها در برابر زلزله «استاندارد 2800»مرکز تحقیقات راه ، مسکن و شهرسازی در گروه ساختمان هـای « بااهمیت متوسط» قرار دارد که طراحی و محاسبات سازه ای و تأسیساتی ساختمان های دولتی شرایط خاص و ویژه ای داشته و نظارت آن نیز ظرافت و پیچیدگی خاص خود را میطلبد . علاوه بر این ناظر ساختمان های دولتی باید به شرایط عمومی و خصوصی پیمان ، موافقت نامه فهرست بها و بخشنامه های صادره از طرف معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری و سازمان مدیریت و برنامه ریزی سابق که اخیرا احیاشده آگاهی کامل داشته و با مراجعه روزانه به سایت نظام فنی و اجرایی کشور اطلاعات فنی خود را به روز نماید و با به کارگیری و رعایت تمامی استاندارد های لازم الاجرا و بهره گیری از آیین نامه ها و مقررات ملی ساختمان در راستای نظارت خوب و فراگیر گام های صحیح و اصولی بردارد .نظارت میتواند مستقیما به وسیله دفاتر فنی دستگاه های اجرایی و یا مهندسین مشاور با نظارت عالیه دستگاه اجرایی انجام شود . برای اینکه بتوانیم نظارت ایده آلی در پروژه های دولتی اعمال کنیم ، مجموعه ای از 30 فرآیند مهم خلاصه شده که در بهبود امر مهم نظارت نقش به سزایی خواهد داشت معرفی میشود . شایان ذکر است فرآیند های دیگری را نیز میتوان اضافه نمود که به این مقدار بسنده شده است :1ـ مطالعات فاز 1 و 2 پروژه2ـ تهیه نقشه های اجرایی کامل با کمترین ابهام و بیشترین جزئیات و برآورد دقیق بر اساس فهرست بها ( فاز 3 )3ـ دعوت از شرکت های متقاضی برای ارزیابی فنی «در صورت ارزیابی فنی حداقل امتیاز لازم برای دعوت به مناقصه محدود 65 از 100 میباشد» که بر اساس معیار های تخصص در زمینه کاری، قدرت مالی، سوابق مفید و تشویق ها و رضایت نامه های کارفرما ها و داشتن پرسنل و کارشناسان ذی ربط در زمینه های مرتبط و سایر امتیاز های اعلام شده به وسیله کمیته ارزیابی تعیین میشود یا از طریق فراخوان برای مناقصه عمومی یک یا دومرحله ای دعوت شوند4ـ تهیه و تنظیم اسناد مناقصه به صورت کامل و شفاف و کمترین ابهام و رعایت مهلت های مقرر شامل آگهی و فرصت به شرکت ها و پیمانکاران برای بررسی نقشه و مشخصات و تهیه آنالیز بها تا بتوان مناسب ترین قیمت ها را تشخیص داد5ـ بازگشایی پاکت های مناقصه در مهلت مشخص شده و اعلام برنده مناقصه پس از بررسی آنالیز بها و مناسب ترین قیمت پیشنهادی6ـ انعقاد قرارداد پس از تنظیم موافقت نامه بر اساس شرایط عمومی پیمان و دستورالعمل های صادره بر اساس قرارداد فهرست بها یا سرجمع یا مقطوع«در قرارداد های سرجمع نقشه جزییات و مشخصات فنی بسیار حائز اهمیت است7ـ ابلاغ قرارداد به وسیله کارفرما و ملزم بودن پیمانکار برای بیمه ساختمان بر اساس ..........ماده 21ـ ج شرایط عمومی پیمان8ـ تعهد کارفرما مبنی بر تحویل به موقع و بدون معارض کارگاه به پیمانکار و تحویل گرفتن به موقع کارگاه به وسیله پیمانکار از کارفرما که نباید از 30 روز پس از مبادله پیمان بیشتر شود . «برابر ماده 28 شرایط عمومی پیمان»9ـ تجهیز کارگاه مناسب برابر نقشه و مشخصات و شرایط عمومی و خصوصی پیمان به وسیله پیمانکار با تأیید دستگاه نظارت10ـ ارائه برنامه زمان بندی پروژه به وسیله پیمانکار ظرف مدت حداکثر یک ماه متناسب با شرایط پروژه و ضمایم پیمان و تأیید به وسیله کارفرما و ابلاغ زمان تعیین شده به پیمانکار پروژه11ـ معرفی رئیس کارگاه باتجربه کافی و متناسب با کار از طرف پیمانکار به کارفرما تا پس از بررسی و احراز شرایط به وسیله کارفرما حضور وی در کارگاه به پیمانکار ابلاغ گردد12ـ به کارگیری و معرفی مهندس نــاظر « دستگاه اجرایی یا مهندسین مشاور» با تجربه کافی و متناسب با کیفیت پروژه و مدیر طرح از طرف کارفرما و ابلاغ به پیمانکار پروژه13ـ بازرسی و نظارت مستمر بر پروژه توسط مهندس ناظر و دستگاه نظارت و تطبیق عملیات اجرایی با نقشه، مشخصات و پیمان14ـ نظارت بر حسن اجرای مقررات ساختمان و آیین نامه ها در پروژه به وسیله دستگاه نظارت و استفاده از چک لیست نظارتی و پر کردن مرتب فرم بازدید موجود در کارگاه ابلاغ به موقع نواقص به پیمانکار و پیگیری رفع نواقص و کنترل پیشرفت فیزیکی با برنامه زمان بندی پروژه15 تنظیم به موقع صورت مجالس عملیاتی که بعدا قابل رؤیت نبوده به وسیله پیمانکار در حضور ناظر و در محل پروژه و رسیدگی نهایی با هماهنگی اداره پیمان و رسیدگی و ابلاغ بدون تأخیر به پیمانکار ( تأخیر ابلاغ باعث محرومیت پیمانکار از دریافت کارکرد خود خواهد شد )16ـ ارسال مرتب صورت وضعیت کارکرد ماهانه به وسیله پیمانکار و رسیدگی در مهلت مقرر برابر ماده 37 شرایط عمومی پیمان و پرداخت به موقع مطالبات پیمانکار از طرف کارفرما17ـ درصورتی که تغییراتی بر اساس ماده 29 شرایط عمومی پیمان در پروژه ایجاد شود ابلاغ به موقع نقشه و مشخصات اصلاحی و اجرایی و دستور کار های مرتبط با آن18ـ بررسی آیتم های اضافه کاری پس از ارائه به وسیله پیمانکار و رسیدگی ناظر « تا 10 درصد توسط دستگاه نظارت و تا 25 درصد توسط کارفرمای پروژه» ابلاغ میگردد19تکمیل کمیسیون تحویل موقت پروژه پس از تقاضای پیمانکار در مهلت مقرر بر اساس قرارداد فی مابین و ضمایم منظم به پیمان و در صورت وجود نواقص ابلاغ آن به پیمانکار و رفع نواقص بر اساس صورت جلسه تحویل موقت با پیگیری دستگاه نظارت برابر ماده 39 شرایط عمومی پیمان20ـ ارائه آخرین صورت وضعیت موقت حداکثر یک ماه پس از تحویل موقت به وسیله پیمانکار مشخص گردد21ـ ارائه به موقع صورت وضعیت قطعی به وسیله پیمانکار و رسیدگی در زمان و مهلت تعیین شده برابر ماده 40 شرایط عمومی پیمان به وسیله نظارت22ـ تحویل قطعی پروژه پس از اتمام دوره تضمین برابر ماده 41 شرایط عمومی پیمان بنا به تقاضای پیمانکار و تشکیل کمیسیون تحویل قطعی به گونه ای که در ماده 39 شرایط عمومی پیمان برای تحویل موقت پیش بینی شده و در صورت وجود عیب و نقص ناشی از کار پیمانکار برای رفع آن مطابق ماده 42 رفتار شود23ـ آزادسازی سپرده های تضمین انجام تعهدات کار و تضمین های حسن انجام کار در صورت بدهکار نبودن پیمانکار یا اینکه جمع بدهی پیمانکار از نصف کسور تضمین حسن انجام کار کمتر باشد که بر اساس آخرین صورت وضعیت موقت طبق ماده 34 و 35 شرایط عمومی پیمان قابل محاسبه است24ـ رعایت چارچوب و تعهد های مندرج در اسناد منضم به پیمان توسط پیمانکار دستگاه نظارت و کارفرما و داشتن تعامل سازنده با یکدیگر طبق مقررات و قرارداد فی مابین25ـ تعامل و هماهنگی ناظر با نظارت عالیه دستگاه اجرایی «اداره پیمان رسیدگی» و نظارت های خارج از دستگاه اجرایی مانند استاندارد سازمان های بازرسی و حسابرسی و امثالهم26ـ داشتن اقتدار و اعتدال در امر نظارت به وسیله دستگاه اجرایی بر اساس مقررات و اجرای دقیق جزییات کار بر اساس مفاد پیمان به وسیله پیمانکار27ـ مشورت و جلسات مشاوره و کارشناسان دستگاه اجرایی با یکدیگر و ترکیب کارشناسان با انگیزه جوان و کارشناسان با تجربه مسن تر به طوری که باعث عملکرد بهتر و کامل تر در امر نظارت گردد28ـ پرداخت حقوق و مزایای کافی برای کارشناسان فنی به منظور بالا بردن انگیزه و قدردانی از زحمات شان که با قبول مسئولیت سنگین نظارت حتی سال ها پس از اتمام پروژه خط مقدم تولید و سازندگی برای کشور هستند29ـ تشکیل کلاس های آموزشی و بازآموزی به طور مرتب در رشته های مرتبط با کار فنی به نحوی که اطلاعات ناظر به روز شود30ـ رعایت اخلاق حرفه ای توسط تمامی دست اندرکاران پروژه .* مهندس پایه یک طرح، نظارت و اجراکارشناس ساختمان، مسئول پیمان رسیدگی دانشگاه علوم پزشکی گیلان